Vis kilden til Kyrkjeholmen i Finndalen

{{thumb|Kyrkjehåmen i Finndalen.jpg|Kyrkjeholmen i Finndalen, 1926.(Foto: Erling Momrak Haugann,1926)}}{{thumb|Messe i Finndalen 1962.jpg|Messe i Finndalen, 1962}}I [[Raudvatn]] er det ein holme som heiter [[Kyrkjeholmen i Finndalen|Kyrkjeholmen]], på denne skal det ha vore ei kyrkje den tid [[Finndalen]] hadde fast busetnad. Finndalen er eit dalføre mellom [[Kleivgrend]] i [[Fyresdal]] og [[Valle (Setesdal)|Valle]] i [[Setesdal]]. Før [[Svartedauden]] skal det ha vore mykje folk som budde her. Etter dette syntest rikeleg med tufter og åkerreinar, og mange av dei gamle gardane heldt fram som [[seter|setrar]]. Etter ein strid lang tid attende kom Finndalen til å høyre til Valle. Gjennom Finndalen gjekk ferdavegen mellom dei to dalføra. 

[[Oluf Rygh]] skriv i ''[[Norske Gaardnavne]]''<ref>1914, under Nedlagte kirker på s. 400</ref>: 

<blockquote>
? Efter Qvisling (s.19) skal der engang i Fortiden have staaet en Kirke paa den saakaldte «Kirkeholme» i Findalen. Ifølge A. L. Colls Reisehaandbog over Telemarken II S. 354 skal Præsten i Valle i Sætesdalen i gamle Dage have holdt Sommergudstjeneste her et Par Gange om Året. Dette kan vel have givet Anledning til Sagn om en Kirke paa Stedet.
</blockquote>

J. L. Qvisling skriv  i boka Fyresdals historie om seterbygda Finndalen<ref>Side 21</ref> «-- hvor der paa den saakaldte «Kirkeholme» engang i fortiden skal ha staat en kirke.» Han skriv same stad at der ikkje finnast levningar som kan tyde på dette, men:

Bendik Taraldlien skriv i ''Fyresdal''<ref>1910:15</ref>  

<blockquote>
Finndalen heiter eit dalføre millom Fyresdal og Valle. Her hev butt folk i gamal tid, og ei kjørkje skal ha stae paa Kjørkjehomen i Finndalen. Fraa Finndalen er au segnir fraa den tid daa svartedauden var her i lande.» Han fortel at det då enno var synlege tufter.
</blockquote>

Same Bendik Taraldlien skriv i ''Fyresdal''<ref>Andre utgåva 1949, s. 35</ref> om Finndalen: 

<blockquote>
Det er som ein svip av eventyr yvi Finndalen, og mange segnir er her både i Sætesdal og i Telemark um denne merkelege dalen i gamal tid. Der hev vori mange gardar med fastbuande folk. Høge åkerreinar på støylane er merke etter dette. --- Telane hev au samlast med sæbyggjane um sumaren til store stemnur like fyre slåttonni tek til. Det er noko hugtakande friskt ved desse stemnune langt uppe i heii. Det er helst på Kyrkjehomen dei held til. Og det passar godt. Presten skulle au bu der i dalen, vænteleg på Ækre eller Gamalsbø. --- Då Svartedauden kom, vart mest heile Finndalen lagt øyde. Tvers yvi Finndalen gjeng den gamle «Bispevegen» millom Fyresdal og Valle.
</blockquote>

Sundag 12. juli 1914 vart det halde eit stort ungdoms- og misjonsstemne med 300 deltakarar på Kyrkjehomen. Det var folk frå Setesdal og Fyresdal som møttest der til friluftsgudsteneste og ettermiddagsmøte. På vegen hadde dei frå Telemark overnatta på gardane Torsdalen og Ramsvatn og stølane omkring Kyrkjehomen. <ref>''Sjå deg attyvi'', 1994</ref>

Den siste messa som vart halden i Finndalen var [[Olsok]]dagen 1962. Fleire hundre var møtt opp og det var motorbåt- og ferjetransport innover Hovatn og Fistøylvatn til Kyrkjeholmen i Raudvatn. Ein neverkvit bjørkekross vart planta på messestaden. Biskop Kaare Støylen bar bispekjolen med gullkorset som kong Carl Johan hadde gjeve embetet for 160 år sidan, den danske biskop Halfdan Høgsbro frå Lolland-Falster var der, og fleire norske prestar. Sokneprest [[Armand Berg]] frå Fyresdal forretta. Det vart ei gripande avskjedsmesse med Finndalen. Mykje av Kyrkjeholmen og ei lang rekke buplassar vart neddemde og gjekk inn i dei om lag 4000 dekar som blei satt under vatn då dammen i Hovatn ved garden Torsdalen vart ferdig i 1963. Det var då slutten på ein tradisjon der det truleg heilt frå 1876 var halde gudsteneste her kvart andre eller tredje år. Sokneprest Kr. Larsen i Valle skreiv det fyrste referatet i 1903.