Fåberg (Jostedalen)
Fåberg er ein namnegard og ei grend i Jostedalen i Luster kommune, Sogn og Fjordane. Dette er dei fremste gardane i hovuddalføret i Jostedalen og ligg på austsida av Jostedøla. Grenda grensar i sør til matrikkelgarden Elvekrok og i vest mot Jostedøla. Grenda sokna til Mjølverdalen skule fram til krinsen vart nedlagd i 1968.
Utttala er /få:bærg/, og tydinga av førelekken «Få-» er uviss. Oluf Rygh spekulerer i om det kan ha å gjere med det gno. fóð som er nytta i namn på elvar som dannar ei grense, men det høver dårleg med topografien.[1]
Grenda har to matrikkelgardar, Nedre Fåberg (gnr. 204) og Øvre Fåberg (gnr. 205). Fåberg er nemnd fyrste gong i det eldste dokumentet som nemner Jostedalen etter øydetida, presteskattelista frå 1596. Alt her er det nemnt to gardbrukarar i Faaberg, Pouell og Halffuor, og dei skulle betale like mykje i skatt.[2] Dette må ha vore gode korngardar, for brukarane i Fåberg var dei einaste i Jostedalen attåt Fossen og Åsen som betalte presteskatten i korn.
I bygdeboka vert det hevda at Øvre Fåberg var den eldste garden og at Nedre Fåberg vart utskilt kring 1612.[3], men då er det ikkje teke omsyn til at det var to gardbrukarar med jamstor skyld i grenda alt i 1596.[4] I matrikkelen 1647 er det to gardbrukarar i Faaberg og Foeberig, som før med jamstor skyld.[5] I matrikkelen frå 1660-åra har Nedre Faaberg (nr. 15) og Øffre Faaberg (nr. 16) kvart sitt løpenummer.
I 1801 budde det 27 personar i Fåberg (av 444 i heile Jostedal prestegjeld), og i 1900 61 personar (av 956 i Jostedal kommune).[6]
Fåberg var den siste garden før breovergangen til Stryn eller fjellovergangen til Skjåk. Det var såleis ein vanleg stad å overnatte for ferdafolk. Her tok til dømes Ivar Aasen inn då han gjekk frå Sogn til Nordfjord sommaren 1855.[7]
Notar
- ↑ «Faaberg» i Norske Gaardnavne, jf. Øyane 1994, s. 171
- ↑ Skattelista 1596 (Jostedal historielag)
- ↑ Øyane 1994, s. 687
- ↑ Jf. Laberg 1944, s. 37
- ↑ Matrikkelen 1647 for Jostedalen (Jostedal historielag)
- ↑ Digitalarkivet, folketeljingane 1801 og 1900
- ↑ Ivar Aasen: Justedals-Breden (1862) (Jostedal historielag)
Litteratur
- Laberg, Jon. (1944). Jostedal. Ei stutt utgreiding om bygdi og folket der. Tidsskrift utgjeve av Historielaget for Sogn (nr. 11), 5-85. (Digital utgåve, Jostedal historielag)
- Øyane, Lars E. (1994). Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune. (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 686-747. (Digital utgåve, NBdigital)