Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
Andreas Dorotheus Wulfsberg (1747–1828) (vis kilde)
Sideversjonen fra 1. mar. 2012 kl. 07:30
, 1. mar. 2012Litteratur
(Utbygging) |
(Litteratur) |
||
| Linje 28: | Linje 28: | ||
I bygdeboka blir Wulfsberg omtala som «en liberaler og ektefødt barn av opplysningstiden» og om aktivitetane og det lokale engasjementet hans heiter det der: «...det han ikke hadde en finger med i [i prestegjeldet], er som lite å regne (...) og alltid var det bygdens og bygdefolkets ve og vel som lå ham på hjerte.»<ref>Lillevold, E. 1973:200</ref> Andre vitnemål og kjensgjerningar ved Wulfsbergs virke synest stadfeste utsegna. Mellom anna engasjerte han seg i forbetring av skulestellet ved å tale for høgare løn og betre vilkår for lærarane. Han medverka til eit betre poststell i Østerdalen, og arbeidde ihuga for eit meir føremålstenleg fattigvesen. Saman med amtmannen og futen i distriktet stilte Wulfsberg seg i spissen for opprettinga av ei rekkje [[Leksikon:Magasin|bygdemagasin]] i Østerdalen, derav eit i Åmot frå 1792.<ref>Lillevold, E. 1973:266ff</ref> | I bygdeboka blir Wulfsberg omtala som «en liberaler og ektefødt barn av opplysningstiden» og om aktivitetane og det lokale engasjementet hans heiter det der: «...det han ikke hadde en finger med i [i prestegjeldet], er som lite å regne (...) og alltid var det bygdens og bygdefolkets ve og vel som lå ham på hjerte.»<ref>Lillevold, E. 1973:200</ref> Andre vitnemål og kjensgjerningar ved Wulfsbergs virke synest stadfeste utsegna. Mellom anna engasjerte han seg i forbetring av skulestellet ved å tale for høgare løn og betre vilkår for lærarane. Han medverka til eit betre poststell i Østerdalen, og arbeidde ihuga for eit meir føremålstenleg fattigvesen. Saman med amtmannen og futen i distriktet stilte Wulfsberg seg i spissen for opprettinga av ei rekkje [[Leksikon:Magasin|bygdemagasin]] i Østerdalen, derav eit i Åmot frå 1792.<ref>Lillevold, E. 1973:266ff</ref> | ||
Mykje av Wulfsbergs innsats for bygdesamfunnet vart kanalisert gjennom det Aamodtske patriotiske Selskab, som vart stifta i 1782 på initiativ av bonden og lensmannen [[Ole Olsen Evenstad (1739-1806)|Ole Evenstad]] frå annekssoknet [[Stor-Elvdal kommune|Stor-Elvdal]].<ref>Lillevold, E. 1973:276</ref> Foreininga stod bak opprettinga av tekstilfabrikken og industriskulen [[Enighetsfabrikken (Stor-Elvdal)|Enigheten]] frå 1785. Wulfsberg var forstandar for tiltaket, og stod for den tette og viktige kontakten til styresmaktene i København. Mellom anna var han på eit lengre opphald i | Mykje av Wulfsbergs innsats for bygdesamfunnet vart kanalisert gjennom det Aamodtske patriotiske Selskab, som vart stifta i 1782 på initiativ av bonden og lensmannen [[Ole Olsen Evenstad (1739-1806)|Ole Evenstad]] frå annekssoknet [[Stor-Elvdal kommune|Stor-Elvdal]].<ref>Lillevold, E. 1973:276</ref> Foreininga stod bak opprettinga av tekstilfabrikken og industriskulen [[Enighetsfabrikken (Stor-Elvdal)|Enigheten]] frå 1785. Wulfsberg var forstandar for tiltaket, og stod for den tette og viktige kontakten til styresmaktene i København. Mellom anna var han på eit lengre opphald i hovudstaden sommaren og hausten 1782. Da kunne han sjå til med dei to ungdomane som Enigheten hadde sendt til opplæring der, kanhende hadde han reist saman med dei da dei drog ned der i juni. Samstundes kunne Wulfsberg bearbeide sine kontakter i Kommersekollegiet og i [[Det kongelige Landhuusholdnings Selskab]], som var opptekne av å fremje slike tiltak som Enigheten. Wulfsberg var korresponderande medlem av Landhusholdningsselskapet frå same hausten. København-opphaldet var også gunstig for kapellan Wulfsberg når det galdt utsiktene til å få overta prestekallet i Åmot.<ref>Sørensen, S. 1984:21.</ref> | ||
Wulfsberg var også medlem av [[Det Kongelige Norske Videnskabers Selskab]] i Trondheim.<ref>Sørensen, S. 1984:28.</ref> | Wulfsberg var også medlem av [[Det Kongelige Norske Videnskabers Selskab]] i Trondheim.<ref>Sørensen, S. 1984:28.</ref> | ||
| Linje 39: | Linje 39: | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
*Halvorsen, J.B./Koht, H.: ''Norsk forfatter-lexicon 1814-1880'', bd. 6, oppslag Wulfsberg, Andreas Dorotheus. Kristiania 1908. | *Halvorsen, J.B./Koht, H.: ''Norsk forfatter-lexicon 1814-1880'', bd. 6, oppslag Wulfsberg, Andreas Dorotheus. Kristiania 1908. | ||
*Haukaas, Kaare: Artikkel om Niels Wulfsberg i Norsk biografisk leksikon (1983). | |||
*Hutchison, Ragnhild: ''Enigheten - tekstilfabrikken i Østerdalen. Fabrikkdrift og teknologioverføring i det norske bondesamfunn på slutten av 1700 tallet''. Hovudoppgåve i historie, Universitetet i Oslo, hausten 2003. [http://www.duo.uio.no/sok/work.html?WORKID=12836 Digital utgave.] | *Hutchison, Ragnhild: ''Enigheten - tekstilfabrikken i Østerdalen. Fabrikkdrift og teknologioverføring i det norske bondesamfunn på slutten av 1700 tallet''. Hovudoppgåve i historie, Universitetet i Oslo, hausten 2003. [http://www.duo.uio.no/sok/work.html?WORKID=12836 Digital utgave.] | ||
*[[Ivar Kleiven|Kleiven, Ivar]]: ''Gamal bondekultur i Gudbrandsdalen. Østre og Vestre Gausdal''. 1926. | *[[Ivar Kleiven|Kleiven, Ivar]]: ''Gamal bondekultur i Gudbrandsdalen. Østre og Vestre Gausdal''. 1926. | ||