Armfeldtfelttoget: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Armfeldttogets rute fra Sverige inn i Trøndelag, 1718.jpg|Originalteikning av ruta Armfeldt fulgte frå Sverige til Steine skanse, teikna av [[Johan Wilhelm Klüver]].}}

'''[[Armfeldtfelttoget]]''' er ei vanleg nemning på krigshandlingane som gjekk føre seg i [[Trøndelag]] under [[Den store  nordiske krigen]] frå september 1718 til [[Karolinernes dødsmarsj|dødsmarsjen til karolinarane over Tydalsfjella]] i januar 1719. Ein styrke på om lag 10.000 soldatar, i samtida og ettertida ofte kalla Jemtlandsarméen, vart våren og sommaren 1718 samla kring Duved skanse i [[Jemtland]] for å foreta eit innfall i og erobre Trøndelag som ein del av svenskekongen [[Karl 12.]] [[Det andre Norgesfelttoget| andre forsøk]] på å ta Noreg under denne krigen. Arméen stod under kommando av generalløytnant [[Carl Gustaf Armfeldt]], og felttoget har også fått namn etter han.

Også under [[Det første Norgesfelttoget|det første forsøket]] Karl 12. gjorde på å ta Noreg, var det planlagt ein operasjon i Trøndelag, men den kom aldri i gang. Men no skulle det også opprettast ein front her, også for å forhindre at dei norske avdelingane i regionen vart sendt sørover for å forsterke forsvaret i Sør-Noreg. I utgangspunktet var Karl 12.s plan at Jemtlandsarméen skulle avmarsjere frå Duved 15. august og erobre Trøndelag innan 28. september, altså på seks veker. Det skulle altså vise seg å vere umuleg.</onlyinclude>

Ei populær samlenemning på desse soldatane var ''karolinarar'', og det dekte da både svenskar og finnar.

{{thumb|Stene skanse - en rekostruksjon.JPG|Rekonstruksjon av Steine [[skanse]]. Foto: Einar M. Finstad}}

Framleis var det godt vêr, og den svenske hovudstyrken gjekk relativt sakte sørover til Åsen, der dei heldt kviledag søndag 18. september. Dagen etter marsjerte dei nedover mot [[Fættenfjorden]], der vegen gjekk over i ein smal sti, knapt nok kløvsti, forbi bergformasjonen [[Langsteinen]]. Har hadde Budde lagt ein styrke i forsvar, og Armfeldt var svært bekymra over om det var muleg å kome forbi. Han klatra sjølv opp ovanfor berget og fekk oversikt, og fann ut at han kunne gjere rykke fram og kome over nordmennene. Han han gjorde det, trakk nordmennene seg tilbake utan kamp. Men det tok lang tid for svenskane å få hovudstyrken forbi Langsteinen. Tysdag 20. september var framleis ikkje meir enn halvparten kome fram til [[Skatval]], og da slo veret om og eit langvarig regnvêr sette inn. Det førte til at Stjørdalselva voks så mykje at svenskane ikkje klarte å krysse, sjølv om dei prøvde med ei flytebru av same type som dei seinare klarte å krysse Nidelva med.<ref>Leifall side 371f.</ref>

Frå Hommelvika gjekk armèen vidare mot Trondheim. Dei første kavaleriavdelingane kom fram til byen 15. november og oppdaga at alle norske styrkar var forskansa i byen innafor elva på på [[Kristiansten festning]]. To dagar seinare braut hovudarmèen opp og marsjerte fram til og gjekk i biuvakk ved [[Teslia (Trondheim)|Teslia]], om lag fem km fra bysentrum.<ref>Jenshus 1996 side 56 (Jenshus må referere til den julianske kalenderen).</ref>

Siste fase av operasjonen starta med at hovudhæren marsjerte over fjellet Bukkhåmåren til Flora i [[Selbu]]. Her var det ikkje tidlegare rekvirert forsyningar, så svenskane vart hjelpte. Frå her kunne dei gått tilbake til Skånes og Steine skansar, der det hadde kome betydeleg med forsyningar frå Duved. Men ein teori går ut på at Armfeldt vart såpass forstyrra av norske avdelingar som angreip flankene og forsyningspatruljane, at han i staden gjekk til fjells. Ei framstøt mot [[Hilmo]] i Selbu vart avvist.<Jensås side 65f.</ref>