Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
Prøver å lære meg forskjellen på da og når
(lenker til fotograf) |
(Prøver å lære meg forskjellen på da og når) |
||
| Linje 32: | Linje 32: | ||
Etter eit par år vart det spørsmål om å flytte skulen. Det kom seg truleg både av at det var vanskeleg å finne høvelege lokale, og at Sel låg etter måten avsides til. [[Ringebu]] var Bruuns fyrsteval som ny skulestad. Men etter sterke oppmodingar frå mellom andre gausdølen [[Per Bø]], vart skulen lagd til Gausdal hausten 1871. Den heldt fyrst til på garden [[Fykse]]. Frå hausten 1874 hadde skulen tilhald på Bø, men allereie sommaren 1875 kunne den flytte inn i eige, nybygd skulehus som fekk det symbolladde namnet [[Vonheim]]. Bruun kjøpte og busette seg på garden [[Halvorslia]] der i nærleiken. | Etter eit par år vart det spørsmål om å flytte skulen. Det kom seg truleg både av at det var vanskeleg å finne høvelege lokale, og at Sel låg etter måten avsides til. [[Ringebu]] var Bruuns fyrsteval som ny skulestad. Men etter sterke oppmodingar frå mellom andre gausdølen [[Per Bø]], vart skulen lagd til Gausdal hausten 1871. Den heldt fyrst til på garden [[Fykse]]. Frå hausten 1874 hadde skulen tilhald på Bø, men allereie sommaren 1875 kunne den flytte inn i eige, nybygd skulehus som fekk det symbolladde namnet [[Vonheim]]. Bruun kjøpte og busette seg på garden [[Halvorslia]] der i nærleiken. | ||
Christopher Bruuns folkehøgskule gjorde Gausdal til eit kultursentrum. Kristoffer Janson med familie bygde seg hus og budde der i mange år. Andre lærarar på skulen slo seg også ned der permanent eller for kortare eller lengre periodar, såleis [[Ivar Blekastad]], [[Matias Skard]], [[Fritz Hansen]], [[Ingvar Bøhn]], [[Olav Åsmundstad]] og andre. Dette miljøet var også ein hovudgrunn til at [[Bjørnstjerne Bjørnson]] kjøpte [[Aulestad]] og busette seg i Gausdal. Men etter få år kom det til eit høglydt ideologisk og politisk brot mellom Bruun og Bjørnson. Det botna både i Bjørnsons aversjon mot Bruuns puritanisme i teologi og livsstil, og i politisk usemje, der Bjørnson representerte den radikale og Bruun den moderate fløya av venstrerørsla. Bjørnson la ikkje fingrane mellom | Christopher Bruuns folkehøgskule gjorde Gausdal til eit kultursentrum. Kristoffer Janson med familie bygde seg hus og budde der i mange år. Andre lærarar på skulen slo seg også ned der permanent eller for kortare eller lengre periodar, såleis [[Ivar Blekastad]], [[Matias Skard]], [[Fritz Hansen]], [[Ingvar Bøhn]], [[Olav Åsmundstad]] og andre. Dette miljøet var også ein hovudgrunn til at [[Bjørnstjerne Bjørnson]] kjøpte [[Aulestad]] og busette seg i Gausdal. Men etter få år kom det til eit høglydt ideologisk og politisk brot mellom Bruun og Bjørnson. Det botna både i Bjørnsons aversjon mot Bruuns puritanisme i teologi og livsstil, og i politisk usemje, der Bjørnson representerte den radikale og Bruun den moderate fløya av venstrerørsla. Bjørnson la ikkje fingrane mellom da han i 1877 sa seg lei av «langhårede, rød-skæggede, tungt bestøvlede, vadmelskledte pietister og dydsapostler.»<ref>Her sitert etter Styve, G.B. 2004 side 11.</ref> | ||
Utover i 1880-åra overlet Bruun mykje av verksemda ved skulen til medarbeidarane. Sjølv brukte han meir tid på foredrags- og publikasjonsverksemd og på sitt politiske engasjement. I åra 1884-1889 gav han ut tidsskriftet [[For frisindet Christendom]]. | Utover i 1880-åra overlet Bruun mykje av verksemda ved skulen til medarbeidarane. Sjølv brukte han meir tid på foredrags- og publikasjonsverksemd og på sitt politiske engasjement. I åra 1884-1889 gav han ut tidsskriftet [[For frisindet Christendom]]. | ||
| Linje 40: | Linje 40: | ||
I 1893 flytta Bruun og familien til Kristiania. Han var fyrst residerande kapellan og frå 1898 sokneprest ved [[Johannes menighet]], som omfatta utprega arbeidarstrok som [[Pipervika]] og [[Ruseløkka]]. Bruun kombinerte prestegjerninga med politisk arbeid og anna samfunnsverksemd. Same året som han flytta til Kristiania, grunnla han saman med [[Thorvald Klaveness]] tidsskriftet ''For kirke og kultur''. Det vart eit talerøyr for kristent samfunnsengasjement. Bruun var medredaktør fram til 1908. | I 1893 flytta Bruun og familien til Kristiania. Han var fyrst residerande kapellan og frå 1898 sokneprest ved [[Johannes menighet]], som omfatta utprega arbeidarstrok som [[Pipervika]] og [[Ruseløkka]]. Bruun kombinerte prestegjerninga med politisk arbeid og anna samfunnsverksemd. Same året som han flytta til Kristiania, grunnla han saman med [[Thorvald Klaveness]] tidsskriftet ''For kirke og kultur''. Det vart eit talerøyr for kristent samfunnsengasjement. Bruun var medredaktør fram til 1908. | ||
Det | Det same året som han flytta til Kristiania, 1893, stifta Bruun partiet Centrum. Det var ei austlandsk venstreavskaling som i mange hovudsaker var på linje med det vestlandsdominerte [[Moderate Venstre]] frå 1888. | ||
== Ideologien == | == Ideologien == | ||
| Linje 46: | Linje 46: | ||
=== Folkelige Grundtanker === | === Folkelige Grundtanker === | ||
Det viktigaste utgjevne verket frå Christopher Bruuns hand er utan tvil ''Folkelige Grundtanker'', utgjeve fyrste gong på Hamar i 1878. Den var basert på ein vidgjeten foredragsserie som Bruun | Det viktigaste utgjevne verket frå Christopher Bruuns hand er utan tvil ''Folkelige Grundtanker'', utgjeve fyrste gong på Hamar i 1878. Den var basert på ein vidgjeten foredragsserie som Bruun hadde halde i Studentersamfundet i 1870, i pionertida for folkehøgskulen. Foredragsserien vart gjentatt i same forum i 1877. Emna for foredraga var samanfallande med kapitteltitlane i boka (her gjengitt i lett modernisert rettskriving frå ei nyutgåve 1964): | ||
# Indledning: Menneskelivet. Aand | |||
# Folkehøiskolen og den norrøne gjenfødelse | |||
# Svar paa indvendinger | |||
# Bondelivets fortrin: legemligt arbeid, tarvelighed | |||
# Om latinskolen | |||
# Om vort universitet og dets videnskabelighed | |||
# Om den herskende dannelsen her i landet | |||
# Maalsagen | |||
# Kvindesagen | |||
# Haab om kristendommens gjenoplivelse | |||
# Tillæg: Om det menneskelige. (Tale ved eit folkemøte på Lillehammer 1878.) | |||
Det er ikkje tvil om at Folkelige Grundtanker har øvd sterk innverknad i betydelege delar av norsk kultur- og samfunnsliv i minst eit par generasjonar etter at forderaga vart haldne. Det gjeld innan norskdomsrørsla generelt og monalege delar av den nynorske diktinga spesielt, som hjå [[Olav Aukrust]], [[Tore Ørjasæter]] og [[Kristofer Uppdal]]. Aller mest direkte har naturlegvis den ideologiske innverknaden frå Bruun gjort seg gjeldande i folkehøgskulemiljøa og den frilynte ungdomsrørsla. Eit uttrykk for det siste er følgjande sitat frå jubileumsskriftet til [[Gudbrandsdals ungdomslag]] 1948: | Det er ikkje tvil om at Folkelige Grundtanker har øvd sterk innverknad i betydelege delar av norsk kultur- og samfunnsliv i minst eit par generasjonar etter at forderaga vart haldne. Det gjeld innan norskdomsrørsla generelt og monalege delar av den nynorske diktinga spesielt, som hjå [[Olav Aukrust]], [[Tore Ørjasæter]] og [[Kristofer Uppdal]]. Aller mest direkte har naturlegvis den ideologiske innverknaden frå Bruun gjort seg gjeldande i folkehøgskulemiljøa og den frilynte ungdomsrørsla. Eit uttrykk for det siste er følgjande sitat frå jubileumsskriftet til [[Gudbrandsdals ungdomslag]] 1948: | ||