Erik Strand (1877–1945): Forskjell mellom sideversjoner

← Forrige endring

Erik Strand (1877–1945) (vis kilde)

Sideversjonen fra 7. aug. 2023 kl. 06:43

1 306 byte lagt til , 7. aug. 2023

ingen redigeringsforklaring

Chris Nyborg (Cnyborg)

Byråkrater, Grensesnittadministratorer, Veiledere, Administratorer

291 440

redigeringer

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
-Erik Strand
+<onlyinclude>{{thumb|Erik Strand (Stortingsarkivet).jpg|Erik Strand.|[[Stortingsarkivet]]}}
-Erik Strand (1877-1945) var lensmann og politikar frå Nord-Aurdal i Valdres. Han var ordførar i Nord-Aurdal 1920-1926 og sat på Stortinget for Bondepartiet 1931-1933. Som lensmann i Nord-Aurdal vart han utnemnt i statsråd til å leie Administrasjonsstyret i Torpa kommune, då ho gjekk konkurs i 1929.
+'''[[Erik Strand (1877–1945)|Erik Strand]]''' (fødd 12. oktober 1877 i [[Nord-Aurdal]], død 7. juni 1945) var ein lensmann og politikar frå [[Nord-Aurdal kommune|Nord-Aurdal]] i [[Valdres]]. Han var ordførar i Nord-Aurdal 1920-1926 og sat på [[Stortinget]] for [[Bondepartiet]] 1931-1933. Som lensmann i Nord-Aurdal vart han utnemnt i statsråd til å leie administrasjonsstyret i [[Torpa kommune]], då ho gjekk konkurs i 1929. Fordi han ikkje ville gå inn i [[NS]], vart han i 1941 avsett som lensmann.</onlyinclude>
-Bakgrunn
-Erik Andreas Knutsson Strand var fødd 12. oktober 1877 på garden sørre Midtstrønd i Nord-Aurdal. Han var den andre sonen til Eli Eriksdotter f. Aaberg og Knut Toreson Strand. Fem av syskena hans vaks opp: Tore (1875-1924) gardbrukar, Torbjørn (1879-1928) lærar ved NTH, Astrid (1883-1896), Ingvar (1888-1974) gardbrukar og Olaf (1891-1979 ) ingeniør i NVE.
+== Bakgrunn ==
-Etter middelskuleeksamen i Aurdal i 1894, gjekk Strand på den private to-årige lærarskulen på Elverum og blei uteksaminert derifrå i 1897.
+Erik Andreas Knutsson Strand vart fødd på garden sørre Midtstrønd i Nord-Aurdal. Han var den andre sonen til Eli Eriksdotter f. Aaberg og Knut Toreson Strand. Fem av syskena hans vaks opp: Tore (1875-1924) gardbrukar, Torbjørn (1879-1928) lærar ved NTH, Astrid (1883-1896), Ingvar (1888-1974) gardbrukar og Olaf (1891-1979) ingeniør i NVE.
-Den første lærarjobben var eit vikariat i naboheradet, Vestre Slidre, men allereie etter eitt år der vart han tilset i ei kombinert stilling som lærar ved Strand skule og kyrkjesongar i strøndakyrkja.  Strand vart i stillinga i 26 år.
-Strand giftar seg i 1904  med Berit Syversdotter (1884-1943) frå nabogarden Sør-Strønd, og i 1906 får  dei dottera Elida. Familien får i 1914 frådelt ein del av sørre Midtstrønd og byggjer opp sitt eige bruk der som dei kallar Bergvang.
+Etter [[middelskule]]eksamen i Aurdal i 1894, gjekk Strand på [[Elverum lærerskole|Elverum lærarskule]] og blei uteksaminert derifrå i 1897. Den første lærarjobben var eit vikariat i naboheradet, [[Vestre Slidre]], men allereie etter eitt år der vart han tilset i ei kombinert stilling som lærar ved Strand skule og kyrkjesongar i strøndakyrkja.  Strand vart i stillinga i 26 år.
+Strand gifta seg i 1904 med Berit Syversdotter (1884-1943) frå nabogarden Sør-Strønd, og i 1906 fekk dei dottera Elida. Familien fekk i 1914 frådelt ein del av sørre Midtstrønd og bygde opp sitt eige bruk der.
+== Lokalpolitikk ==
+I 1910 vart Strand for første gong valt inn i heradsstyret og han sat to periodar som representant for Svennes sokn før han ba seg fritatt. Han gikk då inn som leiar av næringsnemnda i kommunen. Dette var nemnder herada satte ned for å auke matproduksjonen og avhjelpe matmangel under [[første verdskrigen]].
+Ved neste heradsstyreval i 1919 gikk han inn att i lokalpolitikken og vart no ordførar. Han blir attvalt i 1922 og 1925, men seier frå seg ordførarvervet våren 1926 då han får stillinga som lensmann i Nord-Aurdal. Frå 1923 er han nestleiar i Fylkestinget<ref>Oppland Fylkestings forhandlingar 1920-1925</ref> .
+Strand var medlem i [[Frisinnede Venstre]], men då [[Landmandsforbundet]], seinare Bondepartiet, vart eit politisk parti i 1920, gjekk han med der. Han vart i 1921 den første leiaren for forbundet sitt politiske arbeid i Valdres og i underavdelinga i Nord-Aurdal .
+Etter å ha vore borte frå lokalpolitikken i fleire år, kom han i 1934 attende til heradsstyret, no på Borgarleg fellesliste. Då perioden var over i 1937, trekte han seg frå vidare politisk arbeid.
+== Administrasjonsstyret for Torpa ==
+I 1929 vart Erik Strand utnemnt i statsråd til å leie Administrasjonsrådet for Torpa kommune. Kommunen hadde gått konkurs og vart satt under administrasjon samtidig som ho vart råka av ei av dei lengste arbeidskonfliktane i norsk historie. [[Randsfjordkonflikten]], som stod om retten til tariffavtale for tømmerfløterane, varte heilt til 1936, og var prinsipiell viktig for dei borgarlege partia så vel som for Arbeidarpartiet. Stans i skogsarbeidet skapte stor naud i Torpa og gjorde at mange familiar vart avhengige av kommunal støtte. Dermed vart det ein politisk dragkamp om forsorgsutgiftene i heradet, og Administrasjonsstyret vart ståande midt i krysselden<ref>Lundberg, Berit: Fra fellesskap til konflikt. Politiske og økonomiske utviklingstrekk i Torpa i mellomkrigstida. Universitetet i Oslo 1995</ref>.
+Den lokal arbeidarpressa, [[Oppland Arbeiderblad]], retta harde åtak mot Erik Strand som meldte redaktøren for ærekrenking. Det kom til forlik der avisa trekte attende visse utsegn<ref>Oppland Arbeiderblad 18.3.1932 </ref>.
-Lokalpolitikk
+== Stortingsarbeid ==
-I 1910 blir Strand for første gong valt inn i heradsstyret og han sit to periodar som representant for Svennes sokn før han ber seg fritatt. I perioden 1916 til 1918 er han leiar for kommuna si næringsnemnd. Dette var
+Medan han hadde oppdraget i Torpa, vart Erik Strand valt inn på Stortinget som nummer tre på Bondepartiet si opplandsliste. Han sat som Bondepartiet sin einaste representant i Justiskomiteen og fekk ei viktig rolle då [[Mowinckel|Mowinckels andre regjering]] vart felt våren 1931 for å ha gjeve løyve til utanlandsk oppkjøp av [[Lilleborg fabrikker]]<ref>Stortingstidende. Referat fra forhandlingar i Stortinget og Odelstinget</ref>. Elles markerte Erik Strand seg særleg som sparepolitikar og som motstandar av offentleg naudsarbeid.
-For å avhjelpe matmangel under første verdskrigen blir det satt ned næringsnemnder i herada, og Strand blir formann for Nord-Aurdal næringsnemnd frå 1916 til 1918.
-Ved neste heradsstyreval i 1919 går han inn att i lokalpolitikken og blir no ordførar. Han blir attvalt i 1922 og 1925, men seier frå seg ordførarvervet våren 1926 då han får stillinga som lensmann i Nord-Aurdal. Frå 1923 er han nestleiar i Fylkestinget .
+Erik Strand ønskte ikkje attval til Stortinget og vart dermed sitjande berre ei periode.
-Strand var medlem i Frisinnede Venstre, men då Landmandsforbundet vart eit politisk parti i 1920, gjekk han med der. Han vart i 1921 den første leiaren for forbundet sitt politiske arbeid i Valdres og i underavdelinga i Nord-Aurdal .
-Etter å ha vore borte frå lokalpolitikken i fleire år, kjem han i 1934 attende til heradsstyret, no på Borgarleg fellesliste. Då perioden var over i 1937, trekker han seg frå vidare politisk arbeid.
+== Andre verv ==
-Administrasjonsstyret for Torpa
+I 1934 vart han utnemnt til medlem i styret for den nyoppretta  [[Statens lånekasse for jordbrukere]] . Dette vervet hadde han fram til 1940. Lånekassa medverka sterkt til at den langvarige gjeldskrisa i jordbruket tok slutt.<ref>Hveding, Øistein: Landbrukets gjeldskrise: Statens lånekasse for jordbrukere, Statens landbruksbank 1982</ref>
-I 1929 blir Erik Strand utnemnt i statsråd til å leie Administrasjonsrådet for Torpa kommune. Kommunen hadde gått konkurs og vart satt under administrasjon samtidig som ho vart råka av ei av dei lengste arbeidskonfliktane i norsk historie. Randsfjordkonflikten, som stod om retten til tariffavtale for tømmerfløterane, varte heilt til 1936, og var prinsipiell viktig for dei borgarlege partia så vel som for Arbeidarpartiet. Stans i skogsarbeidet skapte stor naud og gjorde at mange familiar vart avhengige av kommunal støtte. Dermed vart det ein politisk dragkamp om forsorgsutgiftene i heradet, og Administrasjonsstyret vart ståande midt i krysselden. Den lokal arbeidarpressa, Oppland Arbeiderblad, retta harde åtak mot Erik Strand som meldte redaktøren for ærekrenking. Det kom til forlik der avisa trekte attende visse utsegn.
-Stortingsarbeid
+Erik Strand sat i ei lang rekke lokale komitear og utval. Han vart åstedskommissær og kom med i fattigstyret første gongen i 1911, var lagrettemann første gongen i 1916 og var i ei årrekke formann i forlikskommisjonen. Attåt dette var han kyrkjeleg interessert og var i fleire år formann i Strand misjonsforeining.
-Medan han hadde oppdraget i Torpa vart Erik Strand valt inn på Stortinget som nummer tre på Bondepartiets opplandsliste. Han sat som Bondepartiet sin einaste representant i Justiskomiteen og fekk ei viktig rolle då Mowinckels andre regjering blei felt våren 1931 for å ha gjeve løyve til utanlandsk oppkjøp av DeNoFa Lilleborg fabrikker . Elles markerte Erik Strand seg særleg som sparepolitikar og som motstandar av offentleg naudsarbeid.
-Erik Strand ønskte ikkje attval til Stortinget og blei dermed sitjande berre ei periode.
+Han fekk [[Kongens fortenstmedalje i gull]] i 1937.
-Andre verv
-I 1934 blir han utnemnt til medlem i styret for den nyoppretta Statens lånekasse for jordbrukere. Dette vervet hadde han fram til 1940, og han var med å godkjenne 15 000 søknadar. Lånekassa medverka sterkt til at den langvarige gjeldskrisa i jordbruket tok slutt.
+Erik Strand var lensmann i Nord-Aurdal i 1940, men sumaren 1941 vart han oppsagt for di han ikkje ville melde seg inn i [[Nasjonal Samling]]. Han fekk stillinga attende 10. mai 1945, men døydde 7. juni same året.
-Erik Strand sat i ei lang rekke lokale komitear og utval. Han vart åstedskommissær og kom med i fattigstyret første gongen i 1911, var lagrettemann første gongen i 1916 og var i ei årrekke formann i forlikskommisjonen. Attåt dette var han kyrkjeleg interessert og var i fleire år formann i Strand misjonsforeining.
-Han får tildelt Kongens fortenestemedalje i gull i 1937.
-Erik Strand var lensmann i Nord-Aurdal i 1940, men sumaren 1941 vart han oppsagt for di han ikkje ville melde seg inn i Nasjonal Samling. Han får stillinga attende 10. mai 1945, men døyr 7. juni same året.
+== Litteratur og kjelder ==
+*Hveding, Øistein: ''Landbrukets gjeldskrise i mellomkrigstiden: Statens lånekasse for jordbrukere'', 1982.
+*Lundberg, Berit: ''Frå fellesskap til konflikt. Politiske og økonomiske utviklingstrekk i Torpa i mellomkrigstida'', Hovedoppgave i historie, Universitetet i Oslo 1995.
+*{{Hbr1-1|pf01036453002808|Erik Strand}}.
+== Referansar ==
+{{reflist}}
+== Vidare lesing ==
+*[[Anne Mette Strand|Strand, Anne Mette]]: ''Stridsmann frå Strønd : ei bok om menn og politikk i Valdres 1905-1940''. Kvitvella forlag, 2020.
+{{DEFAULTSORT:STRAND; ERIK}}
-Litteratur:
+[[Kategori:Personer]]
-Hveding, Øistein: Landbrukets gjeldskrise i mellomkrigstiden: Statens lånekasse for jordbrukere, 1982
+[[Kategori:Nord-Aurdal kommune]]
-Lundberg, Berit: Frå fellesskap til konflikt. Politiske og økonomiske utviklingstrekk i Torpa i mellomkrigstida, Hovedoppgave i historie, Universitetet i Oslo 1995
+[[Kategori:Lensmenn]]
+[[Kategori:Ordførere]]
+[[Kategori:Sp-politikere]]
+[[Kategori:Stortingsrepresentanter]]
+[[Kategori:Fødsler i 1877]]
+[[Kategori:Dødsfall i 1945]]
+[[Kategori:Kongens fortjenstmedalje]]
+{{F2}}
+{{nn}}