291 440
redigeringer
m
Teksterstatting – «[[Kategori:Sogn og Fjordane fylke» til «Kategori:Vestland fylke [[Kategori:Sogn og Fjordane»
(nokre fleire årsdal) |
m (Teksterstatting – «[[Kategori:Sogn og Fjordane fylke» til «Kategori:Vestland fylke [[Kategori:Sogn og Fjordane») |
||
| (14 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
'''[[Futar i Sogn]]'''. Sogn var eitt [[Leksikon:Fogderi|futedøme]] det aller meste av perioden frå dei fyrste kjende [[Leksikon:Fogd|futane]] dukkar opp i Sogn på slutten 1400-talet til avskaffinga av futeembetet i 1898. I 1635 vart likevel futedømet delt i to, Indre Sogn og Ytre Sogn. Sjølv om dei to futedøma vart samla til eitt embetsdistrikt i 1690-åra, vart namnet ''Ytre og Indre Sogns fogderi'' hengande att som namn på embetsdistriktet. | '''[[Futar i Sogn]]'''. Sogn var eitt [[Leksikon:Fogderi|futedøme]] det aller meste av perioden frå dei fyrste kjende [[Leksikon:Fogd|futane]] dukkar opp i Sogn på slutten 1400-talet til avskaffinga av futeembetet i 1898. I 1635 vart likevel futedømet delt i to, Indre Sogn og Ytre Sogn. Sjølv om dei to futedøma vart samla til eitt embetsdistrikt i 1690-åra, vart namnet ''Ytre og Indre Sogns fogderi'' hengande att som namn på embetsdistriktet. | ||
[[Dale len]] (Luster) vart utskild frå [[Bergenhus len]] i 1565. Frå dette året femnde difor ikkje Sogn futedøme om Luster. Då Dale len vart lagt inn under Bergenhus att i 1614, heldt Luster fram med å ha sin eigen fut. Dette vart utgangspunktet for utskiljinga av Indre Sogn som eige futedøme i 1635. | [[Dale len]] (Luster) vart utskild frå [[Bergenhus len]] i 1565. Frå dette året femnde difor ikkje Sogn futedøme om Luster. Då Dale len vart lagt inn under Bergenhus att i 1614, heldt Luster fram med å ha sin eigen fut. Dette vart utgangspunktet for utskiljinga av Indre Sogn som eige futedøme i 1635. Futedøma i Sogn femnde om alle prestegjeld i Sogn unnateke Gulen skipreide i Eivindvik prestegjeld som låg til Nordhordland futedøme. Sjå [[Skipreider i Sogn og Fjordane]] for detaljar. | ||
==Futar i Sogn (ca 1460-1633)== | ==Futar i Sogn (ca 1460-1633)== | ||
Lista er ikkje fullstendig. | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
!År | !År (ca) | ||
!Namn | !Namn | ||
!Merknad | !Merknad | ||
| Linje 40: | Linje 39: | ||
| 1601, 1603 || Engel Jensen (Bang) || | | 1601, 1603 || Engel Jensen (Bang) || | ||
|- | |- | ||
| | | 1604-1611 || [[Gjøde Pedersøn]] || [http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesside&bokid=riksreg4&sideid=197&innhaldid=2&storleik= Klagemål 1610] | ||
|- | |- | ||
| 1607- | | 1607-1608 || Maurits Bosted || | ||
|- | |- | ||
| 1610- | | 1610-1611 || Peder Jenssen || | ||
|- | |- | ||
| 1611-1616 || Hans Rasmussen || Hadde òg godset etter Gjøde Pedersen i Sogn | | 1611-1616 || [[Hans Rasmussen]] || Hadde òg godset etter Gjøde Pedersen i Sogn | ||
|- | |- | ||
| 1616-1619 || Anders Lunde || Hadde òg godset etter Gjøde Pedersen i Sogn | | 1616-1619 || Anders Lunde || Hadde òg godset etter Gjøde Pedersen i Sogn | ||
|- | |- | ||
| 1620-1629 || Simen Nilssen || Ikkje godset etter Gjøde Pedersen | | 1620-1629 || [[Simen Nilssen]] || Ikkje godset etter Gjøde Pedersen | ||
|- | |- | ||
| 1629-1633 || Peder Paasche || Ikkje godset etter Gjøde Pedersen | | 1629-1633 || [[Peder Paasche]] || Ikkje godset etter Gjøde Pedersen | ||
|} | |} | ||
| Linje 59: | Linje 58: | ||
==Futar i Indre Sogn og Dale len (1615-1695)== | ==Futar i Indre Sogn og Dale len (1615-1695)== | ||
Anders Lauritssen var truleg fut for Dale len også før 1615. Lensherren over Dale hadde lenet kvitt og fritt, difor finst ikkje rekneskapar før det vart lagt inn under Bergenhus i 1614. Futen over Dale fekk utvida embetsområdet både i 1619 og 1633 før det i 1635 omfatta heile Indre Sogn. Skiljet gjekk på nordsida av Sognefjorden mellom | [[Anders Lauritssen]] var truleg fut for Dale len også før 1615. Lensherren over Dale hadde lenet kvitt og fritt, difor finst ikkje rekneskapar før det vart lagt inn under Bergenhus i 1614. Futen over Dale fekk utvida embetsområdet både i 1619 og 1633 før det i 1635 omfatta heile Indre Sogn. | ||
Skiljet mellom dei to futedøma gjekk på nordsida av Sognefjorden mellom Sogndal og Leikanger, og på sørsida mellom Aurland og Lærdal. Det vil seie at Indre Sogn futedøme femnde om skipreida Lærdal, Borgund, Årdal, Luster, Marifjøra, Solvorn, Jostedal, Sogndal og Norum (det vil seie prestegjelda Lærdal, Luster, Hafslo, Jostedal og Sogndal). (Sjå òg [[skipreider i Sogn og Fjordane]]). | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| Linje 66: | Linje 67: | ||
!Merknad | !Merknad | ||
|- | |- | ||
| 1615-1626 || Anders Lauritssen || [[Dale len]] (Luster), frå 1619 | | 1615-1626 || [[Anders Lauritssen]] || Hadde [[Dale len]] (Luster), og frå 1619 godset etter Gjøde Pedersen. Budde på Fuhr i Luster | ||
|- | |- | ||
| 1626-1633 || Christen Anderssen || [[Dale len]] og godset etter Gjøde Pedersen | | 1626-1633 || Christen Anderssen || Hadde [[Dale len]] og godset etter Gjøde Pedersen. Budde på [[Røneid (Gaupne)|Røneid]] i Luster | ||
|- | |- | ||
| 1633-1634 || [[Søren Lauritssen]] || Luster, Lærdal og Årdal skipreider. Budde på [[Talla (Dale)|Talla]] i Luster | | 1633-1634 || [[Søren Lauritssen]] || Luster, Lærdal og Årdal skipreider. Budde på [[Talla (Dale)|Talla]] i Luster | ||
| Linje 87: | Linje 88: | ||
==Futar i Ytre Sogn (1635-1705)== | ==Futar i Ytre Sogn (1635-1705)== | ||
Då Jacob Jenssen tok over som fut i Sogn 1635, vart Indre Sogn skilt ut og lagt til Oluf Nilsen. Futedømet vart enno i nokre år kalla ''Sogn len'' før ''Ytre Sogn'' og ''fogderi'' kom i bruk (1640-åra). | Då Jacob Jenssen tok over som fut i Sogn 1635, vart Indre Sogn skilt ut og lagt til Oluf Nilsen. Futedømet vart enno i nokre år kalla ''Sogn len'' før ''Ytre Sogn'' og ''fogderi'' kom i bruk (1640-åra). | ||
Etter delinga femnde Ytre Sogn futedøme om skipreida Aurland, Nærøy, Systrond, Tjugum, Kvamsøy, Klevald, Lavik og Utvær (det vil seie prestegjelda Aurland, Leikanger, Vik, Lavik og ein del av Eivindvik). Gulen skipreide i Eivindvik prestegjeld høyrde til Nordhordland futedøme. (Sjå òg [[skipreider i Sogn og Fjordane]]). | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| Linje 159: | Linje 162: | ||
[[Kategori:Futer]] | [[Kategori:Futer]] | ||
[[Kategori:Personlister]] | [[Kategori:Personlister]] | ||
[[Kategori:Sogn og Fjordane | [[Kategori:Vestland fylke]] | ||
[[Kategori:Sogn og Fjordane]] | |||
{{nn}} | |||