Skribenter
87 027
redigeringer
→Liv
(→Liv) |
|||
| (9 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
'''[[Halldis Moren Vesaas]]''' (født [[18. november]] [[1907]] i [[Trysil kommune|Trysil]], død [[8. september]] [[1995]] i [[Oslo]]) var forfattar. Ho reknast som ein av dei fremste | <onlyinclude>{{thumb|1-Ørjasætergruppe.jpg|Halldis Moren og Tarjei Vesaas på besøk hjå Tore og Aaslaug Ørjasæter i 1937.|Ukjent, frå Kristian Hosar sin samling}} | ||
'''[[Halldis Moren Vesaas]]''' (født [[18. november]] [[1907]] i [[Trysil kommune|Trysil]], død [[8. september]] [[1995]] i [[Oslo]]) var forfattar. </onlyinclude> Ho reknast som ein av dei fremste lyrikarane i Noreg, og sjølv om det då ho døydde var førti år sidan den siste diktsamlinga kom ut, hadde ho framleis taket på lesarane. | |||
==Familie og slekt== | ==Familie og slekt== | ||
| Linje 9: | Linje 10: | ||
==Liv== | ==Liv== | ||
Ho voks opp på faren sin gard [[Moren (Trysil 56/2)|Moren]] i Trysil. Han tok over bruket etter far sin i 1909. Ved sidan av gardsdrifta var han diktar og ungdomsleiar. Mora hans, [[Hanna Moren]] var ein viktig tradisjonsberar; mange av songane og lokkane som [[O.M. Sandvik]] skreiv ned kom frå ho. Halldis Moren byrja å skrive soger i ''[[Norsk Barneblad]]'' allereie som niåring | <onlyinclude>Ho voks opp på faren sin gard [[Moren (Trysil 56/2)|Moren]] i Trysil. Han tok over bruket etter far sin i 1909. Ved sidan av gardsdrifta var han diktar og ungdomsleiar. Mora hans, [[Hanna Moren]] var ein viktig tradisjonsberar; mange av songane og lokkane som [[Ole Mørk Sandvik|O.M. Sandvik]] skreiv ned kom frå ho. Halldis Moren byrja å skrive soger i ''[[Norsk Barneblad]]'' allereie som niåring. | ||
For å få ei allmennutdanning gjekk ho i tre år på [[Elverum lærerskole|Elverum lærarskule]], og tok eksamen i 1928. Men ho hadde ikkje planer om å bli lærar; i staden byrja ho som kontordame i [[Oslo Fylkeslag av Noregs Ungdomslag]], med kontor på [[Heim for landsungdom]] i [[Nordahl Bruns gate (Oslo)|Nordahl Bruns gate]]. Ho tilhøyrde i den tida ein krets der ein fann [[Kai Fjell]], [[Åsmund Sveen (1910–1963)|Åsmund Sveen]] og bror hennar, Torleiv Moren.</onlyinclude> | |||
{{thumb|Telemark, Tarjei Vesaas - no-nb digifoto 20151012 00148 NB MIT FNR 05292 B.jpg|Garden Midtbø i Vinje. Hit flytta Tarjei og Halldis Moren Vesaas som nygifte i 1934.|Ukjend/[[Nasjonalbiblioteket]]}} | |||
I 1929 hadde ho sin lyrikkdebut med ''Harpe og dolk''. På grunn av denne samlinga blir ho ofte omtalt som den første kvinnelege lyrikaren i Noreg. Det er ikkje heilt rett, for ikkje berre hadde [[Sigrid Undset]], [[Eugenia Kielland]] og andre gjeve ut dikt; [[Dorothe Engelbretsdotter]] hadde publisert dikt allereie på 1600-talet. Ein kan jamvel forsvare tittelen, for Halldis Moren Vesaas var nok den første kvinna som markerte seg som lyrikar for folk flest. Det var også viktig at ho tilførte noko nytt i sine kjærleiksdikt. Når dei mannlege diktarane skreiv slike dikt, var kvinna objektet. For Halldis Moren Vesaas var kvinna subjektet, fri og med si eiga identitet. Dette var for mykje for ein del, og ho fekk kritikk for at ho skreiv om kvinner som bydde seg fram. Og det var nok ein del som fekk sjokk når dei las «Ny kvinne», eit dikt om å få menstruasjon: | I 1929 hadde ho sin lyrikkdebut med ''Harpe og dolk''. På grunn av denne samlinga blir ho ofte omtalt som den første kvinnelege lyrikaren i Noreg. Det er ikkje heilt rett, for ikkje berre hadde [[Sigrid Undset]], [[Eugenia Kielland]] og andre gjeve ut dikt; [[Dorothe Engelbretsdotter]] hadde publisert dikt allereie på 1600-talet. Ein kan jamvel forsvare tittelen, for Halldis Moren Vesaas var nok den første kvinna som markerte seg som lyrikar for folk flest. Det var også viktig at ho tilførte noko nytt i sine kjærleiksdikt. Når dei mannlege diktarane skreiv slike dikt, var kvinna objektet. For Halldis Moren Vesaas var kvinna subjektet, fri og med si eiga identitet. Dette var for mykje for ein del, og ho fekk kritikk for at ho skreiv om kvinner som bydde seg fram. Og det var nok ein del som fekk sjokk når dei las «Ny kvinne», eit dikt om å få menstruasjon: | ||
{{sitat|Ho la seg i gårkveld og var berre barn.<br/>Ho vaknar i dag – og er kvinne.<ref>Frå «Ny kvinne» i ''Harpe og dolk''.</ref>}} | {{sitat|Ho la seg i gårkveld og var berre barn.<br/>Ho vaknar i dag – og er kvinne.<ref>Frå «Ny kvinne» i ''Harpe og dolk''.</ref>}} | ||
Ein av dei som skreiv gode meldingar var sambygdingen [[Einar Skjæraasen]], som også hadde Sven Moren som eit forbilde. | |||
Frå 1930 til 1933 budde ho i [[Sveits]], der ho var sekretær for ein norsk visekonsul. Ho lærte seg fransk og fekk nye impulsar frå europeisk litteratur. Den andre samlinga kom i 1930. ''Morgonen'' var ei lovprising til livet, der det var lite nytt. Ho ba seinare om at desse dikta ikkje skulle framførast. Annleis var det i ''Strender'' frå 1933; der er ho meir intens og har kjærleiksdikt der ho går enno lenger inn i ''Harpe og dolk''. | Frå 1930 til 1933 budde ho i [[Sveits]], der ho var sekretær for ein norsk visekonsul. Ho lærte seg fransk og fekk nye impulsar frå europeisk litteratur. Den andre samlinga kom i 1930. ''Morgonen'' var ei lovprising til livet, der det var lite nytt. Ho ba seinare om at desse dikta ikkje skulle framførast. Annleis var det i ''Strender'' frå 1933; der er ho meir intens og har kjærleiksdikt der ho går enno lenger inn i ''Harpe og dolk''. | ||
| Linje 59: | Linje 63: | ||
[[Kategori:Trysil kommune]] | [[Kategori:Trysil kommune]] | ||
[[Kategori:Oslo kommune]] | [[Kategori:Oslo kommune]] | ||
[[Kategori:Vinje kommune]] | |||
[[Kategori:Fødsler i 1907]] | [[Kategori:Fødsler i 1907]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1995]] | [[Kategori:Dødsfall i 1995]] | ||
{{kvinner i lokalhistoria}} | {{kvinner i lokalhistoria}} | ||
{{nn}} | |||
{{F1}} | |||