Jønnbrød: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>'''[[Jønnbrød]]''' eller '''avlettor''', òg kalla '''tynnbakels''' nokre stader, er ein type tynne og sprøe kakor laga av ei røre av [[vatn]], [[fløyte]]/[[rømme]] og [[mjøl]] og blir i våre dagar ofte steikte i [[krumkakejarn]] &mdash; eller nokre stader i litt tjukkare utgåve i [[gorojarn]]</onlyinclude><ref>På Røros kan detta førekomma i følgje munnleg opplysning (15.1.2009) frå Bjørn Austigard ved [[Romsdalsmuseet]]. Fire andre heimelsfolk frå [[Ålen]] og [[Røros]], inkludert Randi Borgos ved [[Rørosmuseet]] (15.1.2009) kjenner ikkje til nokon eigen jønnbrødtradisjon i området.</ref><onlyinclude>. </onlyinclude> Namnet ''jønnbrød'' blir bruka i [[Nord-Østerdalen]] (''jønnbrø, jarnbrø''), på [[Land]], i [[Valdres]] (''jødnbrø''), på [[Oppdal]] og i [[Orkdalen]] frå Berkåk og Rennebu nedover til [[Meldalen]], der dei helst blir kalla ''jønnbrød''. Jønnbrød blir dei kalla i [[Sunndalen]] og [[Øksendalen]] og på [[Ålvundeid]] òg.<ref>Munnlege opplysningar (15.1.2009) frå [[Tor Erik Jenstad]].</ref> Namnet jønnbrød er òg bruka både i [[Bardu kommune|Bardu]]<ref>[http://www.bardu.kommune.no/klart-for-joennbroed-kaaring.4526975-1198.html «Klart for jønnbrød-kåring»] på nettsidone til [[Bardu kommune]].</ref> og [[Målselv kommune|Målselv]]<ref>Opplysning på telefon frå [http://www.mhusflid.no/default.asp?iId=JDGLH Husfliden Målselv] 15.1.2009.</ref> kommunar i [[Troms]]. Namnet ''tynnbakels'' blir ein del bruka i indre deler av [[Romsdal]]en. Namnet ''avletto'', som kjem av det [[kristendom|kyrkjelege]] ordet ''[[oblat]]'', blir hovudsakleg bruka i [[Gudbrandsdalen]], og dessutan i [[Folldalen]], som tidlegare høyrde til Gudbrandsdalen. Det blir òg bruka i [[Eikesdalen]], der fleirtalsforma er ''avlette'' i nyare dialekt.<ref>Munnleg opplysning (15.1.2009) frå Bjørn Austigard ved Romsdalsmuseet.</ref> Andre namn som blir bruka i Nord-Østerdalen inkluderer ''stekbrød'' og ''godbrød''.<ref name="Spangen"/>

<onlyinclude>I tidlegare tider vart jønnbrøda steikte i [[ljøsomn|grua]], så dei riktig gamle jønnbrødjønna (avlettjarna, tynnbakelsjarna) har oftast svært lange skaft. I nyare tid har jønnbrødjønna vorte tilpassa [[kjøkenkomfyr]]en, så dei nyare jarna ser ut på lag som vanlege [[krumkakejarn]] eller [[bakelsjarn]] (vaffeljarn) utvendig.

Det geometriske mønsteret innvendig er karakteristisk for dei fleste jønnbrødjønna frå nyare tider, men det går godt an å steikje jønnbrød i vanlege krumkakejarn eller gorojarn (for noko tjukkare jønnbrød) om ein ikkje har jønnbrødjønn. </onlyinclude>

Oppskrifta varierer ein del i detaljane kring i landet. I [[Målselv kommune|Målselv]] er det for eksempel vanleg å ha i litt [[anis]].<ref>Side 43 tå {{Målselvmat}}</ref>

{{Q}}

[[kategori:Østerdalen]]