Jønnbrød: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Avlettjern 013.jpg|Innsida av eit typisk avlettjønn frå [[Skjåk kommune|Skjåk]]. Merk rutemønsteret, som er så karakteristisk for avlett- eller jønnbrødjønn i nyare tid.|Hans P. Hosar}}

'''[[Jønnbrød]]''' eller '''avlettor''', òg kalla '''tynnbakels''' nokre stader, er ein type tynne og sprøe kaker laga av ei røre av vatn, [[fløte|fløyte]]/[[rømme]] og [[mjøl]] og blir i våre dagar ofte steikte i [[krumkakejarn]] &mdash; eller nokre stader i litt tjukkare utgåve i [[gorojarn]]</onlyinclude><ref>På Røros kan detta førekomma i følgje munnleg opplysning (15.1.2009) frå Bjørn Austigard ved [[Romsdalsmuseet]]. Fire andre heimelsfolk frå [[Ålen]] og [[Røros]], inkludert Randi Borgos ved [[Rørosmuseet]] (15.1.2009) kjenner ikkje til nokon eigen jønnbrødtradisjon i området.</ref><onlyinclude>. </onlyinclude> Namnet ''jønnbrød'' blir bruka i [[Nord-Østerdalen]] (''jønnbrø, jarnbrø'') og [[Särna]] (''jönnbrö''), på [[Land]], i [[Valdres]] (''jødnbrø''), på [[Oppdal]] og i [[Orkdalen]] frå Berkåk og Rennebu nedover til [[Meldalen]], der dei helst blir kalla ''jønnbrød''. Jønnbrød blir dei kalla i [[Sunndalen (Nordmøre)|Sunndalen]] og [[Øksendalen]] og på [[Ålvundeidet]] òg.<ref>Munnlege opplysningar (15.1.2009) frå [[Tor Erik Jenstad]].</ref> Namnet jønnbrød er òg bruka i dei østerdalske nybyggjarbygdene i [[Bardu kommune|Bardu]]<ref>[http://www.bardu.kommune.no/klart-for-joennbroed-kaaring.4526975-1198.html «Klart for jønnbrød-kåring»] på nettsidene til [[Bardu kommune]].</ref> og [[Målselv kommune|Målselv]]<ref>Opplysning på telefon frå [http://www.mhusflid.no/default.asp?iId=JDGLH Husfliden Målselv] 15.1.2009.</ref> kommunar i [[Troms]], der jønnbrødtradisjonen forøvrig står så sterkt at Bardu kommune til og med har ei utlånsordning for jønnbrødjønn.<ref>[http://www.bardu.kommune.no/joennbroedjoenn-til-utlaan-i-bardu-kommune.4531052-1198.html «Jønnbrødjønn til utlån i Bardu kommune»] på nettsidene til Bardu kommune</ref> Bardu kommune pressa òg eit jønnbrødjønn med kommunevåpenet som motiv i for å feire kommunen sitt 150-årsjubileum i 2005.<ref>[http://www.bardu.kommune.no/joennbroed-jern.284330-1198.html "Jønnbrødjern" på kommunens nettsider.]</ref> Namnet ''tynnbakels'' blir ein del bruka i indre deler av [[Romsdal]]en. Namnet ''avletto'', som kjem av det [[kristendom|kyrkjelege]] ordet ''[[oblat]]'', blir hovudsakleg bruka i [[Gudbrandsdalen]], og dessutan i [[Folldalen]], som tidlegare høyrde til Gudbrandsdalen. Det blir òg bruka i [[Eikesdalen]], der fleirtalsforma er ''avlette'' i nyare dialekt.<ref>Munnleg opplysning (15.1.2009) frå Bjørn Austigard ved Romsdalsmuseet.</ref> Andre namn som blir bruka i Nord-Østerdalen inkluderer ''stekbrød'' og ''godbrød''.<ref name="Spangen"/>

[[image:7802 krumkakejarn.jpg|thumb|right|I våre dagar blir jønnbrød ofte steikte i krumkakejarn]]

{{F2}}

 

[[kategori:Nord-Østerdalen]]

[[kategori:Idre og Serna]]