Veiledere, Administratorer
58 567
redigeringer
m
ingen redigeringsforklaring
(→Lenkjer: {{F1}} -- håpar på relevant bilde snart :-) .) |
mIngen redigeringsforklaring |
||
| Linje 2: | Linje 2: | ||
== Jarnet == | == Jarnet == | ||
<onlyinclude>I tidlegare tider vart jønnbrøda steikte i [[ljøsomn|grua]], så dei riktig gamle jønnbrødjønna (avlettjarna, tynnbakelsjarna) har oftast svært lange skaft. I nyare tid har jønnbrødjønna vorte tilpassa [[kjøkenkomfyr]]en, så dei nyare jarna ser ut på lag som vanlege [[krumkakejarn]] eller [[bakelsjarn]] (vaffeljarn) utvendig. | <onlyinclude>I tidlegare tider vart jønnbrøda steikte i [[ljøsomn|grua]], så dei riktig gamle jønnbrødjønna (avlettjarna, tynnbakelsjarna) har oftast svært lange skaft. I nyare tid har jønnbrødjønna vorte tilpassa [[kjøkenkomfyr]]en, så dei nyare jarna ser ut på lag som vanlege [[krumkakejarn]] eller [[bakelsjarn]] (vaffeljarn) utvendig. </onlyinclude> | ||
Eitt av dei riktig gamle avlettjønna kjem frå [[Beitrusten i Folldalen|Beitrusten]] i [[Folldalen]]. Detta jønnet, som er datert [[1645]], har ein [[kentaur]] som hovudmotiv på eine sida og innskrifta ''“IOHANES SVIENDSØN PAA BLESSEMB HAUVER GIORT DETTE TAFLEGIERN”'' kring kanten.<ref name="Spangen">{{Spangen 1992}}</ref> Eldre jønnbrødjønn har elles ofte [[kristendom|kristne]] motiv. Ein undertype av dei er ''aposteljarn'', som har ein sirkel av tolv [[apostlane i Det nye testamentet|apostel]]bilde kring det sentrale motivet på eine sida. Eit slikt jarn datert [[1793]] frå [[Støen på Tynset|Støen]] på [[Tynset]] har ei [[løve]] som sentralmotiv på apostelsida med innskrifta ''“DEN STERKE LØVE AF IUDA HAR TAGET SATAN TIL FANGE”'' som sentralmotiv på apostelsida. Den andre sida har bladornamentikk kring eit sentralt likearma kors på andre sida, og kring kanten der står det: ''“NILS OLS SEN OG GIERTTRUD RAS MUS DATTER G”''.<ref name="Spangen"/> Innskrifta kring kanten av baksida varierer elles mellom olike jarn. | Eitt av dei riktig gamle avlettjønna kjem frå [[Beitrusten i Folldalen|Beitrusten]] i [[Folldalen]]. Detta jønnet, som er datert [[1645]], har ein [[kentaur]] som hovudmotiv på eine sida og innskrifta ''“IOHANES SVIENDSØN PAA BLESSEMB HAUVER GIORT DETTE TAFLEGIERN”'' kring kanten.<ref name="Spangen">{{Spangen 1992}}</ref> Eldre jønnbrødjønn har elles ofte [[kristendom|kristne]] motiv. Ein undertype av dei er ''aposteljarn'', som har ein sirkel av tolv [[apostlane i Det nye testamentet|apostel]]bilde kring det sentrale motivet på eine sida. Eit slikt jarn datert [[1793]] frå [[Støen på Tynset|Støen]] på [[Tynset]] har ei [[løve]] som sentralmotiv på apostelsida med innskrifta ''“DEN STERKE LØVE AF IUDA HAR TAGET SATAN TIL FANGE”'' som sentralmotiv på apostelsida. Den andre sida har bladornamentikk kring eit sentralt likearma kors på andre sida, og kring kanten der står det: ''“NILS OLS SEN OG GIERTTRUD RAS MUS DATTER G”''.<ref name="Spangen"/> Innskrifta kring kanten av baksida varierer elles mellom olike jarn. | ||
Det geometriske mønsteret innvendig er karakteristisk for dei fleste jønnbrødjønna frå nyare tider, men det går godt an å steikje jønnbrød i vanlege krumkakejarn eller gorojarn (for noko tjukkare jønnbrød) om ein ikkje har jønnbrødjønn. | Det geometriske mønsteret innvendig er karakteristisk for dei fleste jønnbrødjønna frå nyare tider, men det går godt an å steikje jønnbrød i vanlege krumkakejarn eller gorojarn (for noko tjukkare jønnbrød) om ein ikkje har jønnbrødjønn. | ||
== Oppskrift == | == Oppskrift == | ||