291 440
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>Ved '''[[Kautokeino-opprøret]]''' i [[1852]] gjekk ei gruppe [[samar]] til åtak på representantar for det norske samfunnet. Opprørarane drap handelsmannen og [[lensmann]]en i [[Kautokeino]], sette fyr på huset til handelsmannen og piska [[sokneprest]]en og huslyden hos presten og handelsmannen. </onlyinclude> | <onlyinclude>{{Thumb|LarsJacobsenHaetta.jpg|Lars Jacobsen Hætta vart dømt til døden etter opprøret, men sidan han berre var 18 år gamal vart han benåda til livsvarig fengsel. Han vart frigjeve i 1867.|Sophus Tromholt|1882/1883}} | ||
Ved '''[[Kautokeino-opprøret]]''' i [[1852]] gjekk ei gruppe [[samar]] til åtak på representantar for det norske samfunnet. Opprørarane drap handelsmannen og [[lensmann]]en i [[Kautokeino]], sette fyr på huset til handelsmannen og piska [[sokneprest]]en og huslyden hos presten og handelsmannen. </onlyinclude> | |||
<onlyinclude>Opprørarane vart overmanna av andre samar. To av opprørarane vart drepne i denne kampen. Sidan vart to av leiarane deira avretta ved [[halshogging]]. Opprøret er historisk eineståande; konflikt mellom samiske interesser og det norske storsamfunnet har elles ikkje ført til valdeleg konflikt med tap av menneskeliv. Etter opprøret følgde ein periode med sterkare [[Fornorskinga av samar og kvener|fornorsking]] av det samiske folket i Noreg. </onlyinclude> | <onlyinclude>Opprørarane vart overmanna av andre samar. To av opprørarane vart drepne i denne kampen. Sidan vart to av leiarane deira avretta ved [[halshogging]]. Opprøret er historisk eineståande; konflikt mellom samiske interesser og det norske storsamfunnet har elles ikkje ført til valdeleg konflikt med tap av menneskeliv. Etter opprøret følgde ein periode med sterkare [[Fornorskinga av samar og kvener|fornorsking]] av det samiske folket i Noreg. </onlyinclude> | ||
| Linje 17: | Linje 19: | ||
==Slaget i Kautokeino== | ==Slaget i Kautokeino== | ||
I 1852 hadde ei gruppe av dei dømde samane samla seg i ein [[siida|storsiida]] i lag med familiane til dei som enno sat fengsla. Dette gjorde dei fordi det vart frykta at lensmannen skulle tvangslakte rein for å drive inn bøter og omkostningar. Ved å blande flokkane kunne ikkje lensmannen avgjere kven som eigde dyra. Søndag [[7. november]] [[1852]] braut dei opp frå teltleiren og fór mot [[Kautokeino]]. I alt var det 35 vaksne og 22 barn i opprørsgruppa. Ved midnatt stoppa dei i Mortaš, to timars køyring frå Kautokeino, for å kvile. | I 1852 hadde ei gruppe av dei dømde samane samla seg i ein [[siida|storsiida]] i lag med familiane til dei som enno sat fengsla. Dette gjorde dei fordi det vart frykta at lensmannen skulle tvangslakte rein for å drive inn bøter og omkostningar. Ved å blande flokkane kunne ikkje lensmannen avgjere kven som eigde dyra. Søndag [[7. november]] [[1852]] braut dei opp frå teltleiren og fór mot [[Kautokeino]]. I alt var det 35 vaksne og 22 barn i opprørsgruppa. Ved midnatt stoppa dei i Mortaš, to timars køyring frå Kautokeino, for å kvile. Samstundes freista dei å tvinge Mortaš-folket til å slutte seg til opprørsgruppa. | ||
Neste morgon kom opprørarane til Kautokeino. Først gjekk dei til angrep på handelsmannen [[Carl Johan Ruth]], brennevinshandlaren. Då lensmann [[Lars Johan Bucht]] kom til unnsetning, gjekk ei gruppe til angrep på han. Begge desse vart drepne i kampane. Huset til handelsmannen vart sett i brann. Huslyden hans vart samla i prestegarden. Her vart sokneprest [[Fredrik Waldemar Hvoslef|Hvoslef]] og folket hans òg haldne fanga. Fangane vart piska med [[bjørkeris]], og berre prestekona, som var høggravid, og fru Ruth vart spart. | Neste morgon kom opprørarane til Kautokeino. Først gjekk dei til angrep på handelsmannen [[Carl Johan Ruth]], brennevinshandlaren. Då lensmann [[Lars Johan Bucht]] kom til unnsetning, gjekk ei gruppe til angrep på han. Begge desse vart drepne i kampane. Huset til handelsmannen vart sett i brann. Huslyden hans vart samla i prestegarden. Her vart sokneprest [[Fredrik Waldemar Hvoslef|Hvoslef]] og folket hans òg haldne fanga. Fangane vart piska med [[bjørkeris]], og berre prestekona, som var høggravid, og fru Ruth vart spart. | ||