7 538
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(Ny side: '''Kina''', formelt Folkerepublikken Kina, er det mest folkerike landet i verda, og det tredje største landet etter areal. Landet har ei historie som går over 3500 år attende, med...) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (4 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
'''[[Kina]]''', formelt Folkerepublikken Kina, er det mest folkerike landet i verda, og det tredje største landet etter areal. Landet har ei historie som går over 3500 år attende, med skriftlege kjelder frå så langt attende som 1500 f.Kr. I mesteparten av denne tida har landet hatt relativt stabile dynasti, men det har òg vore periodar med opprør, oppsplitting, samling og ekspansjon. Det siste | '''[[Kina]]''', formelt Folkerepublikken Kina, er det mest folkerike landet i verda, og det tredje største landet etter areal. Landet har ei historie som går over 3500 år attende, med skriftlege kjelder frå så langt attende som 1500 f.Kr. I mesteparten av denne tida har landet hatt relativt stabile dynasti, men det har òg vore periodar med opprør, oppsplitting, samling og ekspansjon. Det siste keisardynastiet blei avsett ved ein revolusjon i 1911, og landet blei splitta mellom krigsherrar med forskjellige politiske ideologiar. I 1945 braut det ut borgarkrig, og i 1949 vart ein kommunistisk revolusjon gjennomført. Sidan den gong har Kina vore ein ettpartistat. | ||
==Økonomi== | ==Økonomi== | ||
| Linje 23: | Linje 23: | ||
Taoisme og konfusianisme har sitt opphav i Kina, og buddhismen kom tidleg inn frå [[India]]. Desse tre religionane har blitt tolerert, og mange kombinerer element frå dei tre i sin religiøse praksis. Styresmaktene har til dels tatt kontroll over religiøse grupper, og nytter dette til å drive sosial kontroll. Tibetanske buddhistar har blitt forfulgt fordi dei blir mistenkt for å kjempe for tibetansk sjølvstyre. | Taoisme og konfusianisme har sitt opphav i Kina, og buddhismen kom tidleg inn frå [[India]]. Desse tre religionane har blitt tolerert, og mange kombinerer element frå dei tre i sin religiøse praksis. Styresmaktene har til dels tatt kontroll over religiøse grupper, og nytter dette til å drive sosial kontroll. Tibetanske buddhistar har blitt forfulgt fordi dei blir mistenkt for å kjempe for tibetansk sjølvstyre. | ||
Kristendommen kom først til Kina på 600-talet med iranske handelsmenn. På 1200-talet kom [[Fransiskanerordenen|fransiskanarar]] til Beijing, og det blei oppretta eit bispedøme der. Denne kyrkja døydde ut. På 1600- og 1700-talet kom [[Jesuittordenen|jesuittane]], og dei klarte å omvende mange. [[Den katolske kyrkja]] fekk stor oppslutning, mellom anna fordi misjonærane omtolka forfedrekulten som var vanleg i Kina som ein form for [[helgen]]kult. Dette tok slutt i 1704, då pave Klemens XI la ned forbod mot ei slik tolkning. Dette førte til ein periode med forfølging av kristne, og jesuittane blei utviste. Ein del haldt fram som katolikkar, og i 1810 var det kring 80 kinesiske prestar og kring 200 000 truande. Den protestantiske misjonen tok til i 1807, og etter opiumskrigane 1839–1842 og 1856–1860 blei Kina ein viktig misjonsmark. Etter revolusjonen i 1949 blei misjonærane skulda for å representere framande makter, og dei blei utviste. Etter liberaliseringa har kristne grupper fått noko større fridom, men det er sit krav om statleg kontroll. Til dømes finst det | Kristendommen kom først til Kina på 600-talet med iranske handelsmenn. På 1200-talet kom [[Fransiskanerordenen|fransiskanarar]] til Beijing, og det blei oppretta eit bispedøme der. Denne kyrkja døydde ut. På 1600- og 1700-talet kom [[Jesuittordenen|jesuittane]], og dei klarte å omvende mange. [[Den katolske kyrkja]] fekk stor oppslutning, mellom anna fordi misjonærane omtolka forfedrekulten som var vanleg i Kina som ein form for [[helgen]]kult. Dette tok slutt i 1704, då pave Klemens XI la ned forbod mot ei slik tolkning. Dette førte til ein periode med forfølging av kristne, og jesuittane blei utviste. Ein del haldt fram som katolikkar, og i 1810 var det kring 80 kinesiske prestar og kring 200 000 truande. Den protestantiske misjonen tok til i 1807, og etter opiumskrigane 1839–1842 og 1856–1860 blei Kina ein viktig misjonsmark. Etter revolusjonen i 1949 blei misjonærane skulda for å representere framande makter, og dei blei utviste. Etter liberaliseringa har kristne grupper fått noko større fridom, men det er sit krav om statleg kontroll. Til dømes finst det ei statleg katolsk kyrkje parallelt med ei kanonisk legitim, men ulovleg katolsk kyrkje utgått frå og knytta til pavekyrkja. | ||
==Akademia== | |||
Akademisk kontakt mellom Noreg og Kina har mellom anna omfatta stipend- og utvekslingsordningar som [[statsstipend til Kina]] og institusjonar som [[Konfutse-instituttet i Bergen]]. | |||
==Kina og Noreg== | ==Kina og Noreg== | ||
Før 1949 var det mange norske misjonærar i Kina. Etter den kommunistiske revolusjonen måtte dei forlate landet. Kina var lenge eit lukka land på mange vis, og nordmennene som drog dit var særleg maoistar på «pilegrimsferd». Sidan moderniseringa tok til mot slutten av 1970-åra opna landet seg meir, og nordmenn reiser dit både i forretningar og som turistar. | Før 1949 var det mange norske misjonærar i Kina. Til dømes vart [[Norsk Luthersk Misjonssamband]] grunnlagt for å sende misjonærar til Kina, og heitte først ''Det norske lutherske Kinamissionsforbund''. Etter den kommunistiske revolusjonen måtte dei forlate landet. Kina var lenge eit lukka land på mange vis, og nordmennene som drog dit var særleg maoistar på «pilegrimsferd». Sidan moderniseringa tok til mot slutten av 1970-åra opna landet seg meir, og nordmenn reiser dit både i forretningar og som turistar. | ||
Noreg anerkjente Folkerepublikken Kina raskt etter revolusjonen, som eit av de første landa. Forholdet mellom Kina og Noreg har stort sett vore bra, men etter at Liu Xiaobo fekk [[Nobels fredspris]] i 2010 kjølna det kraftig. Først i 2017 blei forholdet normalisert. | Noreg anerkjente Folkerepublikken Kina raskt etter revolusjonen, som eit av de første landa. Forholdet mellom Kina og Noreg har stort sett vore bra, men etter at Liu Xiaobo fekk [[Nobels fredspris]] i 2010 kjølna det kraftig. Først i 2017 blei forholdet normalisert. | ||
Kina har [[Kinas ambassade|ambassade]] i [[Tuengen allé]] 2 i [[Oslo]], og Noreg har ambassade i hovudstaden Beijing, generalkonsulat i Guangzhou og Shanghai og eit konsulat i | Kina har [[Kinas ambassade|ambassade]] i [[Tuengen allé]] 2 i [[Oslo]], og Noreg har ambassade i hovudstaden Beijing, generalkonsulat i Guangzhou og Shanghai og eit konsulat i den spesielle administrative regionen [[Hongkong]]. | ||
==Litteratur og kjelder== | ==Litteratur og kjelder== | ||