Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{Under arbeid}} | {{Under arbeid}} | ||
'''[[Kristian Gerhard Wågen]]''' (fødd i [[Tingvoll kommune|Tingvoll]] 9. september 1891, død i [[Skjåk]] 10. september 1982) var lærar, underoffiser og lokalpolitikar. Han verka det meste av sitt vaksne liv i Skjåk. Der markerte han seg sterkt som kommunist på 1920-talet | '''[[Kristian Gerhard Wågen]]''' (fødd i [[Tingvoll kommune|Tingvoll]] 9. september 1891, død i [[Skjåk]] 10. september 1982) var lærar, underoffiser og lokalpolitikar. Han verka det meste av sitt vaksne liv i Skjåk. Der markerte han seg sterkt som kommunist på 1920-talet. Han gjorde mykje for å forbetre skulestellet i bygda, og har mykje av æra for at det kom i gang [[Lom og Skjåk realskule|realskule i Lom og Skjåk]]. Han var målmann, og arbeidde for [[Språkskiftet til nynorsk i Skjåk|språkskifte til nynorsk i kommunen]]. I april 1940 stilte han som befal for lokale frivillige til motstand mot invasjonstroppane. Under okkupasjonen vart han arrestert og send til Kirkenes under læraraksjonen. Han vart også arrestert av Gestapo ved eit seinare høve. | ||
Wågen var viljesterk, etter måten sjølvmedviten og hevda klåre meiningar. Han må seiast å ha vore ein omstridd person i Skjåk, iallfall i tida før krigen. Det hekk mykje saman med dei radikale politiske haldningane hans, men også med sider ved hans personlege livsførsel som folk ikkje tykte høvde så godt til hans rolle som kyrkjesongar, lærar og barneoppdragar. | Wågen var viljesterk, etter måten sjølvmedviten og hevda klåre meiningar. Han må seiast å ha vore ein omstridd person i Skjåk, iallfall i tida før krigen. Det hekk mykje saman med dei radikale politiske haldningane hans, men også med sider ved hans personlege livsførsel som folk ikkje tykte høvde så godt til hans rolle som kyrkjesongar, lærar og barneoppdragar. | ||
| Linje 24: | Linje 24: | ||
Det er mykje som talar for at Wågen var blant dei fremste som ivra for det. Han gjer seg på denne tida gjeldande med hyppige bidrag i NKP si distriktsavis [[Arbeideren og Gudbrandsdalens Arbeiderblad]] på [[Hamar]]. Han kom med i styret for «Gudbrandsdalens abeiderparti av NKP».<ref>Arbeideren og Gudbrandsdalens arbeiderblad 12.06.1924.</ref> Det lokale kommunistlaget i Skjåk blir berømma for å ha verva 45 nye abonnentar til. Skjåk kunne med dette skilte med det beste ververesultatet i heile distriktet. Særskilt blir nettopp Wågen framheva, som aleine hadde skaffa 25 nye tingarar. | Det er mykje som talar for at Wågen var blant dei fremste som ivra for det. Han gjer seg på denne tida gjeldande med hyppige bidrag i NKP si distriktsavis [[Arbeideren og Gudbrandsdalens Arbeiderblad]] på [[Hamar]]. Han kom med i styret for «Gudbrandsdalens abeiderparti av NKP».<ref>Arbeideren og Gudbrandsdalens arbeiderblad 12.06.1924.</ref> Det lokale kommunistlaget i Skjåk blir berømma for å ha verva 45 nye abonnentar til. Skjåk kunne med dette skilte med det beste ververesultatet i heile distriktet. Særskilt blir nettopp Wågen framheva, som aleine hadde skaffa 25 nye tingarar. | ||
Wågen blir på nytt vald til kommunestyret ved valet i 1925, og sat der til han reiste frå bygda sommaren 1927. | Wågen blir på nytt vald til kommunestyret ved valet i 1925, og sat der til han reiste frå bygda sommaren 1927. Seinare ser det ikkje ut til at han engasjerte seg så sterkt reint partipolitisk. Han heldt fast ved si sosialistiske overtyding, men det er uklart om eller når han vende seg frå kommunismen til sosialdemokratiet. I seinare år vart han iallfall oppfatta som arbeidarpartimann i bygda. | ||
== Nokre omskiftelege år == | == Nokre omskiftelege år == | ||
| Linje 48: | Linje 48: | ||
seg i spissen for det dei kalla Civilvernet, eit oppbod av frivillige karar som stilte opp med armbind og dei våpna dei hadde for handa for å halde vakt ved bruene og drive observatørverksemd. Ein tropp frivillige drog også under dem befalsutdanna lærar Wågens kommando ned til Otta og stilte seg til disposisjon for dei norske styrkane der. Dei kom ikkje i kamp, men hadde vaktoppdrag og liknande. | seg i spissen for det dei kalla Civilvernet, eit oppbod av frivillige karar som stilte opp med armbind og dei våpna dei hadde for handa for å halde vakt ved bruene og drive observatørverksemd. Ein tropp frivillige drog også under dem befalsutdanna lærar Wågens kommando ned til Otta og stilte seg til disposisjon for dei norske styrkane der. Dei kom ikkje i kamp, men hadde vaktoppdrag og liknande. | ||
Kor aktiv Wågen var i den væpna motstanden under krigen, er uvisst. Han var ikkje med i det lokale milorg. Det er derimot hevda at han hadde kontakt med den kommunistiske motstandsgruppa under leiing av [[Peder Furubotn]]. Sonen Erling Waagen hugsar for øvrig at Furubotn var på besøk hjå dei rett etter krigen. | Kor aktiv Wågen var i den væpna motstanden under krigen, er uvisst. Han var ikkje med i det lokale milorg. Det er derimot hevda at han hadde kontakt med den kommunistiske motstandsgruppa under leiing av [[Peder Furubotn]].<ref>Øvrelid, R. 2001 side 7.</ref> Sonen Erling Waagen hugsar for øvrig at Furubotn var på besøk hjå dei rett etter krigen. | ||
Wågen var iallfall aktivt med i den sivile motstanden, i fyrste rekkje i samband med læraraskjonen våren 1942. Han vart da arrestert som den einaste av lærarane i Skjåk og send til Kirkenes. Heimkomen derifrå vart han arrestert ein gong til, og sat fengsla på Hamar i tre månader. Den direkte grunnen til denne arrestasjonen framgår ikkje av gjennomgåtte kjelder. | Wågen var iallfall aktivt med i den sivile motstanden, i fyrste rekkje i samband med læraraskjonen våren 1942. Han vart da arrestert som den einaste av lærarane i Skjåk og send til Kirkenes. Heimkomen derifrå vart han arrestert ein gong til, og sat fengsla på Hamar i tre månader. Den direkte grunnen til denne arrestasjonen framgår ikkje av gjennomgåtte kjelder. | ||
| Linje 55: | Linje 55: | ||
<references/> | <references/> | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
*Øvrelid, Ragnar: «Nils O. Skamsar og Milorg i Skjåk» i ''Gudbrandsdal krigsminnesamling. Årsskrift 2001''. | |||