Kruna (Jostedalen): Forskjell mellom sideversjoner

{{Infoboks gard (nynorsk)

| ryddet        =  

| sted          = Jostedalen

| kommune      = Luster

| fylke        = Sogn og Fjordane

 

Etter nyryddinga sist på 1500-talet var Kruna mellom dei største gardane i Jostedalen. I dei fleste skattelister fram til 1640-åra hadde Kruna høgaste skylda av alle gardar i Jostedalen. Då gardbrukarane i Jostedalen byrja å betale leiglendingsskatt kring 1627-28, hadde Kruna ei skyld på 2 ½ laupar smør, som var mest i bygda saman Kjeppe (Kreken).  

Men med 1647-matrikkelen vart skylda sett ned til 1 laup smør og 1 bukkeskinn (omrekna 1,25 laupar), som plasserte Kruna i ei gruppe på seks gardar med seks andre gardar over seg på lista (m.a. Grov og Haugen i Krundalen).<ref>[ http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=118 Matrikkelen 1647 for Jostedalen] (Jostedal historielag)</ref>  

I 1666-matrikkelen vart så Kruna justert opp att til 1 ½ laup og 18 merker smør (omrekna 1,75 laupar), som gjorde Kruna til den nest største garden rekna etter skatteskyld.<ref>[ http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=1972 Matrikkelen 1666 for Jostedalen] (Jostedal historielag)</ref> Berre dei tre bruka i Mjølver hadde til saman høgare skyld. I matrikkelutkastet 1723 vart Kruna igjen ståande som den klart største av dei 27 gardane. Då må det leggjast til at ingen av gardane i Jostedalen var store i ein vidare regional jamføring. Andreas Holmsen sette kring 1650 opp eit oversyn over medelskylda på gardane i Sogn, og den viser at halvparten av gardane i Luster, Hafslo og Sogndal hadde høgare skyld (over 2 laupar) enn dei største gardane i Jostedalen.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2255 Dei minste gardane i Sogn (ca 1650)] (Jostedal historielag)</ref>  

Kruna eitt av fem bruk med tre hestar og mellom dei tre bruka med flest vinterfora storfe (18) av kring 150 bruk og husstandar i Jostedalen.<ref>[ http://digitalarkivet.no/cgi-win/webcens.exe?slag=visbase&sidenr=5&filnamn=f61427&gardpostnr=105&merk=105#ovre Kruna i Folketeljinga 1865] (Digitalarkivet)</ref>

*Bnr. 4 Kvam - utskild 1909, rydda kring 1887 som husmannsplassen ''Hanehaug''

*Bnr. 5 Øygarden (''Kronøygarden'') - utskild 1909, tidlegare husmannsplass

*Bnr. 6 Øygarden (''Neretun'') - utskild 1946 frå Kronøygarden

 

'''[[Daveplassen (Jostedalen)|Daveplassen]]''' vart visstok rydda i fyrste del av 1790-åra, rett nedanfor dagens bygdeveg midt mellom Kruna og Kvam. Plassen fekk namnet etter den siste brukaren, [[Dave Johnson]]. Plassen vart teken av ei snøskrede i 1849 og vart då lagd ned.

 

'''Kronøygarden''' skal òg ha vorte rydda i fyrste del av 1790-åra. Utskild som bnr. 5 i 1909.

 

'''Hanehaug''' (''Kvam'') vart rydda kring 1887. Utskild som bnr. 4 i 1909.

*[http://digitalarkivet.no/cgi-win/webcens.exe?slag=visbase&sidenr=45&filnamn=f18011427&gardpostnr=22#nedre «Kronen»] i folketeljinga 1801 (Digitalarkivet)

*[http://digitalarkivet.arkivverket.no/ft/bosted_land/bf01038262001006 «Kronen»] i folketeljinga 1865 (Digitalarkivet)

*[http://digitalarkivet.arkivverket.no/ft/bosted_land/bf01036726001001 «Kronen» (gnr. 23/1)] i folketeljinga 1910 (Digitalarkivet)

*Øyane, Lars E. (1994). ''Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune.''  (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 818-838. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008020701034 Digital utgåve, NBdigital])

[[Kategori:Garder i Luster kommune]]

 

 

{{koord ramme|61|38|05|N|007|14|07|Ø}}

 

{{F1}}