Skribenter
1 622
redigeringer
Lokale ord og utrykk (Volda kommune) (vis kilde)
Sideversjonen fra 10. nov. 2016 kl. 17:23
, 10. nov. 2016→Gardsredskap og drift
m (→Uttrykk) |
|||
| Linje 19: | Linje 19: | ||
Norsk Ordbog opstaaende Kant paa Enden af en Slæde. Sledefar, n. Spor efter Slæder. (Meidd, Laam). Sledeføre, n. Føre til Kjørsel med Slæde. Sledegrind, f. Rammer omkring Læsset paa Slæden. Sledemeid, m. s. Meid. Sledetre, n. Nagler og Støtter i en Slæde. Sledevyrke, n. Træ til en Slæde. Vald. og fl. I Rbg. Sleevirkje. Slegd | Norsk Ordbog opstaaende Kant paa Enden af en Slæde. Sledefar, n. Spor efter Slæder. (Meidd, Laam). Sledeføre, n. Føre til Kjørsel med Slæde. Sledegrind, f. Rammer omkring Læsset paa Slæden. Sledemeid, m. s. Meid. Sledetre, n. Nagler og Støtter i en Slæde. Sledevyrke, n. Træ til en Slæde. Vald. og fl. I Rbg. Sleevirkje. Slegd | ||
'''Vedasleden:''' Den var omlag 1,8 til 2m lang. For å køyra ved til gards var det antan «Vedaslede» eller «Vage». Den hadde hynningar både på fremste del og heilt bak og høvde til transport av virke som ikkje var tyngre enn at køyraren lyfta det på sleden, | '''Vedasleden:''' Den var omlag 1,8 til 2m lang. For å køyra ved til gards var det antan «Vedaslede» eller «Vage». Den hadde hynningar både på fremste del og heilt bak og høvde til transport av virke som ikkje var tyngre enn at køyraren lyfta det på sleden, større strongar ikkje så mykje lenger enn sleden. Fremste tverrtreet på sleden var bjørk som hadde vakse i vinkel slik at ein arm stakk rett opp. Med to slike og skøytt saman på midten fekk ein oppståande styringar som heldt lasset på plass, det var desse som vart kalla hynningar. Bak på same måten. Sleden var montert med dreia tappar mellom meiden og tverrtreet. Sleden laga av bjørk som er sterk material. Skjekene var som regel kobla til sleden med veiende. | ||
Kvisved, smått virke, ruva mykje når det var lest. For å surre var det gjerne brukt tau, jøratog, trett gjennom sleden og med ein krok i enden tilhoggen av ei bjørkegrein med ei god klyft å legga toget i. Då kan ein drage til og surre fast. | |||
'''Vage:''' Det er ein kort slede brukt på skogen til å slepe stokkar, sjekene er kobla til vaga med veiende. I andre område kalla stutting. Med denne vart dei tyngre stokkane slept ved at rotenden låg opp på vaga. Då kunne ein og slepe lange og grovare stokkar som gjerne skulle på saga og verta plank. Lessing vart gjort ved at vaga var køyrt inntil rotenden og eit tau eller kjetting smett under stokken slik at ein rulla stokken opp på vaga. I vanskeleg tereng eller dårlege køyrevegar var det vage ein nytta men veiendetjuv kunne då vere ei utfordring. «Veiendetjuv» er ein stein eller ei anna hindring som veiende hukar på og brotnar av. | '''Vage:''' Det er ein kort slede brukt på skogen til å slepe stokkar, sjekene er kobla til vaga med veiende. I andre område kalla stutting. Med denne vart dei tyngre stokkane slept ved at rotenden låg opp på vaga. Då kunne ein og slepe lange og grovare stokkar som gjerne skulle på saga og verta plank. Lessing vart gjort ved at vaga var køyrt inntil rotenden og eit tau eller kjetting smett under stokken slik at ein rulla stokken opp på vaga. I vanskeleg tereng eller dårlege køyrevegar var det vage ein nytta men veiendetjuv kunne då vere ei utfordring. «Veiendetjuv» er ein stein eller ei anna hindring som veiende hukar på og brotnar av. | ||
| Linje 37: | Linje 38: | ||
'''Rade:''' Marketadet, husdyrgjødselen, skulle breidast, spreidast, på åker og eng om våren. Det kunne breidast rett frå hjulsleden eller at det var «rada» på førehand. Det er å køyre ut og legge i små dungar lagleg til å breide. Det vart køyrt med hjulsleden og greve av med greip eller klogrev i passelege dungar. Når ein nerma seg konfirmasjonsalderen så var dette høveleg arbeid. | '''Rade:''' Marketadet, husdyrgjødselen, skulle breidast, spreidast, på åker og eng om våren. Det kunne breidast rett frå hjulsleden eller at det var «rada» på førehand. Det er å køyre ut og legge i små dungar lagleg til å breide. Det vart køyrt med hjulsleden og greve av med greip eller klogrev i passelege dungar. Når ein nerma seg konfirmasjonsalderen så var dette høveleg arbeid. | ||
'''Hovd:''' Det er ein ring laga av bøyeleg truleg stima trevyrke. Ser ut som bjørk har vore nytta til dette. Den er lagt heilt rundt så endane ligg opp på einannan og skore saman i ei lesing med ei | '''Hovd:''' Det er ein ring laga av bøyeleg truleg stima trevyrke. Ser ut som bjørk har vore nytta til dette. Den er lagt heilt rundt så endane ligg opp på einannan og skore saman i ei lesing med ei bengsling rundt. Denne var sett inn i midten på børatoget ved at ein la børatoget dobbelt og tredde bukta gjennom hovda og vippa bukta over slik at børa toget stramma rundt der hovda er dobbel. Børatoget vart lagt på marka med hovda i øvstekant. For å legge høy eller gras til børe vart det laga ei kjembe med riva, kjemba vart lagt på tvers av børatoget. Når børa var klar tredde ein togendane gjennom hovda og sette seg på marka og tok børa på som ein ryggsekk. Børatoget måtte justerast slik at ein kunne drage stramt til så børa heldt saman. Børatog på denne måten var også brukt på lauvkjerv. ''Aasen'': Hovd, f. en Bøile, Ring; s. Hogold. | ||
'''Sloje:''' Ei eller to store greiner lagt på marka og lest på gras eller høy. Brukt der det var bratt for å draga det heile med til nedunder bakken. Kan og vere nemnt som ei droge. ''Aasen'' har og same tydinga av sloje , utgreiinga er lang så eg tar den ikkje med. | '''Sloje:''' Ei eller to store greiner lagt på marka og lest på gras eller høy. Brukt der det var bratt for å draga det heile med til nedunder bakken. Kan og vere nemnt som ei droge. ''Aasen'' har og same tydinga av sloje , utgreiinga er lang så eg tar den ikkje med. | ||