Målparagrafen: Forskjell mellom sideversjoner

Nøkkelpersonane bak lovendringa var [[Viggo Ullmann]] og [[Vilhelm Andreas Wexelsen]]. Ullmann var formann i [[Det Norske Samlaget]], som formelt tok initiativet til lovendringa gjennom eit brev i februar 1892. I Stortinget var Ullmann stortingspresident og parlamentarisk leiar. Wexelsen var kyrkje- og undervisningsminister, og han tok over som formann i [[Det Norske Samlaget]] etter Ullmann i 1894.

Den nye paragrafen vart identisk med framlegget frå skulelovkommisjonen som ikkje hadde vorte vedteke i 1889. Unntaket var at siste setning i fyrste avsnitt i kommisjonen sitt framlegg var stroken. Den lydde: "Er denne sidste [kredsens erklæring] afgivet med to Trediedele af de Mødende Stemmer, skal den af Skolestyret tages tilfølge." Folkerøystingane i skulekrinsane vart dermed berre rådgjevande for skulestyret, ikkje bindande.

Den fyrste tida opna målparagrafen for separate vedtak om skriftspråk i kvar einskild lærebok og det skriftlege opplæringsmålet. Mange stader ser ein òg at språkskiftet til nynorsk vart ein stegvis prosess. Seinare vart lovverket endra slik at ein måtte gjera eitt samla vedtak som både galdt lærebøker og skriftleg opplæringsmål. Sjå meir om praktiseringa av regelverket og korleis språkskiftet kan studerast i [[Metode:Lokal språkstrid]].

Her vart det for det fyrste fastslege at elevane skulle kunne bruka sitt heimlege talemål og at læraren skulle tilpassa talemålet sitt til elevane, altså ei lovfesting av stortingsvedtaket frå 1878 om at undervisninga skulle føregå på talemålet til elevane. Det vart vidare fastslege, som i 1892, at elevane skulle lesa både nynorsk og bokmål, og at lesebøkene måtte innehalda stoff på båe mål. For det tredje vart det som i 1892 fastslege at skulestyret fastset for kvar einskild skule både kva mål dei skriftlege arbeida til elevane skal skrivast på og kva lesebokog abc som skal nyttast i skulen. Det vart elles opp til foreldra kva mål kvar ein skild lærebok skulle vera på. Ordninga med folkerøystingar vart vidareført, men innskjerpa slik at eit kvalifisert fleirtal no fekk høve til å binda skulestyret. Dersom eit fleirtal av dei røysteføre røysta for eitt alternativ, var det bindande for skulestyret. Dersom minst 2/3 av dei røysteføre deltok i røystinga, var òg fleirtalet i røystinga bindande for skulestyret. Nytt var òg høvet til å skipa språklege parallellklassar (sjå nedanfor).

Den viktigaste seinare endringa i målparagrafen er [[parallellklasseordninga]] som kom inn i desember 1917. Dette gav foreldra lov til å krevja ein eigen klasse med anna opplæringsmål enn det vedtekne. Ordninga står framleis ved lag og er seinare presisert slik at foreldra til 10 elevar på same klassesteg må reisa kravet for å ha rett på ein språkleg parallellklasse.

I folkeskulelovene av 1936 vart denne retten formulert slik i punkt 4 i målparagrafen (§ 66 i "Lov um folkeskulen på landet", § 60 i "Lov om folkeskolen i kjøbstædene"):

 

I "Lov om folkeskolen" (1959) vart det presisert at ein kunne skipa språklege parallellklassar så fremt det var minst 15 elevar både i bokmåls- og nynorskklassen, og med grunnskulelova (1969) vart minstegrensa sett ned til 10 elevar. Dette er vidareført i opplæringslova (1998). Parallellklasseretten galdt i utgangspunktet alle sju årssteg i folkeskulen og frå 1969 årsstega 1-7 i grunnskulen, men for årsstega 4-7 berre for norsktimane. Frå 1985 har parallellklasseretten vore avgrensa til barneskulen, men i hovudsak for alle fag.