291 440
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(Ny side: '''Maren Johanne Jektvik''' (født 7. november 1811 på Hitra (øy), død 11. juni 1849 same staden) var gardkone på Hitra. Ho vart i 1849 avretta for drapet p...) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (5 mellomliggende revisjoner av samme bruker vises ikke) | |||
| Linje 19: | Linje 19: | ||
Tradisjonen tru stilte nabokonene opp for å hjelpe til i huset etter dødsfallet. Dagen etter at Ole døydde fann nabokona Gunhild giftpakka der. Ho tok pakka, og skulle seinare legge ho fram under rettssaken. Truleg var det allereie då ein sterk mistanke om at Maren Johanne hadde tatt mannen sin av dage. Det hjelp heller ikkje for Maren at ho og Casper var enda meir opne om forholdet sitt enn før. Då ho fortalde at ho ikkje kunne finne att giftpakka, valde han å rømme til heimen sin på [[Nordhammer (Frøya)|Nordhammer]] på [[Frøya (øy)|Frøya]]. Maren Johanne fortsette å kome med uforsiktige utsegn, og mistankane mot ho vaks. Lensmann [[Johan Grøn Lund]] kom etter kvart på saken. | Tradisjonen tru stilte nabokonene opp for å hjelpe til i huset etter dødsfallet. Dagen etter at Ole døydde fann nabokona Gunhild giftpakka der. Ho tok pakka, og skulle seinare legge ho fram under rettssaken. Truleg var det allereie då ein sterk mistanke om at Maren Johanne hadde tatt mannen sin av dage. Det hjelp heller ikkje for Maren at ho og Casper var enda meir opne om forholdet sitt enn før. Då ho fortalde at ho ikkje kunne finne att giftpakka, valde han å rømme til heimen sin på [[Nordhammer (Frøya)|Nordhammer]] på [[Frøya (øy)|Frøya]]. Maren Johanne fortsette å kome med uforsiktige utsegn, og mistankane mot ho vaks. Lensmann [[Johan Grøn Lund]] kom etter kvart på saken. | ||
Den 27. september 1847 vart ho sikta for giftmord på mannen. Han vart gravd opp, og den lokale | Den 27. september 1847 vart ho sikta for giftmord på mannen. Han vart gravd opp, og den lokale lækjaren, dr. Holmsen, utførde ein obduksjon. Han sende nokre organ til Trondheim for kjemisk analyse hos ei apotekar. Han fann ikkje spor etter arsenikk. Det kan skuldast at det var den same apotekaren som hadde selt gifta; han ville vel helst ikkje verte innblanda i slikt. Som vi skal se lenger ned er det all grunn til å tro at han juksa med analysen. Maren Johanne fekk jamvel problem i avhøyr. Ho forklarte at ein del av gifta var brukt mot rotter. To vitne sa at dette ikkje var sant; eit av dei var Casper Nordhammer. Ho forklarte no dei svarte klumpane med at det var sjokolade, noko Ole var så glad i. Men her protesterte også vitna – både på at Ole var glad i sjokolade og at det var det som flaut i drikken. | ||
I første omgangen gjekk det bra for Maren. [[Fosen sorenskriverembete|Sorenskrivaren på Fosen]] frikjende ho den 27. juni 1848. Dette vart stadfesta av [[Trondheim stiftsoverrett]] to månader seinare. | I første omgangen gjekk det bra for Maren. [[Fosen sorenskriverembete|Sorenskrivaren på Fosen]] frikjende ho den 27. juni 1848. Dette vart stadfesta av [[Trondheim stiftsoverrett]] to månader seinare. | ||
| Linje 27: | Linje 27: | ||
Ho vart sendt til arresten i [[Trondheim rådstue]], der sokneprest til [[Bakklandet prestegjeld]] [[Bernhard Ludvig Essendrop (1812–1891)|Bernhard Ludvig Essendrop]] og prest ved [[Trondheim Hospital]] [[Fredrik Elias Storm (1803–1883)|Fredrik Elias Storm]] fekk oppgåva med å førebu ho på døden. På vesle juleaftan 1848 tilstod ho ugjerninga for prestane, og den 3. januar tilstod ho og for ein domar. Ho søkte om nåde frå kong [[Oscar I]]. Forrige avretting var i 1847, av [[Peder Olsen Ringieie]] i [[Bærum kommune|Bærum]]. Siden den gongen hadde kongen gjett nåde til fleire dødsdømde, mellom anna til [[Ingeborg Goversdotter]] som også hadde tatt livet av mannen sin med arsenikk. Men for Maren Johanne vart det ingen nåde. Den 19. april 1849 da kongen nei. | Ho vart sendt til arresten i [[Trondheim rådstue]], der sokneprest til [[Bakklandet prestegjeld]] [[Bernhard Ludvig Essendrop (1812–1891)|Bernhard Ludvig Essendrop]] og prest ved [[Trondheim Hospital]] [[Fredrik Elias Storm (1803–1883)|Fredrik Elias Storm]] fekk oppgåva med å førebu ho på døden. På vesle juleaftan 1848 tilstod ho ugjerninga for prestane, og den 3. januar tilstod ho og for ein domar. Ho søkte om nåde frå kong [[Oscar I]]. Forrige avretting var i 1847, av [[Peder Olsen Ringieie]] i [[Bærum kommune|Bærum]]. Siden den gongen hadde kongen gjett nåde til fleire dødsdømde, mellom anna til [[Ingeborg Goversdotter]] som også hadde tatt livet av mannen sin med arsenikk. Men for Maren Johanne vart det ingen nåde. Den 19. april 1849 da kongen nei. | ||
Dne 24. mai 1849 vart ho henta i Trondheim for å dra attende til rettarstaden på Hitra. Avrettinga skulle skje den 9. juni, men på grunn av dårleg ver vart det utsett til 11. juni. Residerande kapellan på Hitra [[Mathias Sommerschild Heltberg (1810–1867)|Mathias Sommerschild Heltberg]] gav den siste trøst på skafottet før skarprettar [[ | Dne 24. mai 1849 vart ho henta i Trondheim for å dra attende til rettarstaden på Hitra. Avrettinga skulle skje den 9. juni, men på grunn av dårleg ver vart det utsett til 11. juni. Residerande kapellan på Hitra [[Mathias Sommerschild Heltberg (1810–1867)|Mathias Sommerschild Heltberg]] gav den siste trøst på skafottet før skarprettar [[Jacob Ferdinand Øien (1816–1873)|Jacob Ferdinand Øien]] utførde [[halshogging]]a. Dette var den einaste avrettinga han utførde. Ho vart gravlagd den 17. juni, med eit notat i kyrkjeboka om at ho vart halshogd for giftmord på sin ektemann.<ref>{{digitalarkivet-skann|kb20050608021165|SAT, Ministerialprotokoller, klokkerbøker og fødselsregistre - Sør-Trøndelag, 634/L0529: Ministerialbok nr. 634A05, 1843-1851, s. 286}}.</ref> | ||
Ei lokal legende fortel | Ei lokal legende fortel at blokka som vart nytta under halshogginga dreiv over fjorden til Frøya, der Casper Nordhammer levde som ein fri mann. Til tross for at folket der fleire gonger rodde ho ut, dreiv ho alltid i land att på same staden. Det vart også skrive minst ei [[skillingsvise]] om saka, «En ny og bedrøvelig vise om Maren Johanne Jektvik af Hitteren, der for at have forgiftet sin mand, skal henrettes den 11. juni dette år» – dei hadde ikkje fått heilt tak på å skrive korte og fyndige titlar. | ||
Det historiske spelet ''[[Maren – dømt til døden]]'', eller ''Marenspillet'', vert oppført i [[Dolm kirke]] annakvart år sidan 1986. Spelet handlar ikkje berre om denne saka, men om kor lett menneske har for å døme kvarandre. | |||
==Referansar== | ==Referansar== | ||
<references/> | <references /> | ||
==Litteratur og kjelder== | ==Litteratur og kjelder== | ||
| Linje 45: | Linje 47: | ||
[[Kategori:Personer]] | [[Kategori:Personer]] | ||
[[Kategori:Gardkoner]] | [[Kategori:Gardkoner]] | ||
[[Kategori: | [[Kategori:Kriminalhistorie]] | ||
[[Kategori:Hitra kommune]] | [[Kategori:Hitra kommune]] | ||
[[kategori:Fødsler i 1811]] | [[kategori:Fødsler i 1811]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1849]] | [[Kategori:Dødsfall i 1849]] | ||
{{kvinner i lokalhistoria}}{{nn}} | {{kvinner i lokalhistoria}}{{nn}} | ||