Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
Nikolai Ramm Østgaard (1812–1873) (vis kilde)
Sideversjonen fra 17. mar. 2022 kl. 04:47
, 17. mar. 2022persondata
Ingen redigeringsforklaring |
(persondata) |
||
| (11 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 2: | Linje 2: | ||
'''[[Nikolai Ramm Østgaard (1812–1873)|Nikolai Ramm Østgaard]]''' (fødd i [[Trondheim]] [[21. april]] [[1812]], død i [[Elverum]] [[3. januar]] [[1873]]) var jurist, embetsmann og forfattar. Han var fut i [[Sør-Østerdal futedømme]] 1859-1872. Særleg er han kjend som forfattar av folkelivsskildringa ''En Fjeldbygd'', med tema frå [[Tynset]], der han budde frå han var sju til han var tolv år gammal. | '''[[Nikolai Ramm Østgaard (1812–1873)|Nikolai Ramm Østgaard]]''' (fødd i [[Trondheim]] [[21. april]] [[1812]], død i [[Elverum]] [[3. januar]] [[1873]]) var jurist, embetsmann og forfattar. Han var fut i [[Sør-Østerdal futedømme]] 1859-1872. Særleg er han kjend som forfattar av folkelivsskildringa ''En Fjeldbygd'', med tema frå [[Tynset]], der han budde frå han var sju til han var tolv år gammal. | ||
Østgaard tilhøyrde i 1840- og 1850-åra eit nasjonalt orientert, språkpolitisk engasjert og folkelivsinteressert litterært miljø i Christiania. Det var sentrert rundt foreininga [[Tollekniven (foreining i Christiania)|Tollekniven]] og [[Kristiania norske Theater]], og inkluderte elles namn som [[Peter Christen Asbjørnsen|P. Chr. Asbjørnsen]], [[Jørgen Moe]], [[Bernt Lund]], [[Aasmund Olavsson Vinje|Aa. O. Vinje]] og [[Knud Knudsen]]. | Østgaard tilhøyrde i 1840- og 1850-åra eit nasjonalt orientert, språkpolitisk engasjert og folkelivsinteressert litterært miljø i Christiania. Det var sentrert rundt foreininga [[Tollekniven (foreining i Christiania)|Tollekniven]] og [[Kristiania norske Theater]], og inkluderte elles namn som [[Peter Christen Asbjørnsen|P. Chr. Asbjørnsen]], [[Jørgen Moe]], [[Bernt Lund]], [[Aasmund Olavsson Vinje|Aa. O. Vinje]] og [[Knud Knudsen (1812–1895)|Knud Knudsen]]. | ||
''En Fjeldbygd'' kom i kjølvatnet av og bidrog sjølv til vidareutvikling av [[Det nasjonale gjennombrotet|det nasjonale gjennombrotet]] i litteratur og folkelivsgransking midt på 1800-talet. Boka er ein kombinasjon av dokumentarberetning og underhaldande forteljing. Den har truleg gjeve inspirasjon og lånt motiv til [[Bjørnstjerne Bjørnson]]s bondeforteljingar, noko som i samtida iallfall vart sterkt framhalde av Aa.O.Vinje. Verket er ikkje minst interessant ved dei haldningane som forfattaren legg for dagen i høve til sitt tema og «granskingsobjekt», bygdefolket på Tynset. | ''En Fjeldbygd'' kom i kjølvatnet av og bidrog sjølv til vidareutvikling av [[Det nasjonale gjennombrotet|det nasjonale gjennombrotet]] i litteratur og folkelivsgransking midt på 1800-talet. Boka er ein kombinasjon av dokumentarberetning og underhaldande forteljing. Den har truleg gjeve inspirasjon og lånt motiv til [[Bjørnstjerne Bjørnson]]s bondeforteljingar, noko som i samtida iallfall vart sterkt framhalde av Aa.O.Vinje. Verket er ikkje minst interessant ved dei haldningane som forfattaren legg for dagen i høve til sitt tema og «granskingsobjekt», bygdefolket på Tynset. | ||
| Linje 10: | Linje 10: | ||
== Familien == | == Familien == | ||
{{thumb høyre|Ostgaard NR fogd.jpg|Nikolai Ramm Østgaard, truleg på slutten av 1850-talet. Fotograf ukjent.}} | {{thumb høyre|Ostgaard NR fogd.jpg|Nikolai Ramm Østgaard, truleg på slutten av 1850-talet. Fotograf ukjent.}} | ||
{{thumb høyre|14324 Museumssenteret Ramsmoen.jpg|Bauta over N.R.Østgaard på Ramsmoen | {{thumb høyre|14324 Museumssenteret Ramsmoen.jpg|Bauta over N.R.Østgaard på [[Museumssenteret Ramsmoen]], Tynset. Foto: Olve Utne.}} | ||
{{thumb høyre|Ostgaard Anna Gunhilda.jpg|Anna Gunhilda Østgaard. Foto Aune, Trondheim.}} | {{thumb høyre|Ostgaard Anna Gunhilda.jpg|Anna Gunhilda Østgaard. Foto Aune, Trondheim.}} | ||
Foreldra var kjøpmann og privatskulehaldar i Trondheim [[Michael Østgaard]] (1779-1852) og [[Maren Magdalene Ramm|Maren Magdalene fødd Ramm]] (1787-1874). Faren kom frå ein bondefamilie i [[Dalsbygda]] i [[Os kommune (Hedmark)|Os i Østerdalen]], mora var dotter til skoginspektør [[Nicolai Hersleb Ramm]] på Tynset. Nikolai hadde ei syster, Anna Wilhelmine Marie (1814-1905, ugift). | Foreldra var kjøpmann og privatskulehaldar i Trondheim [[Michael Østgaard]] (1779-1852) og [[Maren Magdalene Ramm|Maren Magdalene fødd Ramm]] (1787-1874). Faren kom frå ein bondefamilie i [[Dalsbygda]] i [[Os kommune (Hedmark)|Os i Østerdalen]], mora var dotter til skoginspektør [[Nicolai Hersleb Ramm]] på Tynset. Nikolai hadde ei syster, Anna Wilhelmine Marie (1814-1905, ugift). | ||
Nikolai Ramm Østgaard gifta seg den 12. august 1851 med Anna Gunhilda (Gunelia) Neergaard (1828 | Nikolai Ramm Østgaard gifta seg den 12. august 1851 i [[Øyer]] med Anna Gunhilda (Gunelia) Neergaard (fødd i Trondheim 1828 død 1910). Ho var dotter av urmakar i Trondheim Anders Johnsen Neergaard (fødd i [[Kvikne]] 1792, død i Trondheim 1870) og Hanna Olava fødd Bjerck (fødd i Trondheim 1809, død same stad 1845). Anna Gunhilda kom som pleiedotter til morbroren prokurator Caspar Wessel Bjerck i [[Øyer]] i [[Gudbrandsdalen]]. | ||
Nikolai Ramm og Anna Gunhilda Østgaard fekk desse borna: | Nikolai Ramm og Anna Gunhilda Østgaard fekk desse borna: | ||
| Linje 35: | Linje 35: | ||
Østgaard tok juridisk embetseksamen i 1840. | Østgaard tok juridisk embetseksamen i 1840. | ||
== Tenestemanns- og embetskarriere == | == Tenestemanns- og embetskarriere == | ||
{{thumb|Rosenlund.jpg| [[Byløkker i Oslo|Løkkeeiendommen]] [[Rosenlund (Oslo)|Rosenlund]] (i dag [[Sandakerveien (Oslo)|Sandakerveien]] 25) på [[Torshov (Oslo)|Torshov]] hvor Østgaard bodde 1844-1858.| [[Ole Tobias Olsen (1830-1924)|Ole Tobias Olsen]]/[[Oslo Museum]]|1868}} | |||
Frå 1836 var Østgaard tilsett som [[kopist]] i [[Revisjonsdepartementet]], ved sida av studiane. Han vart konstituert fullmektig i det same departementet frå 1841, frå 1845 i fast stilling. | Frå 1836 var Østgaard tilsett som [[kopist]] i [[Revisjonsdepartementet]], ved sida av studiane. Han vart konstituert fullmektig i det same departementet frå 1841, frå 1845 i fast stilling. | ||
{{thumb høyre|Malene Ramm eldre.jpg|Maren Magdalene Ramm Østgaard (1787-1874), mor til N.R. Østgaard, på hennar eldre dagar. Ho budde da hjå sonen. Fotograf ukjent.}}I 1844 kjøpte Østgaard eigedomen [[Rosenlund]] på [[ | {{thumb høyre|Malene Ramm eldre.jpg|Maren Magdalene Ramm Østgaard (1787-1874), mor til N.R. Østgaard, på hennar eldre dagar. Ho budde da hjå sonen. Fotograf ukjent.}}I 1844 kjøpte Østgaard [[Byløkker i Oslo|eigedomen]] [[Rosenlund (Oslo)|Rosenlund]] på [[Torshov (Oslo)|Torshov]] i daverande [[Aker herad]], der han og familien budde til han vart utnemnd til fut i Sør-Østerdal futedømme i 1859. Da flytta han og familien til Elverum. Mora og systera hans hadde budd hjå han på Rosenlund frå 1845, og dei flytta med til Elverum.<ref>{{folketelling|pf01038045002615|Nikolai Østgaard|1865|Elverum prestegjeld|nn}}.</ref> På Elverum budde familien på garden [[Helset]], som vart innkjøpt av staten til embetsgard i 1860.<ref>Finne-Grønn, S.H. 1909 side 65.</ref> | ||
Østgaard søkte avskil frå embetet på grunn av sjukdom i 1872, og han døydde eit halvt års tid etter at avskilssøknaden var innvilga. | Østgaard søkte avskil frå embetet på grunn av sjukdom i 1872, og han døydde eit halvt års tid etter at avskilssøknaden var innvilga. | ||
| Linje 60: | Linje 59: | ||
Forfattaren føler at han så å seie blir stilt til forskingsetisk ansvar overfor det bygdefolket han granskar og skildrar. Han ser på dei i respekt som eit kompetent publikum med sjølvsagd meiningsrett når det gjeld «granskingsresultatet». | Forfattaren føler at han så å seie blir stilt til forskingsetisk ansvar overfor det bygdefolket han granskar og skildrar. Han ser på dei i respekt som eit kompetent publikum med sjølvsagd meiningsrett når det gjeld «granskingsresultatet». | ||
At boka også nådde fram til og vart populær blant bygdefolket, gjev Olaf Røst eit vitnemål om i 1883. Han fortel at boka sirkulerte i bygda og vart ivrig lesen, særleg av ungdomen. Ganske snart vart ho helst omtala berre som «Tynnsæt-Boka».<ref>Røst, O. 1883 side 290-291.</ref> | At boka også nådde fram til og vart populær blant bygdefolket, gjev Olaf Røst eit vitnemål om i 1883. Han fortel at boka sirkulerte i bygda og vart ivrig lesen, særleg av ungdomen. Ganske snart vart ho helst omtala berre som «Tynnsæt-Boka».<ref>Røst, O. 1883 side 290-291.</ref> Boka vart omsett til nynorsk av [[Sigvat Heggstad]] og utgjeven av [[Noregs Boklag]] i 1937 | ||
Interessa for bondesamfunnet og folkelivet hjå Østgaard var ved sida av dei personlege kjenslene som knytta han til barndomsbygda, eit uttrykk for ein tidstypisk [[Nasjonalromantikken|nasjonalromantisk]] ideologi. Men Østgaard og miljøet han tilhøyrde distanserte seg uttrykkeleg frå det dei meinte var overflatiske, røyndomsfjerne og svermeriske utslag av nasjonalromantikken i samtida. Litteraturhistorikaren [[Willy Dahl]] seier om ''En Fjeldbygd'' at «her kan man virkelig snakke om realisme i bygde- og folkelivsskildringen».<ref>Dahl, W. 1981, side 166-167</ref> | Interessa for bondesamfunnet og folkelivet hjå Østgaard var ved sida av dei personlege kjenslene som knytta han til barndomsbygda, eit uttrykk for ein tidstypisk [[Nasjonalromantikken|nasjonalromantisk]] ideologi. Men Østgaard og miljøet han tilhøyrde distanserte seg uttrykkeleg frå det dei meinte var overflatiske, røyndomsfjerne og svermeriske utslag av nasjonalromantikken i samtida. Litteraturhistorikaren [[Willy Dahl]] seier om ''En Fjeldbygd'' at «her kan man virkelig snakke om realisme i bygde- og folkelivsskildringen».<ref>Dahl, W. 1981, side 166-167</ref> | ||
| Linje 95: | Linje 94: | ||
*Østgaard, Michael: ''Et kort Omrids af Michael Østgaards Liv af ham selv,'' handskrivne minnenedteikningar frå juni 1845. Her i avskrift ved Erling Ramm Østgaard, Drammen, september 1952. | *Østgaard, Michael: ''Et kort Omrids af Michael Østgaards Liv af ham selv,'' handskrivne minnenedteikningar frå juni 1845. Her i avskrift ved Erling Ramm Østgaard, Drammen, september 1952. | ||
*Østgaard, Nikolai Ramm: ''En Fjeldbygd'', fjerde opplag 1873. Fortale til første og andre utgave. | *Østgaard, Nikolai Ramm: ''En Fjeldbygd'', fjerde opplag 1873. Fortale til første og andre utgave. | ||
*Østgaard, Nikolai Ramm: ''Ei fjellbygd. Folkelivsbilete frå Østerdalen på 1820-talet''. Omsett til nynorsk av Sigvat Heggstad. Noregs Boklag 1937 | |||
*Østgaard, Ragnhild: Utrykte slektstavler 1941. | *Østgaard, Ragnhild: Utrykte slektstavler 1941. | ||
*Østigaard, Arne Dag: «”En Fjeldbygd” – eit glømt 150-års minne» i ''Dag og Tid'' 7. desember 2002. | *Østigaard, Arne Dag: «”En Fjeldbygd” – eit glømt 150-års minne» i ''Dag og Tid'' 7. desember 2002. | ||