Skribenter
87 027
redigeringer
→Dei siste åra
| (6 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 13: | Linje 13: | ||
==Unge år== | ==Unge år== | ||
Han voks opp i [[Svaneapoteket (Bergen)|Svaneapotek-garden]] i Bergen som eldst i ein flokk på ti sysken. Foreldra var oppteke av musikk, og onkelen [[Jens Geelmuyden]] var cellist i ein amatørkvartett. Dette førte til at han tidleg blei kjend med komponistar som Joseph Haydn, Ludwig Spohr og Wolfgang Amadeus Mozart. Då han var åtte år gamal fekk han [[Johan Heinrich Paulsen]] som fiolinlærar. | Han voks opp i [[Svaneapoteket (Bergen)|Svaneapotek-garden]] i Bergen som eldst i ein flokk på ti sysken. Foreldra var oppteke av musikk, og onkelen [[Jens Geelmuyden]] var cellist i ein amatørkvartett. Dette førte til at han tidleg blei kjend med komponistar som Joseph Haydn, Ludwig Spohr og Wolfgang Amadeus Mozart. Då han var åtte år gamal fekk han [[Johan Heinrich Paulsen]] som fiolinlærar. Paulsen var konsertmester i [[Musikselskabet Harmonien|Harmonien]], og var Ole Bull sin lærer i to år. Deretter fekk han undervisning av svenske [[Mathias Lundholm]], som også var ved Harmonien. Dei studerte mellom anna Pierre Rode, Federigo Fiorello, Giovanni Viotti og Nicolò Paganini. I tillegg til den klassiske musikken hørte unge Ole Bull også på [[hardingfele]]spelarar når han om somrane var på besteforeldra sin gard i [[Valestrand (Osterøy)|Valestrand]] på [[Osterøy]]. | ||
Han gjekk på [[Bergen katedralskole]], og etter eksamen der reiste han i 1828 til [[Oslo|Christiania]] for å ta [[examen artium]]. Den gongen tok ein artium ved universitetet. Planen var å studere til prest. Han hadde då god kjennskap til den nye, virtuose fiolinmusikken, og han hadde også lært seg nokre hardingfeleslåttar som kan kunne spele på hardingfele eller fiolin. På artium strauk han i [[latin]], noko som vel var ei lukke for norsk musikkhistorie. Han kunne då gå djupare inn i musikken. I ein periode då [[Waldemar Thrane]] var sjuk dirigerte han [[Det | Han gjekk på [[Bergen katedralskole]], og etter eksamen der reiste han i 1828 til [[Oslo|Christiania]] for å ta [[examen artium]]. Den gongen tok ein artium ved universitetet. Planen var å studere til prest. Han hadde då god kjennskap til den nye, virtuose fiolinmusikken, og han hadde også lært seg nokre hardingfeleslåttar som kan kunne spele på hardingfele eller fiolin. På artium strauk han i [[latin]], noko som vel var ei lukke for norsk musikkhistorie. Han kunne då gå djupare inn i musikken. I ein periode då [[Waldemar Thrane]] var sjuk dirigerte han [[Det musicalske Lyceum]] og orkesteret ved [[Christiania offentlige Theater]]. Thrane døydde ved juletider 1828. Sjølv om Bull hadde gjort ein god jobb fekk han ikkje overta jobben. I staden reiste han i 1829 rundt i [[Tyskland]]. Etter å ha kome heim til Noreg hadde han konsertar i mellom anna Christiania, Bergen og [[Trondheim]]. | ||
==Konsertfiolinisten og komponisten== | ==Konsertfiolinisten og komponisten== | ||
| Linje 32: | Linje 32: | ||
Etter ein kort tid i Paris i 1846 reiste han på turne i Sør-Frankrike, Algerie og Spania. Først i 1848 kom han attende til Paris. Kona hadde no blitt lei av turnelivet. Ho hadde busett seg i Frankrike, og Ole Bull var hos ho mellom turneane. Dei fekk seks born, og fire av dei voks opp. Bull var sjeldan til stades, så det var mora som måtte ta seg av dei. | Etter ein kort tid i Paris i 1846 reiste han på turne i Sør-Frankrike, Algerie og Spania. Først i 1848 kom han attende til Paris. Kona hadde no blitt lei av turnelivet. Ho hadde busett seg i Frankrike, og Ole Bull var hos ho mellom turneane. Dei fekk seks born, og fire av dei voks opp. Bull var sjeldan til stades, så det var mora som måtte ta seg av dei. | ||
{{thumb|Lindeman og Bull - no-nb digifoto 20160211 00027 NB NS NM 00082.jpg|Sammen med blant andre [[Ludvig Mathias Lindeman]] var Bull viktig i å fremme norsk folkemusikk i den samtidige kunstmusikken|[[Nasjonalbiblioteket]]}} | |||
I februar 1848 braut revolusjonen ut i Paris. Bull var då i Sør-Europa, og reiste straks heim til kona som budde rett utafor Paris. Bull blei oppelda av revolusjonsleiaren Alphonse Lamatine, og tok til seg dei patriotiske tankane hans. Dei overførde han til Noreg sin sak; han ville kjempe for eit uavhengig Noreg. Her kunne han nytte folkemusikken for å styrke nordmenn i trua på eigen kultur, og samstundes kunne han nytte det at han var berømt. Han kjøpte seg ein eigedom på [[Andøya]] og tok med kone og ungar dit. I desember 1848 gav [[Det norske Studentersamfund]] ein middag til ære for Bull, og han la då fram sine tankar om eit norsk teater. Året etter sette [[Hans Gude]] og [[Adolph Tidemand]] opp levande tablå over sine nasjonalromantiske måleri, samstundes som Bull var på sitt mest aktive i politikken. | I februar 1848 braut revolusjonen ut i Paris. Bull var då i Sør-Europa, og reiste straks heim til kona som budde rett utafor Paris. Bull blei oppelda av revolusjonsleiaren Alphonse Lamatine, og tok til seg dei patriotiske tankane hans. Dei overførde han til Noreg sin sak; han ville kjempe for eit uavhengig Noreg. Her kunne han nytte folkemusikken for å styrke nordmenn i trua på eigen kultur, og samstundes kunne han nytte det at han var berømt. Han kjøpte seg ein eigedom på [[Andøya]] og tok med kone og ungar dit. I desember 1848 gav [[Det norske Studentersamfund]] ein middag til ære for Bull, og han la då fram sine tankar om eit norsk teater. Året etter sette [[Hans Gude]] og [[Adolph Tidemand]] opp levande tablå over sine nasjonalromantiske måleri, samstundes som Bull var på sitt mest aktive i politikken. | ||
| Linje 54: | Linje 54: | ||
Bull gav framleis mykje av inntektene frå konsertar til forskjellige saker. Han reiste ut på turne i Skandinavia og på kontinentet. Kritikarane skreiv at han framleis var særs populær, men at han hadde blitt utdatert. Musikken skulle no vere meir kompleks med vekt på harmonikken, medan Bull la vekt på melodi og virtuositet. Operastilen frå 1820- og 1830-åra hadde dei fleste lagt bak seg. Han improviserte, men skrev berre ned to songar etter at han kom heim frå Amerika i 1857. | Bull gav framleis mykje av inntektene frå konsertar til forskjellige saker. Han reiste ut på turne i Skandinavia og på kontinentet. Kritikarane skreiv at han framleis var særs populær, men at han hadde blitt utdatert. Musikken skulle no vere meir kompleks med vekt på harmonikken, medan Bull la vekt på melodi og virtuositet. Operastilen frå 1820- og 1830-åra hadde dei fleste lagt bak seg. Han improviserte, men skrev berre ned to songar etter at han kom heim frå Amerika i 1857. | ||
Han kjøpte gården i Valestrand frå mora i 1858, og ville gjere den til familien sin nye heim. Kona reiste dit om somrane, men ville ikkje bu der på vinteren. I 1862 døydde ho i Christiania medan han var på turne. Han byrja byggje om garden saman med sonen [[Alexander Bull]]. | Han kjøpte gården i Valestrand frå mora i 1858, og ville gjere den til familien sin nye heim. Kona reiste dit om somrane, men ville ikkje bu der på vinteren. I 1862 døydde ho i Christiania medan han var på turne. Han byrja byggje om garden saman med sonen [[Alexander Bull]]. | ||
==Dei siste åra== | ==Dei siste åra== | ||
| Linje 64: | Linje 64: | ||
To personligheter Bull møtte i Madison, Wisconsin 1868, snudde opp-ned på hans liv og var den direkte årsak til denne pendlingen mellom Norge og Amerika. Det ene var Rasmus B. Anderson, en smart, ambisiøs norskamerikaner, den andre Sara Thorp, datter av tømmermagnaten og delstatssenatoren Joseph Thorp. Anderson fikk Bull til å gi konserter til inntekt for det første norskprofessoratet i Amerika, ved Wisconsins statsuniversitet. På Bulls bekostning reiste Anderson også til Norge for å kjøpe bøker til biblioteket der. 1873–75 fikk Anderson Bull til å gi sine konsertinntekter til en planlagt Leiv Eiriksson-statue i Boston. | To personligheter Bull møtte i Madison, Wisconsin 1868, snudde opp-ned på hans liv og var den direkte årsak til denne pendlingen mellom Norge og Amerika. Det ene var Rasmus B. Anderson, en smart, ambisiøs norskamerikaner, den andre Sara Thorp, datter av tømmermagnaten og delstatssenatoren Joseph Thorp. Anderson fikk Bull til å gi konserter til inntekt for det første norskprofessoratet i Amerika, ved Wisconsins statsuniversitet. På Bulls bekostning reiste Anderson også til Norge for å kjøpe bøker til biblioteket der. 1873–75 fikk Anderson Bull til å gi sine konsertinntekter til en planlagt Leiv Eiriksson-statue i Boston. | ||
Bull ville ikkje reise til Valestrand med den nye kona, og kjøpte eigedomen [[Lysøen]] på [[Lysøy (Os)|Lysøy]] i Os i Hordaland. Artiktekten [[Conrad Fredrik von | Bull ville ikkje reise til Valestrand med den nye kona, og kjøpte eigedomen [[Lysøen]] på [[Lysøy (Os)|Lysøy]] i Os i Hordaland. Artiktekten [[Conrad Fredrik von der Lippe (1833–1901)|Conrad Fredrik von der Lippe]] (1833–1901) teikna eit hus i ein gotisk-arabisk stilblanding, og her budde familien i 1873. Ekteskapet var ikkje greit; Sara var 40 år yngre enn Ole. I 1874 tok dei ut separasjon. Bull reiste til Roma for å vitje Bjørnstjerne Bjørnson. Tidlig i 1875 kom Ole Bull og Sara saman att, men han reiste raskt på turne for å sleppe unna. Han meinte mellom anna at ho var for dominerande. Under den neste turneen endte han i 1876 i [[Egypt]], der han spelte på toppen av Kheopspyramiden. Same året fekk Sara overtalt han til å bli med til USA, og dei busette seg i Cambridge i Massachusetts. Han reiste på turneer, både i USA og Europa. Han møtte i Budapest sin gamle ven Franz Liszt ein siste gong. Dei spelte saman på ein privat konsert, og det skal ikkje ha gått så bra. Dei var kanskje for gamle og sære til å bli einige. | ||
I 1879 spelte han i Noreg, mellom anna med Edvard Grieg på [[Lofthus (Hardanger)|Lofthus]] i [[Hardanger]]. Han dro så attende til USA på nyåret 1880, og på den tida fekk han konstatert at han var kreftsjuk. I mai 1880 hadde han sin siste konsert i Chicago. Han og Sara reiste så til Lysøen, der han døydde i august 1880. Sara spelte ein orgeltranskipsjon av Mozarts Requiem då han døydde. | I 1879 spelte han i Noreg, mellom anna med Edvard Grieg på [[Lofthus (Hardanger)|Lofthus]] i [[Hardanger]]. Han dro så attende til USA på nyåret 1880, og på den tida fekk han konstatert at han var kreftsjuk. I mai 1880 hadde han sin siste konsert i Chicago. Han og Sara reiste så til Lysøen, der han døydde i august 1880. Sara spelte ein orgeltranskipsjon av Mozarts Requiem då han døydde. | ||
| Linje 70: | Linje 70: | ||
Han blei gravlagd i Bergen. I gravferda talte mellom anna Edvard Grieg og Bjørnstjerne Bjørnson. | Han blei gravlagd i Bergen. I gravferda talte mellom anna Edvard Grieg og Bjørnstjerne Bjørnson. | ||
Teatret han skipa i Bergen, som la ned i 1863, vart opna att i 1876 som [[Den Nationale Scene]]. | Teatret han skipa i Bergen, som la ned i 1863, vart opna att i 1876 som [[Den Nationale Scene]]. | ||
==Minne etter Ole Bull== | ==Minne etter Ole Bull== | ||
| Linje 90: | Linje 90: | ||
[[Kategori:Komponister]] | [[Kategori:Komponister]] | ||
[[Kategori:Bergen kommune]] | [[Kategori:Bergen kommune]] | ||
[[Kategori:Os | [[Kategori:Bjørnafjorden kommune]] | ||
[[Kategori:Os i Hordaland]] | |||
[[Kategori:Fødsler i 1810]] | [[Kategori:Fødsler i 1810]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1880]] | [[Kategori:Dødsfall i 1880]] | ||
[[Kategori:F-merkingsforslag]] | |||
{{nn}} | {{nn}} | ||