291 440
redigeringer
m
Teksterstatting – «Kategori:Kirker» til «»
m (Teksterstatting – «Kategori:Kirker» til «») |
|||
| (19 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb høyre|Onarheim kyrkje då ho var ny.jpg|Onarheimskyrkja då ho stod nybygd i 1893.|[[Lokalhistorisk arkiv i Tysnes]]}} | |||
'''[[Onarheim kyrkje]]''' i [[Tysnes kommune]] vert første gongen nemnd i skriftlege kjelder i [[1327]], men mellomalderdelen som stod fram til 1819, må ha vore monaleg eldre. I 1820 vart kyrkja rive, berre koret vart ståande att. Fram til den noverande kyrkja vart bygd i 1893, låg dei gamle steinmurane rundt ei lita steinkyrkje utan tårn. I 2011 vart kyrkja kulturkyrkje i Tysnes, og ei rekkje gjenstandar frå den eldre kyrkja er stilt ut. </onlyinclude> | |||
==Mellomalderkyrkja== | ==Mellomalderkyrkja== | ||
I dokument frå 1686 og 1721 vert dei delane av kyrkja som må vera dei delane som stamma frå mellomalderen, oppgjevne til å vera 15 alen lang x 19 alen lang, dvs. 9.4 x 11.9 m. Breidden vart i 1721 oppgjeve til å vera 16 alen (10 m). Om ein skal samanlikna med andre mellomalderkyrkjer i [[Sunnhordland]], vil dette seia at kyrkjerommet var noko mindre enn skipa i [[Fitjar]] og [[Moster]], men større enn i [[Stødle kyrkje]] i [[Etne]]. | [[Bilde:Det gamle gildeområdet på Onarheim.jpg|Det gamle gildeområdet på Onarheim, med Olavskyrkja teikna inn. Illustrasjon av [[Anton Espeland]] til artikkel i Maal og minne 1919.|thumb]]<onlyinclude>I dokument frå 1686 og 1721 vert dei delane av kyrkja som må vera dei delane som stamma frå mellomalderen, oppgjevne til å vera 15 alen lang x 19 alen lang, dvs. 9.4 x 11.9 m. Breidden vart i 1721 oppgjeve til å vera 16 alen (10 m). Om ein skal samanlikna med andre mellomalderkyrkjer i [[Sunnhordland]], vil dette seia at kyrkjerommet var noko mindre enn skipa i [[Fitjar]] og [[Moster]], men større enn i [[Stødle kyrkje]] i [[Etne]]. | ||
I det tidsrommet [[Onarheimsgildet]] eksisterte, var kyrkja også gildet si kyrkje. Ho må såleis ha stått sentralt under olsokfeiringa, og skal då også ha bore namnet ''Olavskyrkja'', vigd til [[Olav den hellige|Olav den heilage]].</onlyinclude> | |||
Sjølv om det ikkje finst sikre prov på at kyrkja eksisterte før 1300-talet, er det mykje som tyder på at ho må ha vore | Sjølv om det ikkje finst sikre prov på at kyrkja eksisterte før 1300-talet, er det mykje som tyder på at ho må ha vore eldre. I [[Håkon Håkonssaga]] vert [[Sigurd på Onarheim]] nemnd i samband med hendingar som fann stad i [[Bergen]] 1217 og 1223. Han høyrde til den inste krinsen kring kongen. Det er difor rimeleg å anta at kyrkja kan ha stått der i hans tid, og at ho vart bygd i siste halvdelen av 1100-talet - då som ei mindre gardskyrkje.<ref>Norges kirker - Hordaland. Bind 2, s. 267</ref> Men i alle høve frå 1347 har kyrkja fungert som soknekyrkje. | ||
Den kyrkja som vart riven i 1820, kan ha vore berre ein liten del av ei større mellomalderkyrkje. Då saka om bygging av ny kyrkje i Onarheim var oppe i 1880-90-åra, skreiv sokneprest [[Wollert Danchertsen Meyer]] i 1890 til Fortidsminnesmerkeforeningen om planane. Mellom anna skreiv han: ",,,, I denne henseende skal jeg tillade mig at oplyse, hvad der vil være foreningen allerede vel bekjent, at Onarheims kirke blot er en mindre del af sognets eldgamle stenkirke, hvilken blev nedrevet i 1820, med undtagelse af den mindre del som da blev indredet til fremtidig bruk for menigheten ...." <ref>Heggland: Tysnes, det gamle Njardarlog band 2, s.401</ref> Dokumenta frå 1686 og 1721 kan såleis gjelda berre "den mindre del av sognets eldgamle stenkirke". | |||
Ei utgraving gjort i 1962 kan fortelja noko om korleis kyrkja kan ha sett ut. Under utgravinga vart ein del av nordmuren og vestmuren spora under og aust for koret på den noverande kyrkja. Innvendig breidde på rommet kunne bereknast til ca. 7.5 m, som samsvarar godt med oppmålinga som vart gjort i 1721. Differansen gjev ein storleik på muren på ca. 1.25 m. Ei ny undersøking på kyrkjegarden 1990 omfatta stein frå ein portal og vindauge. Mengden av kvaderstein som vart funne tyder på at kyrkja kan ha vore kvaderkledd, i det minste på utsida. Steinfunna, som må stamma frå før kyrkja vart rive i 1819, og som seinare vart liggjande i ein urørt haug vest for den utvida kyrkja, daterer bygginga av mellomalderkyrkja til ca. 1180-1200. Steinene tyder også på at kyrkja må ha vore bygd av handverkarar med bakgrunn i det kyrkjebyggingsmiljøet som på den tida fanst i Bergen<ref>Norges kirker Hordaland | Ei utgraving gjort i 1962 kan fortelja noko om korleis kyrkja kan ha sett ut. Under utgravinga vart ein del av nordmuren og vestmuren spora under og aust for koret på den noverande kyrkja. Innvendig breidde på rommet kunne bereknast til ca. 7.5 m, som samsvarar godt med oppmålinga som vart gjort i 1721. Differansen gjev ein storleik på muren på ca. 1.25 m. Ei ny undersøking på kyrkjegarden 1990 omfatta stein frå ein portal og vindauge. Mengden av kvaderstein som vart funne tyder på at kyrkja kan ha vore kvaderkledd, i det minste på utsida. Steinfunna, som må stamma frå før kyrkja vart rive i 1819, og som seinare vart liggjande i ein urørt haug vest for den utvida kyrkja, daterer bygginga av mellomalderkyrkja til ca. 1180-1200. Steinene tyder også på at kyrkja må ha vore bygd av handverkarar med bakgrunn i det kyrkjebyggingsmiljøet som på den tida fanst i Bergen<ref>Norges kirker - Hordaland. Bind 2, s.268</ref>. | ||
Dokument frå ombygginga 1819-1821 tyder på at kyrkja må ha hatt eit særskild korutbygg. | Dokument frå ombygginga 1819-1821 tyder på at kyrkja må ha hatt eit særskild korutbygg. | ||
| Linje 40: | Linje 45: | ||
==Kjelder og litteratur== | ==Kjelder og litteratur== | ||
:*Ernst Berge | *[http://http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/diplom_vise_tekst.prl?b=8970&s=n&str= Diplomatarium Norvegicum] | ||
*Drange, Ernst Berge: ''Tysnes, gards- og ættesoge. Band 4''. Tysnes sogelag. 1991. | |||
*[[Johannes Heggland|Heggland, Johannes]]: ''Tysnes, det gamle Njardarlog''. Tysnes sogelag. 1964 og 1975. | |||
*''Norges kirker. Hordaland, bind 2''. Gyldendal. 2000. | |||
*Onarheim kyrkja 1893-1993. ''Festskrift til 100-årsjubileet''. Utg. Onarheim sokneråd. 1993. | |||
*Skjellevik, Olav: ''Tingstad, gilde og gudshus''. Kåseri. 2008. Ikkje trykt. | |||
==Eksterne lenker== | |||
{{ | * {{kulturminne|85219}} | ||
[[Kategori: Middelalderkirker]] | [[Kategori: Middelalderkirker]] | ||
[[Kategori: Steinkirker]] | [[Kategori: Steinkirker]] | ||
[[Kategori: | |||
[[Kategori:Tysnes kommune]] | |||
{{F2}} | |||
{{nn}} | |||