Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
Utbygging av artikkelen
(Sikkerhetslagring) |
(Utbygging av artikkelen) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>'''[[Peter Vogelius Deinboll]]'''(fødd 8. januar 1783 i København, død 13. mai 1874 i [[Vestre Aker]] (nåverande Oslo kommune), var teolog, skulemann, folkeopplysningsmann og politikar. Deinboll var initiativtakar til [[Trondenes Seminar|den fyrste lærarutdanninga i Nord-Noreg]] og hovudmannen bak [[skulelova av 1827]]. Han har også etterlate seg verdfulle botaniske og zoologiske samlingar. </onlyinclude> | |||
<onlyinclude>'''[[Peter Vogelius Deinboll]]'''(fødd 8. januar 1783 i København, død 13. mai | |||
| Linje 11: | Linje 9: | ||
== Utdanning og fagområde == | == Utdanning og fagområde == | ||
<onlyinclude>Deinboll tok filosofisk eksamen ved universitetet i København i 1801. Etter eit opphald i Noreg vidareførde han studiane i København frå 1805, både medisin og teologi, utan å ta avsluttande eksamenar der. Han fullførde seinare sine teologiske studiar ved det nye universitetet i Christiania, og vart cand. theol. derifrå i 1815.</onlyinclude> | <onlyinclude>Deinboll tok filosofisk eksamen ved universitetet i København i 1801. Etter eit opphald i Noreg vidareførde han studiane i København frå 1805, både medisin og teologi, utan å ta avsluttande eksamenar der. Han fullførde seinare sine teologiske studiar ved det nye universitetet i Christiania, og vart cand. theol. derifrå i 1815. Deinboll var også ein kunnig naturvitar, men var på det området sjølvlærd.</onlyinclude> | ||
== Lærar og prest == | == Lærar og prest == | ||
Under det fyrste opphaldet sitt i Noreg var Deinboll mellom anna | Under det fyrste opphaldet sitt i Noreg var Deinboll mellom anna huslærar hjå kaptein [[F.C. von Ditten]] på [[Råen (Øvre Eiker)|Råen]] i [[Øvre Eiker]]. Lærargjerninga følgde med han gjennom heile karrieren, og skulevesenet var han også særskilt oppteken av som politikar. | ||
Da han på nytt kom til Noreg i 1808, denne gongen for godt, var Deinboll fyrst huslærar i [[Holmestrand]]. Så starta han sin eigen privatskule der. Frå Holmestrand flytta han til [[Drammen]], der han var kyrkjesongar i [[Bragernes]] kyrkjelyd. Ved sida av dette underviste han ved borgarskulen i Drammen. | Da han på nytt kom til Noreg i 1808, denne gongen for godt, var Deinboll fyrst huslærar i [[Holmestrand]]. Så starta han sin eigen privatskule der. Frå Holmestrand flytta han til [[Drammen]], der han var kyrkjesongar i [[Bragernes]] kyrkjelyd. Ved sida av dette underviste han ved borgarskulen i Drammen. | ||
Same år som han tok embetseksamen (1815) vart Deinboll utnemnd til sitt fyrste kall. Han var der til 1824. Ei tid hadde han ansvar for alle soknekall i [[Aust-Finnmark]], og var prost frå 1819. | Same år som han tok embetseksamen (1815) vart Deinboll utnemnd til sitt fyrste kall i [[Vadsø]]. Han var der til 1824. Ei tid hadde han ansvar for alle soknekall i [[Aust-Finnmark]], og var prost frå 1819. | ||
Frå 1824 til 1832 var Deinboll sokneprest i [[Løten]] i Hedmark. Der dreiv han også privatundervisning for ungdom som ville studere, ei verksemd som ofte blir omtala som [[Prost Deinbolls institutt]]. Mellom andre [[Nikolai Ramm Østgaard]] og [[Bernt Lund]] fekk si artiumsførebuande undervisning der. | Frå 1824 til 1832 var Deinboll sokneprest i [[Løten]] i Hedmark. Der dreiv han også privatundervisning for ungdom som ville studere, ei verksemd som ofte blir omtala som [[Prost Deinbolls institutt]]. Mellom andre [[Nikolai Ramm Østgaard]] og [[Bernt Lund]] fekk si artiumsførebuande undervisning der. | ||
| Linje 36: | Linje 34: | ||
== | == Naturvitar == | ||
Deinbolls vidtfemnande interesser omfatta ikkje minst naturkunnskap. Han føretok zoologiske og botaniske innsamlingsreiser i grensestroka Noreg-Russland-Finland, i Romsdalen og på Austlandet. Frå 1819 var han medlem [[Det Kongelige Norske Videnskabers Selskab i Trondheim]], som delvis finansierte innsamlingsarbeidet hans. Han hadde særleg interesse for botanikk og entomologi (insektlære). Deinboll samla insekt frå mange stader i landet, og bygde opp ei stor samling, som nå tilhøyrer Naturhistorisk museum i Oslo. Også plantesamlingane hans er delvis bevart, og finst nå dels i [[Vitskapsmuseet i Trondheim]], dels i [[Oslo-herbariet]] og i andre museum i Norden. | Deinbolls vidtfemnande interesser omfatta ikkje minst naturkunnskap. Han føretok zoologiske og botaniske innsamlingsreiser i grensestroka Noreg-Russland-Finland, i Romsdalen og på Austlandet. Frå 1819 var han medlem [[Det Kongelige Norske Videnskabers Selskab i Trondheim]], som delvis finansierte innsamlingsarbeidet hans. Han hadde særleg interesse for botanikk og entomologi (insektlære). Deinboll samla insekt frå mange stader i landet, og bygde opp ei stor samling, som nå tilhøyrer Naturhistorisk museum i Oslo. Også plantesamlingane hans er delvis bevart, og finst nå dels i [[Vitskapsmuseet i Trondheim]], dels i [[Oslo-herbariet]] og i andre museum i Norden. | ||
| Linje 42: | Linje 40: | ||
== Folkeopplsyningsmann == | == Folkeopplsyningsmann == | ||
Folkeopplysninga låg også Deinbolls hjarte nær, og var drivkraft i skulearbeidet hans. Han engasjerte seg sterkt i forbetringar innan fiske, jordbruk og andre næringsvegar i embetsdistrikta sine. Mellom anna utgav han eit rettleiingsskrift om behandling og tilverking av saltvassfisk. Han var redaktør for [[Oeconomiske Samlinger]] utgjeve av landbrukssselskapet i distriktet, og gjorde mykje for å få til ein landbruksskule i amtet. | |||
Fyrst og fremst for opplysningsarbeidet sitt («almeen-nyttig Forfatter-Virksomhed») vart Peter Deinboll [[St. Olavs Orden|riddar av St. Olavs Orden]] i 1847, det fyrste året ordenen vart utdelt. | |||
| Linje 49: | Linje 48: | ||
*[http://no.wikipedia.org/wiki/Peter_Vogelius_Deinboll Artikkel om Peter Vogelius Deinboll på Wikipedia] | *[http://no.wikipedia.org/wiki/Peter_Vogelius_Deinboll Artikkel om Peter Vogelius Deinboll på Wikipedia] | ||
*Skifte, Ola: [http://snl.no/.nbl_biografi/Peter_Deinboll/utdypning Artikkel om Peter Deinboll i Norsk biografisk leksikon, digital utgåve] | *Skifte, Ola: [http://snl.no/.nbl_biografi/Peter_Deinboll/utdypning Artikkel om Peter Deinboll i Norsk biografisk leksikon, digital utgåve] | ||
[[Kategori:Teologer]] | |||
[[Kategori:Skolefolk]] | |||
[[Kategori:Naturvitere]] | |||
[[Kategori:Stortingsrepresentanter]] | |||
[[Kategori:Riddere av St. Olavs Orden]] | |||
[[Kategori:Personer fra Holmestrand kommune]] | |||
[[Kategori:Personer fra Løten kommune]] | |||
[[Kategori:Personer fra Vadsø kommune]] | |||
[[Kategori:Personer fra Molde kommune]] | |||
[[Kategori:Personer fra Drammen kommune]] | |||
[[Kategori:Personer fra Øvre Eiker kommune]] | |||
[[Kategori:Fødsler i 1783]] | |||
[[Kategori:Dødsfall i 1874]] | |||