Veiledere, Administratorer
19 708
redigeringer
fjerna endel onlyincluding, og endra bildemal for enhetlig utseende på forsida
(Korr. Tillegg til ingress) |
(fjerna endel onlyincluding, og endra bildemal for enhetlig utseende på forsida) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude> | <onlyinclude>[[Bilde:Deinboll Peter V.jpg|thumb|Peter Vogelius Deinboll med ordensteiknet for St. Olav.]] | ||
'''[[Peter Vogelius Deinboll]]''' (fødd 8. januar 1783 i [[København]], død 13. mai 1874 i [[Vestre Aker]], nåverande Oslo kommune), var teolog, skulemann, folkeopplysningsmann og politikar. Deinboll var initiativtakar til [[Trondenes Seminar|den fyrste lærarutdanninga i Nord-Noreg]] og ein av hovudmennene bak [[skulelova av 1827]]. Han har også etterlate seg verdfulle botaniske og zoologiske samlingar. Gjennom sitt lange, aktive yrkesliv gjorde Deinboll seg sterkt gjeldande ved si prestegjerning, ved si undervisnings- og opplysningsverksemd og ved anna samfunnsgagnleg innsats i svært mange lokalsamfunn over store delar av landet, så vel som politisk på riksplanet. Han verka over lengre tidsrom i bygder og byar i [[Buskerud]], [[Vestfold]], [[Oslo]]/[[Akershus]], [[Finnmark]], [[Troms]], [[Hedmark]] og [[Møre og Romsdal]]. Peter V. Deinboll er eit framståande døme på danskar som valde å halde fram med sine yrkeskarrierer og yte sin samfunnsinnsats i Noreg etter statskløyvinga i 1814.</onlyinclude> | |||
== Familie == | == Familie == | ||
Han var son av tallotterikollektør Christian Deinboll og Karen Christiane fødd Holm. Sosialt kan familien plasserast i ein midlare del av det offentlege funksjonær- og embetsmannssjiktet. Peter V. Deinboll gifta seg i 1809 med sitt syskenbarn Anna Marie Dorthea Deinboll (1781-1858). Foreldra hennar var konsumpsjonsforvaltar Jørgen Deinboll og Anna Margrethe Elisabeth fødd Holm. Ho kom dermed frå eit tilsvarande miljø som ektemannen. | Han var son av tallotterikollektør Christian Deinboll og Karen Christiane fødd Holm. Sosialt kan familien plasserast i ein midlare del av det offentlege funksjonær- og embetsmannssjiktet. Peter V. Deinboll gifta seg i 1809 med sitt syskenbarn Anna Marie Dorthea Deinboll (1781-1858). Foreldra hennar var konsumpsjonsforvaltar Jørgen Deinboll og Anna Margrethe Elisabeth fødd Holm. Ho kom dermed frå eit tilsvarande miljø som ektemannen. | ||
== Utdanning og fagområde == | == Utdanning og fagområde == | ||
Som førebuing til universitetsstudium gjekk Peter V. Deinboll på Metropolitanskolen i København, der han gjekk ut med utmerking i 1800. Han tok så filosofisk eksamen ved universitetet i København i 1801. Etter eit opphald i Noreg vidareførde han studiane i København frå 1805, både medisin og teologi, utan å ta avsluttande eksamenar der. Ved sida av studiane var han huslærar hjå grev Otto Molkte. Deinboll fullførde seinare sine teologiske studiar ved det nye universitetet i Christiania, og vart cand. theol. derifrå i 1815. Deinboll var også ein kunnig naturvitar, men var på det området sjølvlærd. | |||
== Lærar og prest == | == Lærar og prest == | ||
Under det fyrste opphaldet sitt i Noreg var Deinboll mellom anna huslærar hjå kaptein og [[proprietær]] [[F.C. von Ditten]] på [[Råen (Øvre Eiker)|Råen]] i [[Øvre Eiker]]. Lærargjerninga følgde med han gjennom heile karrieren, og skulevesenet var han også særskilt oppteken av som politikar. | |||
Da han på nytt kom til Noreg i 1808, denne gongen for godt, var Deinboll fyrst huslærar hjå [[kjøpmann Alsing]] i [[Holmestrand]]. Så starta han sin eigen privatskule der, tidleg på året 1809. Frå Holmestrand flytta han til [[Drammen]], der han var kyrkjesongar i [[Bragernes]] kyrkjelyd. Ved sida av dette underviste han ved borgarskulen i Drammen. | Da han på nytt kom til Noreg i 1808, denne gongen for godt, var Deinboll fyrst huslærar hjå [[kjøpmann Alsing]] i [[Holmestrand]]. Så starta han sin eigen privatskule der, tidleg på året 1809. Frå Holmestrand flytta han til [[Drammen]], der han var kyrkjesongar i [[Bragernes]] kyrkjelyd. Ved sida av dette underviste han ved borgarskulen i Drammen. | ||
| Linje 27: | Linje 24: | ||
== Politikar == | == Politikar == | ||
Peter V. Deinboll representerte [[Finmarkens amt]] på Stortinget i 1821, 1822 (det omframsstortinget som vart oppløyst før Deinboll nådde fram), og i 1824. Seinare var han vararepresentant til Stortinget frå [[Kristiansund]] og Molde. | Peter V. Deinboll representerte [[Finmarkens amt]] på Stortinget i 1821, 1822 (det omframsstortinget som vart oppløyst før Deinboll nådde fram), og i 1824. Seinare var han vararepresentant til Stortinget frå [[Kristiansund]] og Molde. | ||