Veiledere, Administratorer
58 567
redigeringer
→Omlyd
(→Omlyd) |
|||
| Linje 12: | Linje 12: | ||
=== Omlyd === | === Omlyd === | ||
Mange dialektar av pitesamisk har til felles med nabospråka i sør, [[umesamisk]] og [[sørsamisk]], at rotvokalen i relativt mange fall skiftar etter endingsvokalen. Dette fenomenet kallar vi ''[[omlyd]]''. [[Peter Steggo]] har sett opp ein matrise med i alt ni omlydsrekkjer og seks omlydssteg på pitesamisk.<ref>Steggo, Peter: [http://arbbe.blogspot.com/2008/11/omljudstabell.html «Omlydstabell»] på bloggen [http://arbbe.blogspot.com/ ''Muv árbbe'']</ref> Vi kan oppsummere dette med å seie at: | |||
* dei korte, høge vokalane ''i'' og ''u'' er uendra framom alle endingsvokalar. | * dei korte, høge vokalane ''i'' og ''u'' er uendra framom alle endingsvokalar. | ||
* dei høge endingane ''-i''/''-ij'' og ''-u''/''-uj'' hevar alle korte vokalar til høge (''a'', ''i'' > ''i''; ''å'', ''u'' > ''u''); og alle lange vokalar/diftongar òg, men ikkje nødvendigvis heilt til høge vokalar; | * dei høge endingane ''-i''/''-ij'' og ''-u''/''-uj'' hevar alle korte vokalar til høge (''a'', ''i'' > ''i''; ''å'', ''u'' > ''u''); og alle lange vokalar/diftongar òg, men ikkje nødvendigvis heilt til høge vokalar; | ||
* ved stadievekslingstrinn III blir diftongane ''ie'' og ''uo'' senka (''ie'' > ''ä''; ''uo > ua, uä'') framom halvlåge og låge endingsvokalar. | * ved stadievekslingstrinn III blir diftongane ''ie'' og ''uo'' senka (''ie'' > ''ä''; ''uo > ua, uä'') framom halvlåge og låge endingsvokalar. Dette heng saman med at lange vokalar og diftongar blir korte ved trinn III. Dei korte vokalane | ||
I tabellform får vi da: | I tabellform får vi da: | ||