Veiledere, Administratorer
58 567
redigeringer
Samisk historie på Nordmøre og i Sør-Fosen (vis kilde)
Sideversjonen fra 14. jun. 2023 kl. 21:53
, 14. jun. 2023→ca. 1200–1500: Skohøyhekla frå Veiholmen i Smøla kommune
| (2 mellomliggende revisjoner av samme bruker vises ikke) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|Komaga Ertvaagsoya 2.jpg|[[Sko]]r av [[komagar|komagtypen]] frå [[Ertvågsøya]] i [[Aure kommune]] på [[Nordmøre]].|Erlend Leirdal}} | <onlyinclude>{{thumb|Komaga Ertvaagsoya 2.jpg|[[Sko]]r av [[komagar|komagtypen]] frå [[Ertvågsøya]] i [[Aure kommune]] på [[Nordmøre]].|Erlend Leirdal}} | ||
<noinclude>{{thumb|C00557 Baggan.jpg|Ein av dei karakteristiske «kulmagane» i [[Baggan]] på Tustna, jfr. sørsamisk ''bagkedh'' (‘svelle (om mage)’.|[[Bruker:Olve Utne|Olve Utne]] (2011)}}</noinclude> | <noinclude>{{thumb|C00557 Baggan.jpg|Ein av dei karakteristiske «kulmagane» i [[Baggan]] på Tustna, jfr. sørsamisk ''bagkedh'' (‘svelle (om mage)’.|[[Bruker:Olve Utne|Olve Utne]] (2011)}}</noinclude> | ||
'''[[Samisk historie på Nordmøre og i Sør-Fosen|Den samiske historia]]''' på [[Nordmøre]] (inkludert [[Sunndalsfjella]]/[[Dovre]]) og i [[Sør-Fosen]] (i tydinga Agdenes/Snillfjord/Hemne-området og øyane utanfor) er foreløpig lite kartlagt. I [[2006]] vart det funne fire [[aernie]]h ([[sørsamar|sørsamiske]] eldstader) med tilhørande [[båassjoe]]h, så vel som bl.a. mange [[fangstgrop]]er for [[rein]] ved [[Aursjøen]] i fjella mellom [[Sunndal]] og [[Lesja]]. Ulike skikt av trekolet i eldstadene er datert til ymse tidspunkt i perioden frå [[600-talet]] til kring begynnelsen av [[900-talet]]. Vi veit at det har vore [[sørsamar|sørsamisk]] [[reindrift]] i [[Trollheimen]] og på [[Fosenhalvøya]] i lange tider, og | '''[[Samisk historie på Nordmøre og i Sør-Fosen|Den samiske historia]]''' på [[Nordmøre]] (inkludert [[Sunndalsfjella]]/[[Dovre]]) og i [[Sør-Fosen]] (i tydinga Agdenes/Snillfjord/Hemne-området og øyane utanfor) er foreløpig lite kartlagt. I [[2006]] vart det funne fire [[aernie]]h ([[sørsamar|sørsamiske]] eldstader) med tilhørande [[båassjoe]]h, så vel som bl.a. mange [[fangstgrop]]er for [[rein]] ved [[Aursjøen]] i fjella mellom [[Sunndal]] og [[Lesja]]. Ulike skikt av trekolet i eldstadene er datert til ymse tidspunkt i perioden frå [[600-talet]] til kring begynnelsen av [[900-talet]]. Vi veit at det har vore [[sørsamar|sørsamisk]] [[reindrift]] i [[Trollheimen]] og på [[Fosenhalvøya]] i lange tider, og det har òg vore reindrift kring [[Hemnkjølen]] og så langt vest som fjellområda mellom [[Valsøyfjorden]] i [[Halsa kommune]] og [[Bøverdalen (Surnadal)|Bøverdalen]] i [[Surnadal kommune]] heilt fram til 1980. I [[Aure kommune|Aure]] og [[Smøla kommune|Smøla]] kommunar er det først og fremst i [[stadnamn]]a at den samiske delen av lokalhistoria kjem til synes. På [[Veiholmen]] er det òg gjort éit vesentleg arkeologisk funn: ein gjenstand som vart tolka som ein [[vevspjelk]] eller [[vevkam]] i horn med typisk [[sørsamar|sørsamisk]] ornamentikk, stildatert til kring 1200—1500 evt.<noinclude><ref>S. 210 av {{Zachrisson Varför samiskt}}</ref></noinclude> </onlyinclude> | ||
== Arkeologi == | == Arkeologi == | ||
| Linje 10: | Linje 10: | ||
=== 660–965 evt.: Aursjøfunnet === | === 660–965 evt.: Aursjøfunnet === | ||
=== ca. 1200–1500: | === ca. 1200–1500: Gjenstanden frå Veiholmen i Smøla kommune === | ||
{{thumb|C35973crj hækla (Veiholmen).jpg|Gjenstanden frå Veiholmen i Smøla kommune.|Olve Utne}} | {{thumb|C35973crj hækla (Veiholmen).jpg|Gjenstanden frå Veiholmen i Smøla kommune.|Olve Utne}} | ||
Under hagearbeid ved huset sitt (bnr. 235 på Veiholmen) i [[1980]] fann Reidun Leonardsen ein gjenstand ned mot berget under kring ein meter jord. Gjenstanden er av horn, truleg av [[rein]] og har typisk [[sørsamar|sørsamisk]] geometrisk ornamentikk på øversida. Han er 19,2 cm lang med eit skaft med avrunda trekanta tverrsnitt, og i eine enden går skaftet ut i ein flatvoren trekant der det er restar av kraftige tindar. Det kan sjå ut som om gjenstanden er ein [[vevkam]] eller [[vevspjelk]]. I motsett ende av skaftet er det merke som tyder på at gjenstanden har vore festa til eit lengre skaft. Dette siste gjer at arkeologane hadde hovudhypotesen at gjenstanden var ein del av ein vevspjelk. | Under hagearbeid ved huset sitt (bnr. 235 på Veiholmen) i [[1980]] fann Reidun Leonardsen ein gjenstand ned mot berget under kring ein meter jord. Gjenstanden er av horn, truleg av [[rein]] og har typisk [[sørsamar|sørsamisk]] geometrisk ornamentikk på øversida. Han er 19,2 cm lang med eit skaft med avrunda trekanta tverrsnitt, og i eine enden går skaftet ut i ein flatvoren trekant der det er restar av kraftige tindar. Det kan sjå ut som om gjenstanden er ein [[vevkam]] eller [[vevspjelk]]. I motsett ende av skaftet er det merke som tyder på at gjenstanden har vore festa til eit lengre skaft. Dette siste gjer at arkeologane hadde hovudhypotesen at gjenstanden var ein del av ein vevspjelk. | ||