Veiledere, Administratorer, Skribenter
7 166
redigeringer
→Bauta ved Lesjaskog kyrkje
mIngen redigeringsforklaring |
|||
| (17 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|BautaSigurdEinbuLesjaskog-detalj foran.jpg|Relieff på bautaen over Sigurd Einbu ved Lesjaskog kyrkje|Arnfinn Kjelland}} | <onlyinclude>{{thumb|BautaSigurdEinbuLesjaskog-detalj foran.jpg|Relieff på bautaen over Sigurd Einbu ved Lesjaskog kyrkje.|[[Arnfinn Kjelland]]}} | ||
'''[[Sigurd Einbu]]''' fødd [[5. november]] [[1866]] på [[Nordi Lie]] på [[Lesjaskogen]], død [[1946]] | '''[[Sigurd Einbu]]''' (fødd [[5. november]] [[1866]] på [[Nordi Lie]] på [[Lesjaskogen]], død [[10. mai]] [[1946]]) var ein landskjent, sjølvlærd astronom. Til liks med bror sin, [[Ragnvald Einbu|Ragnvald]], var han som gut interessert i teikning og måling, men far hans, Peder, meinte han burde finne seg eit praktisk arbeid, så da vart det [[Hamar lærerskole|Hamar Seminar]] der han gjekk ut i 1886. Han var gift med Helga Brennødegaarden (1879-1967).</onlyinclude> | ||
Einbu vart så lærar i [[Forside: Øyer kommune|Øyer]], seinare [[Vågå]] og [[Sel]] til han vart tilsett på [[Dombås]] i [[Forside: Dovre kommune|Dovre kommune]] i 1896. Der var han lærar til 1910, da han gjekk av for å ofre seg på heiltid for den store vitskaplege interessa han hadde hatt frå han var ungdom: astronomien. | Einbu vart så lærar i [[Forside: Øyer kommune|Øyer]], seinare [[Vågå]] og [[Sel]] til han vart tilsett på [[Dombås]] i [[Forside: Dovre kommune|Dovre kommune]] i 1896. Der var han lærar til 1910, da han gjekk av for å ofre seg på heiltid for den store vitskaplege interessa han hadde hatt frå han var ungdom: astronomien. | ||
== Astronomen == | |||
Einbu skreiv sjølv om korleis han kom i gang med å kike på stjernene i [[Norsk populær-astronomisk tidsskrift]] i 1944; han fekk låne ein god jaktkikkert av ein kamerat den hausten han kom til Dombås, og med den leita han seg fram til «ei mengd vakre stjernehopar og dobbeltstjerner».. Seinare kjøpte han ein langkikkert som forstørra om lag 50 gonger, og han fekk kontakt med fagfolk som hjelpte han med store stjernekart. Han og kona budde på Brennøygarden, eit bruk som låg høveleg til for å observere himmelen, og der bygde han observatorium for ein større kikkert han fekk utlånt av Nansenfondet i 1906. Seinare fekk han stipend slik at han kunne ofre seg for arbeidet på fulltid. | Einbu skreiv sjølv om korleis han kom i gang med å kike på stjernene i [[Norsk populær-astronomisk tidsskrift]] i 1944; han fekk låne ein god jaktkikkert av ein kamerat den hausten han kom til Dombås, og med den leita han seg fram til «ei mengd vakre stjernehopar og dobbeltstjerner».. Seinare kjøpte han ein langkikkert som forstørra om lag 50 gonger, og han fekk kontakt med fagfolk som hjelpte han med store stjernekart. Han og kona budde på Brennøygarden, eit bruk som låg høveleg til for å observere himmelen, og der bygde han observatorium for ein større kikkert han fekk utlånt av Nansenfondet i 1906. Seinare fekk han stipend slik at han kunne ofre seg for arbeidet på fulltid. | ||
| Linje 10: | Linje 12: | ||
*Atogenes Silvasmedlajen i 1912 | *Atogenes Silvasmedlajen i 1912 | ||
*Fritjof Nansens pris i 1926 | *Fritjof Nansens pris i 1926 | ||
*Gunnerusmedaljen i 1931 | *[[Gunnerusmedaljen]] i 1931 | ||
Einbu var medlem av: | Einbu var medlem av: | ||
| Linje 17: | Linje 19: | ||
*Det norske videnskapsakademi | *Det norske videnskapsakademi | ||
Einbu arbeidde òg med målsak og lokalhistorie. Han skreiv mykje i [http://www.farkiv.ol.no/historielag/aarbok_gd/aarbok_list.php?a=search&value=1&SearchField=1&SearchOption=Contains&SearchFor=Einbu%2C+Sigurd Årbok for Gudbrandsdølen], og han skreiv i bøkene om dei første åra av kommunestyringa i Lesja og Dovre. Han var òg tre periodar i Dovre heradsstyre. | == Lokalhistorikar, målmann og politikar == | ||
Einbu arbeidde òg med målsak og lokalhistorie. Han skreiv mykje i [http://www.farkiv.ol.no/historielag/aarbok_gd/aarbok_list.php?a=search&value=1&SearchField=1&SearchOption=Contains&SearchFor=Einbu%2C+Sigurd Årbok for Gudbrandsdølen], og han skreiv i bøkene om dei første åra av kommunestyringa i Lesja og Dovre. Han var òg tre periodar i Dovre heradsstyre (1911-19). Han sat i skulestyret 1906-18, 1911-12 som formann. | |||
== Bauta ved Lesjaskog kyrkje== | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Bilde:BautaSigurdEinbuLesjaskog.jpg|Bautaen ved Lesjaskog kyrkje | Bilde:BautaSigurdEinbuLesjaskog.jpg|Bautaen ved Lesjaskog kyrkje | ||
| Linje 25: | Linje 29: | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Sigurd Einbu-bautaen inngår i [[Kulturminneområdet kring Lesjaskogskyrkja]]. | |||
== | == Kjelder og litteratur == | ||
* [[Lars Moen|Moen, Lars]] 1946: Minneord om Sigurd Einbu. ''[[Årbok for Gudbrandsdalen]]'' s. 111-116. | *Bentdal, Gunnar (red.) m.fl. 2012: ''"En Himmelrommets fyrvokter" Sigurd Einbu'' {{nb.no|URN:NBN:no-nb_digibok_2018031548086}}. | ||
* | *[[Arnfinn Engen|Engen, Arnfinn]] og [[Gunnar Kaas]] 2003: ''Bygdabok for Dovre. Gardar, hus og folk. 1. Frå Hjerkinn til Hjelle. Gnr 1-18, 78 og 79'' {{nb.no|URN:NBN:no-nb_digibok_2017081648074}} side 140f. | ||
*[http://digitalarkivet.arkivverket.no/ft/person/pf01036424000393 Folketeljinga 1910 for Dovre] | |||
*[[Lars Moen|Moen, Lars]] 1946: Minneord om Sigurd Einbu. ''[[Årbok for Gudbrandsdalen]]'' s. 111-116.{{Norske skolefolk 1934}} | |||
*{{Kjelland 1987}} s. 188. | |||
* {{hbr1-1|pf01053258002791|Sigurd Einbu}}. | |||
{{DEFAULTSORT:Einbu, Sigurd}} | {{DEFAULTSORT:Einbu, Sigurd}} | ||
[[Kategori: | [[Kategori:Astronomer]] | ||
[[Kategori:Personer | [[Kategori:Personer]] | ||
[[Kategori: | [[Kategori:Lesja kommune]] | ||
[[Kategori:Lesjaskog]] | |||
[[Kategori:Dovre kommune]] | |||
[[Kategori:Lærere]] | [[Kategori:Lærere]] | ||
[[Kategori:Lokalhistorikere | [[Kategori:Lokalhistorikere]] | ||
[[Kategori:Lokalpolitikere]] | |||
[[Kategori:Gunnerusmedaljen]] | |||
[[Kategori:Fødsler i 1866]] | [[Kategori:Fødsler i 1866]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1946]] | [[Kategori:Dødsfall i 1946]] | ||
{{F1}} | {{F1}} | ||
{{nn}} | |||