Stand: Forskjell mellom sideversjoner

''Stand'' tyder eigentleg stilling, det å stå. Det er eit germansk ord med den same tydinga som ''status'' på latin.  

=== Bellatores, oratores, laboratores ===

Arent Berntsen tek i si samfunnsanalyse frå 1656 utgangspunkt i den klassiske trestandslæra der samfunnet blir inndelt i ''bellatores'', ''oratores'', ''laboratores'' som det heitte på latin, dvs. dei som krigar, dei som talar (lærarane) og dei som arbeider. I mellomalderen svara dei to fyrste jamt over til adel og presteskap. Den tredje gruppa, dei som «arbeidde», bestod til samanlikning både av ein ulikt mykje større del av befolkninga (adel og presteskap utgjorde dei fleste stader berre ein ubetydeleg andel statistisk sett), og dei omfatta mange ulike yrkesgrupper og sjikt. «Tredjestanden» på den franske revolusjonens tid omfatta både handels- og handverkarborgarskap, bønder og andre (ikkje-adelege og ikkje-geistlege) næringsdrivande.  

=== Riksstender i Danmark-Noreg ===

Mange stader, som i Noreg, var borgarskapet og bøndene definerte som kvar sin stand for seg. Saman med adel og presteskap var dei rekna som «riksstender» som vart innkalla ved kongehyllingar og stendermøte.  

Med innføringa av eineveldet i 1660 vart riksstendene ikkje lenger ein del av det politiske systemet i Danmark-Noreg. Da vart det slutt på stendermøta, og den fremste politiske standsforsamlinga, [[Leksikon:Riksrådet|Riksrådet]], vart avskaffa. Riksrådet, der eit utval av rikets høgaste adel hadde sete, var eit sentralorgan som balanserte kongemakta. Danmark-Noreg var etter 1660 ikkje lenger ein stenderstat, i motsetnad til for eksempel Sverige, som hadde stenderforsamlinga Riksdagen i behald jamvel under tilnærma eineveldige kongar.

== Referansar ==