291 440
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(lenker og småpuss) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (9 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Stavkyrkja_i_Volda.jpg|Stavkyrkja i Volda. Tatt ned i | <onlyinclude>{{thumb|Stavkyrkja_i_Volda.jpg|Stavkyrkja i Volda. Tatt ned i 1858. Malt av Ranveig Alvestad Halkjelsvik|Narve F. Birkeland}} | ||
Den første kyrkja i [[Volda (tettstad)|Volda]] på [[Sunnmøre]] var truleg bygd sist på 1200-talet eller tidleg på 1300-talet. Det var ei [[stavkyrkje]], først bygd som [[langkyrkje]]. Seinare vart den utbygd til [[krosskyrkje]]. Første tilbygget kom i 1550-åra. Det andre ei god stund seinare. Fullt utbygd skal det ha vore plass til 621 personar i kyrkja, «saavel staaende som sittende». Kyrkja vart tatt ned i 1858. | '''[[Stavkyrkja i Volda]]'''. Den første kyrkja i [[Volda (tettstad)|Volda]] på [[Sunnmøre]] var truleg bygd sist på 1200-talet eller tidleg på 1300-talet. Det var ei [[stavkyrkje]], først bygd som [[langkyrkje]]. Seinare vart den utbygd til [[krosskyrkje]]. Første tilbygget kom i 1550-åra. Det andre ei god stund seinare. Fullt utbygd skal det ha vore plass til 621 personar i kyrkja, «saavel staaende som sittende». Kyrkja vart tatt ned i 1858.</onlyinclude> | ||
==«Eit vakkert smykkeskrin» == | |||
Historikaren [[Jostein Nerbøvik]] skreiv om denne kyrkja: «Innvending var Voldskyrkja som eit vakkert smykkeskrin, med sin overdådige prydnad». Denne karakteristikken høver best frå 1600/1700-åra og framover. Det finst ikkje eksakt kunnskap om kyrkja frå dei første hundreåra. Men det finst påliteleg dokumentasjon på korleis kyrkja blei rikt utsmykka frå tidleg på 1600-talet og framover. Både med rike dekorasjonar i sjølve kyrkjerommet og med fleire vakre gjenstandar i tillegg. Eit møte med kyrkja kunne derfor, i tillegg til den religiøse opplevinga, gi ei estetisk oppleving for kyrkjelyden. | Historikaren [[Jostein Nerbøvik]] skreiv om denne kyrkja: «Innvending var Voldskyrkja som eit vakkert smykkeskrin, med sin overdådige prydnad». Denne karakteristikken høver best frå 1600/1700-åra og framover. Det finst ikkje eksakt kunnskap om kyrkja frå dei første hundreåra. Men det finst påliteleg dokumentasjon på korleis kyrkja blei rikt utsmykka frå tidleg på 1600-talet og framover. Både med rike dekorasjonar i sjølve kyrkjerommet og med fleire vakre gjenstandar i tillegg. Eit møte med kyrkja kunne derfor, i tillegg til den religiøse opplevinga, gi ei estetisk oppleving for kyrkjelyden. | ||
==Utsmykking i kyrkjerommet == | |||
Sjølve kyrkjerommet var gjennom dei første hundreåra truleg nokså nøkternt utsmykka. Først i 1797 kom den utsmykkinga som mest gjorde kyrkja til eit «smykkeskrin». Dette året dekorerte «[[Webjørn Maler]]» kyrkja. Men det var i 100-året før at utsmykkinga begynte, - delvis i form av gåver. | Sjølve kyrkjerommet var gjennom dei første hundreåra truleg nokså nøkternt utsmykka. Først i 1797 kom den utsmykkinga som mest gjorde kyrkja til eit «smykkeskrin». Dette året dekorerte «[[Webjørn Maler]]» kyrkja. Men det var i 100-året før at utsmykkinga begynte, - delvis i form av gåver. | ||
Den første gåva vi kjenner til, er frå 1643. Det var ei stor tavle (110x217 cm), truleg del av ei større pasjonstavle. Den var malt i rike fargar, med motiv frå [[Jesus Kristus|Jesu]] liv. Tavla var montert på venstre langvegg framme, slik at den viste godt igjen i kyrkjerommet. Året etter fekk kyrkja både ny altertavle og ny preikestol. Begge var laga av [[Elias Olsson Følsvik]]. Presten [[Mathias (Mads) Scaanning 1611 - 1673|Mathias Clausen Scaanning]] og kona, Ingeborg Hansdatter Glad, kosta preikestolen. Etter at presten Scaanning døydde i 1673, fekk kyrkja i gåve eit epitafium over familien Scaanning. | Den første gåva vi kjenner til, er frå 1643. Det var ei stor tavle (110x217 cm), truleg del av ei større [[Pasjonstavla (Volda)|pasjonstavle]]. Den var malt i rike fargar, med motiv frå [[Jesus Kristus|Jesu]] liv. Tavla var montert på venstre langvegg framme, slik at den viste godt igjen i kyrkjerommet. Året etter fekk kyrkja både ny altertavle og ny preikestol. Begge var laga av [[Elias Olsson Følsvik]]. Presten [[Mathias (Mads) Scaanning 1611 - 1673|Mathias Clausen Scaanning]] og kona, Ingeborg Hansdatter Glad, kosta preikestolen. Etter at presten Scaanning døydde i 1673, fekk kyrkja i gåve eit epitafium over familien Scaanning. | ||
{{thumb|EpitafiumPreikestol.png|Epitafiet etter Scaanning.|Johan Nerbøvik}} | |||
På 1700-talet fekk kyrkja i gåve ei stor kiste i eik (84x206 cm) Den var rikt utskoren på alle synlege sider. Og seinare på 1700-taalet vart kyrkja dekorert innvendig, slik det er tidlegare er nemnt. Nå var smykkeskrinet ferdig. | På 1700-talet fekk kyrkja i gåve [[«En stor egetræs kiste» i stavkyrkja i Volda|ei stor kiste i eik]] (84x206 cm) Den var rikt utskoren på alle synlege sider. Og seinare på 1700-taalet vart kyrkja dekorert innvendig, slik det er tidlegare er nemnt. Nå var smykkeskrinet ferdig. | ||
==Stavkyrkja blir tatt ned == | |||
Ferdig utsmykka fekk kyrkjelyden i Volda ha kyrkja i mindre enn 100 år. I 1851 blei det lovfest at ei soknekyrkje måtte ha eit visst tal sete i høve til innbyggarane i soknet. Den gamle stavkyrkja vart då for liten, og den vart tatt ned i 1858. Ny, større kyrkje vart bygd, og verdfulle gjenstandar vart førde over til den nye kyrkja. Det meste gjekk med då denne kyrkja brann i 1929. Bare tavla og kista «overlevde». Dei hadde tidlegare blitt selde til [[Bergen Museum]] og der er det tatt vare på ennå. | Ferdig utsmykka fekk kyrkjelyden i Volda ha kyrkja i mindre enn 100 år. I 1851 blei det lovfest at ei soknekyrkje måtte ha eit visst tal sete i høve til innbyggarane i soknet. Den gamle stavkyrkja vart då for liten, og den vart tatt ned i 1858. Ny, større kyrkje vart bygd, og verdfulle gjenstandar vart førde over til den nye kyrkja. Det meste gjekk med då denne kyrkja brann i 1929. Bare tavla og kista «overlevde». Dei hadde tidlegare blitt selde til [[Bergen Museum]] og der er det tatt vare på ennå. Eit blyvindu er tatt vare på ved [[Austefjord museum]]. Dette vinduet er dokumentert nedanfor ved [[Bruker:Oddvar Høydalsvik|Oddvar Høydalsvik]]. | ||
==Bilete av blyinnfatta vindauge== | |||
<gallery> | |||
Bilde: AMU-0227 01 utside OEH.jpg|Vindauge, utside | |||
Bilde: AMU-0227 02 innside OEH.jpg|Vindauge, innside | |||
Bilde: AMU-0227 03 hjørne utside OEH.jpg|Vindauge, hjørne | |||
Bilde: AMU-0227 04 forsterking utside OEH.jpg|Vindauge, forsterking utside | |||
Bilde: AMU-0227 05 forsterking innside OEH.jpg |Vindauge, forsterking innside | |||
Bilde: AMU-0227 06 forsterking innside OEH.jpg |Vindauge, forsterking innside | |||
Bilde: AMU-0227 07 hjørne innside OEH.jpg|Vindauge, hjørne innside | |||
</gallery> | |||
== Kjelder == | == Kjelder == | ||
* Følsvik, Elias Olsson (udatert). Aa, Per: Frå eit langt liv. Folkeminne, segn og soge. Volda 1975 | * Følsvik, Elias Olsson (udatert). Aa, Per: ''Frå eit langt liv. Folkeminne, segn og soge''. Volda 1975 | ||
* Nerbøvik, Jostein: Myndige møringar 1740–1870. Volda 2004 s. 228. | * Nerbøvik, Jostein: ''Myndige møringar 1740–1870''. Volda 2004 s. 228. | ||
* Ørstavik, Ragnar: Volda kyrkje 50 år. 1932-1982. Volda 1982 | * Ørstavik, Ragnar: ''Volda kyrkje 50 år. 1932-1982''. Volda 1982 | ||
{{Kulturminne i Volda}} | {{Kulturminne i Volda}} | ||
| Linje 25: | Linje 46: | ||
[[Kategori: Stavkirker]] | [[Kategori: Stavkirker]] | ||
[[Kategori:Volda kommune]] | [[Kategori:Volda kommune]] | ||
{{F1}} | |||
{{nn}} | |||