Talleiv Olsson Huvestad: Forskjell mellom sideversjoner

+bilete og noko tekst
Ingen redigeringsforklaring
(+bilete og noko tekst)
 
(4 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
{{thumb|Talleiv Olavson Huvestad gravminne.jpg|Bauta på grava til Talleiv Huvestad på Eidsborg kyrkjegard.|Elin Olsen (2013)}}
{{thumb|Huvestad.jpg|T.O.Huvestad. Etter maleri av Mikkel Mandt.}}
'''[[Talleiv Olsson Huvestad]]''' (født [[1761]] i [[Skafså]], død [[13. juni]] [[1847]] i [[Dalen (Tokke)|Dalen]] i [[Tokke kommune|Tokke]]) var gardbrukar, [[eidsvollsmann]] og [[Stortinget|stortingsrepresentant]]. Han vert rekna bland dei fremste av bonderepresentantane på [[Riksforsamlinga]].
<onlyinclude>{{thumb|Talleiv Olavson Huvestad gravminne.jpg|Bauta på grava til Talleiv Huvestad på Eidsborg kyrkjegard.|Elin Olsen (2013)}}
'''[[Talleiv Olsson Huvestad]]''' (født [[1761]] i [[Skafså]], død [[13. juni]] [[1847]] i [[Dalen (Tokke)|Dalen]] i [[Tokke kommune|Tokke]]) var gardbrukar, [[eidsvollsmann]] og [[Stortinget|stortingsrepresentant]]. Han vert rekna blant dei fremste av bonderepresentantane på [[Riksforsamlinga]].


Han var son av Olaf Tollefsson Storåsli (1724–1778) og Torbjør Gjermundsdotter Kjestveit (1734–1805), og var født på garden [[Storåsli (Tokke)|Storåsli]] i Skafså, som no ligg i Tokke kommune. Då faren døydde flytta dei til Dalen i [[Eidsborg sokn]], der mora gifta seg med Vetle Huvestad. Talleiv overtok [[Huvestad (Tokke)|Huvestad]] etter stefaren i 1794. Den 7. november 1797 gifta han seg med Gjertud Rasmusdotter Mandt (1778–1845). Paret fekk åtte born, og har stor etterslekt i Norge og USA. Ved [[folketellinga 1801]] budde dei på Huvestad saman med mora og stefaren til Talleiv.
Han var son av Olaf Tollefsson Storåsli (1724–1778) og Torbjør Gjermundsdotter Kjestveit (1734–1805), og var fødd på garden [[Storåsli (Tokke)|Storåsli]] i Skafså, som no ligg i Tokke kommune. Då faren døydde flytta dei til Dalen i [[Eidsborg sokn]], der mora gifta seg med Vetle Huvestad. Talleiv overtok [[Huvestad (Tokke)|Huvestad]] etter stefaren i 1794. Den 7. november 1797 gifta han seg med Gjertud Rasmusdotter Mandt (1778–1845). Paret fekk åtte born, og har stor etterslekt i Norge og USA. Ved [[folketellinga 1801]] budde dei på Huvestad saman med mora og stefaren til Talleiv.</onlyinclude>


Etter å ha gått i [[omgangsskule]]n vart han sjølv ikkje lenge etter [[konfirmasjon]]en omgangsskulelærar i nokre år. Han leste mykje, og fekk særleg kunnskap om soge, helselære og rettslære. Han verke som rådgjevar for andre bønder, som også sendte sonene sine til han for opplæring. Han var [[utskifting]]sformann i bygda, og skreiv alle slags dokument for dei andre bøndene. Fordi han hadde skaffa seg kunnskap om helselære verka han også som både dyrlækjar og allmennlækjar. Då [[koppevaksine]] vart påbode i 1810 var det dei fleste stader prestane som sto for det, men i Dalen tok Talleiv Huvestad seg av vaksineringa.  
Etter å ha gått i [[omgangsskule]]n vart han sjølv ikkje lenge etter [[konfirmasjon]]en omgangsskulelærar i nokre år. Han las mykje, og fekk særleg kunnskap om soge, helselære og rettslære. Han verka som rådgjevar for andre bønder, som også sendte sonene sine til han for opplæring. Han var [[utskifting]]sformann i bygda, og skreiv alle slags dokument for dei andre bøndene. Fordi han hadde skaffa seg kunnskap om helselære, verka han også som både dyrlækjar og allmennlækjar. Då [[koppevaksine]] vart påbode i 1810 var det dei fleste stader prestane som sto for det, men i Dalen tok Talleiv Huvestad seg av vaksineringa.  


Ved [[val til Riksforsamlinga 1814 i Lårdal|valet i Lårdal prestegjeld]] den 20. mars 1814 vart han vald til valmann saman med Herman Åsmundsson. På [[Val til Riksforsamlinga 1814 i Bratsberg amt|amtsforsamlinga]] vart han så vald som tredje representant frå amtet. Dei andre var amtmann [[Severin Løvenskiold]] og justisråd [[Peder Jørgen Cloumann]]. Under forhandlingane røysta han med [[unionspartiet]] slik også dei andre representantane frå Bratsberg gjorde, medan dei fleste av bonderepresentantane røysta med [[sjølvstendepartiet]]. Talleiv Huvestad stod saman med bøndene i dei fleste saker, sjølv om han tilhørte unionsflokken. Han var den mest aktive av bøndene under forhandlingane, og bidrog til å sette preg på Grunnlova. Han skal sjølv ha skrive framlegget om styrking av [[Leksikon:Odel|odelsretten]], som kom inn i Grunnlova. Framlegga hans om fri sagbruksdrift og sal av [[benefisert gods]] fekk ikkje fleirtal. [[Henrik Wergeland]] skreiv seinare om Talleiv Huvestad i særs positive vendingar.
Ved [[val til Riksforsamlinga 1814 i Lårdal|valet i Lårdal prestegjeld]] den 20. mars 1814 vart han vald til valmann saman med Herman Åsmundsson. På [[Val til Riksforsamlinga 1814 i Bratsberg amt|amtsforsamlinga]] vart han så vald som tredje representant frå amtet. Dei andre var amtmann [[Severin Løvenskiold (1777–1856)|Severin Løvenskiold]] og justisråd [[Peder Jørgen Cloumann]]. Under forhandlingane røysta han med [[unionspartiet]] slik også dei andre representantane frå Bratsberg gjorde, medan dei fleste av bonderepresentantane elles røysta med [[sjølvstendepartiet]]. Talleiv Huvestad stod saman med bøndene i dei fleste saker, sjølv om han tilhørte unionsflokken. Han var den mest aktive av bøndene under forhandlingane, og bidrog til å sette preg på Grunnlova. Han skal sjølv ha skrive framlegget om styrking av [[Leksikon:Odel|odelsretten]], som kom inn i Grunnlova. Framlegga hans om fri sagbruksdrift og sal av [[benefisert gods]] fekk ikkje fleirtal. [[Henrik Wergeland]] skreiv seinare om Talleiv Huvestad i særs positive vendingar.


I 1818 vart han andre representant frå Bratsberg amt til [[Stortinget]]. Han haldt fram med å føre ei kraftfull bondepolitikk. Talleiv Huvestad var medlem av kroningsdeputasjonen til Stockholm i 1818. Han vart også vald som andre varamann til Stortinget i 1821 og 1824.
I 1818 vart han andre representant frå Bratsberg amt til [[Stortinget]]. Han heldt fram med å føre ei kraftfull bondepolitikk. Talleiv Huvestad var medlem av kroningsdeputasjonen til Stockholm i 1818. Han vart også vald som andre varamann til Stortinget i 1821 og 1824.


17. mai 1901 vart det reist ein bauta på grava hans på [[Eidsborg kyrkjegard]], og i 1949 vart det reist minnesmerke i Skafså.
17. mai 1901 vart det reist ein bauta på grava hans på [[Eidsborg kyrkjegard]], og i 1949 vart det reist minnesmerke i Skafså.
[[Fil:Tokke, Dalen - Talleiv Huvestads veg.JPG|thumb|left|Innkøyrsla til vegen frå Storvegen i Dalen. {{byline|Siri Johannessen|2016}}]]
Vegen som har fått namn etter Huvestad ligg på nordsida av Storvegen (FV 45) og Tokkeåi i [[Dalen (Tokke)|Dalen]].


==Kjelder==
==Kjelder==
* Fulsås, Narve: [http://nbl.snl.no/Talleiv_Huvestad «Talleiv Huvestad»] i ''Norsk biografisk leksikon''
* Fulsås, Narve: [http://nbl.snl.no/Talleiv_Huvestad «Talleiv Huvestad»] i ''Norsk biografisk leksikon''
* [http://data.eidsvollsmenn.no/tng/getperson.php?personID=I29402&tree=Eidsvollsmenn Talleiv Olavsson Huvestad] på Eidsvollsmennenes etterkommere
* [http://data.eidsvollsmenn.no/tng/getperson.php?personID=I29402&tree=Eidsvollsmenn Talleiv Olavsson Huvestad] på Eidsvollsmennenes etterkommere
* {{folketelling|pf01058319000844|Tallev Olsen|1801|Lårdal prestegjeld}}
* {{folketelling|pf01058319000844|Tallev Olsen|1801|Lårdal prestegjeld}}


<!--Sorteres etter fornavn-->
==Eksterne lenker==
* {{hbr1-1|pf01058319000844|Tallev Olsen}}.
 
{{DEFAULTSORT:Huvestad, Talleiv Olsson}}
[[Kategori:Personer]]
[[Kategori:Personer]]
[[Kategori:Gardbrukere]]
[[Kategori:Gardbrukere]]
Linje 26: Linje 32:
[[Kategori:Fødsler i 1762]]
[[Kategori:Fødsler i 1762]]
[[Kategori:Dødsfall i 1847]]
[[Kategori:Dødsfall i 1847]]
{{nn}}
Veiledere, Administratorer, Skribenter
34 043

redigeringer