Telemark Folkehøgskule: Forskjell mellom sideversjoner

← Forrige endring

Telemark Folkehøgskule (vis kilde)

Sideversjonen fra 19. des. 2022 kl. 11:50

3 944 byte lagt til , 19. des. 2022

ingen redigeringsforklaring

Trond Nygård (Kallrustad)

Veiledere, Administratorer

164 188

redigeringer

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
-{{thumb|No-nb digibok 2013111808064 0223 2.jpg|Telemark Folkehøgskule låg der Kvitsund Gymnas ligg i dag.|Johs. Sætherskar, ''Det Norske Næringsliv 4, Telemark Fylkesleksikon, Bergen, 1949.}}
+<onlyinclude>{{thumb|No-nb digibok 2013111808064 0223 2.jpg|Telemark Folkehøgskule låg der Kvitsund Gymnas ligg i dag.|Johs. Sætherskar, ''Det Norske Næringsliv 4, Telemark Fylkesleksikon, Bergen, 1949.}}
+'''[[Telemark Folkehøgskule|Telemark Folkehøgskole]]''' vart skipa i 1880 av [[Viggo Ullmann]], seinare stortingspresident og [[amtmann]] i Bratsberg. Skulen starta opp på garden [[Bjørge (Seljord)|Bjørge]] i [[Seljord]]. Drifta vart flytt til [[Utsond]] i [[Kviteseid]] i 1914.
+<noinclude>
+==Historikk==</noinclude>
+Viggo Ullmann sin skule i Seljord hadde eit førespel, da folkehøgskulepioneren [[Olaus Arvesen]] heldt skule for 80 elevar på Bjørge i året 1878-1879. Som medlærarar hadde Arvesen [[Oddmund Vik]], seinare statsråd og fylkesmann, og nordlendingen P. Pedersen.<ref>Stauri, R. 1930:40.</ref>
-'''[[Telemark Folkehøgskule]]''' vart skipa i 1880 av [[Viggo Ullmann]]. Skulen starta opp i [[Seljord]], men drifta vart i 1914 flytt til [[Utsond]] i [[Kviteseid]]. Det vart bygd ny moderne skulebygning med internat, sentralfyring og elektrisk ljos. Skulen heldt opent for ungdom frå heile landet, men ein måtte vere fylt 17 år.
+I 1880 starta så [[Viggo Ullmann]] sin skule i Telemark. Skulen hadde som formål å gje bygdeungdom ei meir yrkesretta utdanning. Det fyrste året heldt han til på same staden som Arvesen hadde halde til, Bjørge i Seljord. Det var 70 elevar, 48 gutar og 28 jenter. Lærarar ved sida av Ullmann sjølv var førnemnde Oddmund Vik og [[Kr. Førland]]. Andre året var skulen i [[Drangedal]], og vinteren 1882-83 i [[Vinje]]. Skulen fekk fast tilhaldsstad da ''Telemarkens Folkehøiskoles Aktieselskab'' kjøpte [[Utgarden]] (gnr. 45.6) i Seljord i 1885.<noinclude><ref>[http://www.arkivportalen.no/side/aktor/detaljer?aktorId=no-a1450-04000000217473 Oppføring] i [[arkivportalen]].</ref></noinclude> Frå 1890 vart undervisninga halden i den nye bygningen ''[[Borgen (Seljord)|Borgen]]'' på Utgarden.</onlyinclude>
-Folkehøgskulen hadde eit elevblad som heitte ''Frihug''.
+{{thumb|Stemne Telemark Folkehøgskule.jpg|Stemne på Telemark Folkehøgskule i 1917.|Ukjent fotograf / Privat samling.}}
+{{thumb|No-nb digibok 2013111808064 0884 1.jpg|Borgen, bygd 1890, seinare flytta til Brøløs. Bilete frå 1949 da Seljord Meieri åtte bygningen.|Johs. Sætherskar, ''Det Norske Næringsliv 4, Telemark Fylkesleksikon'', Bergen, 1949.}}
+Telemark Folkehøgskule vart dreve privat, men mottok ifylge statskalenderen statsstøtte frå 1893. I 1902 tok [[Jakob Naadland]] over som skulebestyrer. Naadland kjøpte i 1913 garden Utsund (gnr/bnr 35/47) i Kviteseid, og skulen vart flytt hit året etter. Det vart bygd ny moderne skulebygning med internat, sentralfyring og elektrisk ljos. Skulen heldt opent for ungdom frå heile landet, men ein måtte vere fylt 17 år.
-Styrarar på folkehøgskulen:
+===Krigsåra===
-:1880-1902: Viggo Ullmann.
+Under krigsåra vart skulen rekvirert av okkupasjonsmyndigheitene. I 1941/1942 hadde Rikshirdstaben planar om å starte hirdskule på folkehøgskulen, men desse planane vart aldri realisert. I 1943 kom det på ny planer om å rekvirere skulen - denne gong til Norsk landtjeneste, ei underavdeling av Nasjonal Samlings Ungdomsforbund. Heller ikke desse planane vart det noko av. I staden vart skulen tatt i bruk som frontkjemparskule, som skulle vere eit undervisningstilbod for dimitterte frontkjemparar. Skulen vart opna 28. september 1943 av NS-minister [[Jonas Lie]] og var verksam fram til april 1945. 9. mai 1945 oppretta [[Hjemmefronten]] hovudkvarter på skulen, og fyrst på hausten same år vart bygningane igjen tatt i bruk som folkehøgskule.
+===Nedlegging===
+Grunna nedgangen i talet på elevar og dårlig økonomi vart skulen bestemt endelig nedlagt i 1954 og eigendomane vart solgt til [[Norsk Luthersk Misjonssamband]], Skien krets. [[Telemark Ungdomslag]] hadde samla inn pengar for vidare skuledrift. Desse vart ved nedleggelsen satt i eit fond som danna grunnlaget for opprettelse av [[Seljord Folkehøgskule]] i 1971.
+Telemark Folkehøgskule hadde eit elevblad som heitte [[Frihug (elevavis)|Frihug]].
+===Styrarar på folkehøgskulen===
+:1880-1902: [[Viggo Ullmann]].
 :1902-1940: [[Jakob Naadland]].
-:1940-ukjendt: [[Olav Naadland]].
+:1940-1950: [[Olav Naadland]].
-==Kjelder==
+==Eksterne lenker==
+Lærar [[Eivind Straume]] fortel om Viggo Ullmann og folkehøgskulen i Seljord. Opptak frå 20. februar 1960. [https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_dra_1994-05432P Lenke] til innslag på [[Nasjonalbiblioteket]] si heimeside.
+==Arkiv==
+Arkivet etter Telemark Folkehøgskule er ordna ved [[Statsarkivet i Kongsberg]]. Oversikta over arkivet kan studerast på [http://www.arkivportalen.no/side/arkiv/detaljer?arkivId=no-a1450-04000000000950 arkivportalen].
+==Kjelder og litteratur==
+*[[Rasmus Stauri|Stauri, Rasmus]]: ''Fire folkelærarar. [[Herman Anker]], [[Olaus Arvesen]], [[Christopher Bruun]], [[Viggo Ullmann]].'' Noregs Boklag, Oslo 1930.
 *Johs. Sætherskar, ''Det Norske Næringsliv 4, Telemark Fylkesleksikon'', Bergen, 1949.
+*[http://www.arkivportalen.no/side/aktor/detaljer?aktorId=no-a1450-04000000217473 Oppføring] i [[arkivportalen]].
+==Referansar==
 [[Kategori:Etableringer i 1880]]
@@ Linje 18: / Linje 41: @@
 [[Kategori:Seljord kommune]]
 [[Kategori:Kviteseid kommune]]
+[[Kategori:Opphør i 1954]]
+[[Kategori:Telemarksarkivet]]
+{{nn}}
+{{F1}}