Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(Koordinerer sider om Tinn/Tinn kommune) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>[[Fil: Gaustatoppen 1971.JPG|Gaustatoppen, 1883 moh, rett opp for Rjukan. Foto: Stig Rune Pedersen|thumb]] | <onlyinclude>[[Fil: Gaustatoppen 1971.JPG|Gaustatoppen, 1883 moh, rett opp for Rjukan. Foto: Stig Rune Pedersen|thumb]] | ||
[[Tinn]] er ei bygd, ein kommune, eit prestegjeld og lensmannsdistrikt i [[Telemark]]. Kommunen grensar i nord og aust mot [[Buskerud fylke]] (kommunane [[Nore og Uvdal kommune|Nore og Uvdal]], [[Rollag kommune|Rollag]] og [[Flesberg kommune|Flesberg]]), i vest og sør mot telemarkskommunane [[Vinje]], [[Seljord]], [[Hjartdal]] og [[Notodden]]. Dagens kommune vart oppretta i 1964, da det tidlegare [[Hovin]] herad vart delt mellom Tinn og Notodden. Ein person frå Tinn blir kalla ein ''tinndøl''. | [[Tinn]] er ei bygd, ein kommune, eit prestegjeld og lensmannsdistrikt i [[Telemark]]. Kommunen grensar i nord og aust mot [[Buskerud fylke]] (kommunane [[Nore og Uvdal kommune|Nore og Uvdal]], [[Rollag kommune|Rollag]] og [[Flesberg kommune|Flesberg]]), i vest og sør mot telemarkskommunane [[Vinje]], [[Seljord]], [[Hjartdal]] og [[Notodden]]. Dagens kommune vart oppretta i 1964, da det tidlegare [[Hovin]] herad vart delt mellom Tinn og Notodden. Ein person frå Tinn blir kalla ein ''tinndøl''. | ||
| Linje 7: | Linje 7: | ||
[[Fil:0826 Tinn komm.png|Kommunevåpenet for Tinn|thumb]] | [[Fil:0826 Tinn komm.png|Kommunevåpenet for Tinn|thumb]] | ||
== Geografi, ressursgrunnlag og næringsliv == | |||
[[Fil:Vemork.jpg|Vemork kraftstasjon, nå Norsk industriarbeidermuseum. Foto: Siri Iversen.|thumb]] | [[Fil:Vemork.jpg|Vemork kraftstasjon, nå Norsk industriarbeidermuseum. Foto: Siri Iversen.|thumb]] | ||
Kommunevåpenet symboliserer kor viktig vasskrafta har vore for kommunen, men dei fem vassdropane står samstundes for dei fem viktigaste elvane med dalføre som munnar ut i Tinnsjøen: Tessungdalen med Tessung-/Austbygdåe, Gauset med Mår, Gjøystdal med Gjøyst, Husvolldalen med Husvollåe og Vestfjorddalen med Måna. | |||
== Historie == | |||
[[Fil:Tinn Luraas monument 2012.jpg|Monument over dei tre kunstnarbrørne Luraas, kjende som spelemenn og rosemålarar. Foto: H.P.Hosar|thumb]] | [[Fil:Tinn Luraas monument 2012.jpg|Monument over dei tre kunstnarbrørne Luraas, kjende som spelemenn og rosemålarar. Foto: H.P.Hosar|thumb]] | ||
=== Bygd, prestegjeld, kommune === | |||
== | |||
Det opphavlege Tinn herad frå 1838 fall saman med Tinn prestegjeld, som da bestod av sokna Hovin, Atrå, Mæl og Dal. Hovin sokn vart skilt ut frå Tinn og lagt til [[Gransherad]] i 1860. | Det opphavlege Tinn herad frå 1838 fall saman med Tinn prestegjeld, som da bestod av sokna Hovin, Atrå, Mæl og Dal. Hovin sokn vart skilt ut frå Tinn og lagt til [[Gransherad]] i 1860. | ||
| Linje 19: | Linje 21: | ||
Som bygdenamn er det vanlegast å bruke Tinn om bygdesokna Atrå, Austbygde, Dal og Mæl, dvs. busetjingsområdet ved Tinnsjøen og oppover dalane derifrå, med unntak av Vestfjorddalen som er dominert av byen Rjukan. | Som bygdenamn er det vanlegast å bruke Tinn om bygdesokna Atrå, Austbygde, Dal og Mæl, dvs. busetjingsområdet ved Tinnsjøen og oppover dalane derifrå, med unntak av Vestfjorddalen som er dominert av byen Rjukan. | ||
=== Historisk-administrativ tilknyting === | |||
Gjennom historia har Tinn tilhøyrd mellom anna følgjande administrasjonseiningar og embetsdistrikt: | Gjennom historia har Tinn tilhøyrd mellom anna følgjande administrasjonseiningar og embetsdistrikt: | ||
*[[Leksikon:Stift|Stift]]/bispedømme: Hamar og Oslo bispedømme til 1631, Stavanger 1631-1682, Kristiansand til 1918, Agder 1918-2005, Agder og Telemark (2005-) | *[[Leksikon:Stift|Stift]]/bispedømme: Hamar og Oslo bispedømme til 1631, Stavanger 1631-1682, Kristiansand til 1918, Agder 1918-2005, Agder og Telemark (2005-) | ||
| Linje 26: | Linje 29: | ||
*[[Leksikon:Tinglag|Tinglag]] og lensmannsdistrikt: Tinn | *[[Leksikon:Tinglag|Tinglag]] og lensmannsdistrikt: Tinn | ||
=== Utvandring === | |||
== | |||
På 1800-talet vart Tinn kjent for si tidlege og store utvandring til Amerika. Den mest kjende emigranten derifrå er Jon Torsteinsson Rue frå Austbygde ([[Snowshoe Thompson]] 1827-1876). | På 1800-talet vart Tinn kjent for si tidlege og store utvandring til Amerika. Den mest kjende emigranten derifrå er Jon Torsteinsson Rue frå Austbygde ([[Snowshoe Thompson]] 1827-1876). | ||
=== Andre verdskrigen === | |||
Hendingar på Rjukan fekk verdshistorisk betydning under andre verdskrig i og med aksjonane mot den tyskkontrollerte produksjonen av tungtvatn ved Norsk Hydros fabrikkanlegg på Vemork i 1943 og 1944. Mange kjende motstandsfolk var fødd og oppvaksne på Rjukan og Tinn. Det gjeld til dømes Jens Anton Poulsson, [[Knut Haugland]] og Claus Helberg, som alle tre var med på tungtvassaksjonen. Vidare gjeld det [[Gunnar Sønsteby]], [[Einar Skinnarland]], Halvor [[Rivrud]], [[Olav Skogen]], [[Leif Nielsen]], [[Rolf Solem]], [[Torjus Aarnes]], [[Knut Berge]], [[Einar Nordgaaard]] og fleire til. | Hendingar på Rjukan fekk verdshistorisk betydning under andre verdskrig i og med aksjonane mot den tyskkontrollerte produksjonen av tungtvatn ved Norsk Hydros fabrikkanlegg på Vemork i 1943 og 1944. Mange kjende motstandsfolk var fødd og oppvaksne på Rjukan og Tinn. Det gjeld til dømes Jens Anton Poulsson, [[Knut Haugland]] og Claus Helberg, som alle tre var med på tungtvassaksjonen. Vidare gjeld det [[Gunnar Sønsteby]], [[Einar Skinnarland]], Halvor [[Rivrud]], [[Olav Skogen]], [[Leif Nielsen]], [[Rolf Solem]], [[Torjus Aarnes]], [[Knut Berge]], [[Einar Nordgaaard]] og fleire til. | ||
<!-- == Kunst og kultur == | |||
*Thomas Lurås og brørne | |||
*Industriarbeidarmuseet | |||
*Bygdemuseet | |||
*Lure historielag, Lure kulturminneområde | |||
== Kjende personar frå Tinn == | |||
--> | |||
== Kjelder og litteratur == | |||
*Norsk allkunnebok. Fonna forlag, Oslo 1964. | |||
*[http://snl.no/Tinn Store norske leksikon] | |||
{{Spire}} | |||
[[Kategori:Tinn kommune]] | [[Kategori:Tinn kommune]] | ||
[[Kategori:Kommuner i Telemark]] | [[Kategori:Kommuner i Telemark]] | ||