Tore Ørjasæter: Forskjell mellom sideversjoner

Som gründer og mølleeigar opplever Gudbrand Langleite også andre, påtrengjande sider ved verdskrigs- og mellomkrigssamfunnet som diktverket om han er blitt til innanfor. Arbeidarane på bruket hans, «det store Åstrabruket» går til streik. I lokal Skjåk-samanheng får diktet om dette, «Hjule som stansa», nesten profetisk kraft. Tre-fire år etter at diktet vart publisert, vart ved «det store bruket» i Skjåk, det nye sagbruket og høvleriet til Ålmenninga. Det var den fyrste streiken som nokon sinne hadde funne stad i Skjåk. Ein av streikeleiarane var [[Ole O. Langleite|Ole O. ''Langleite'']], fem år deretter sosialistisk ordførar i bygda. På arbeidsgjevarsida, i ålmenningsstyret, sat mellom andre [[Gudbrand Skjaak|''Gudbrand'' Skjaak]], odelsbonde, norskdomsdyrkar, bondepartipolitikar, forretningsmann og gründer. Gudbrand Skjaak overtok som ordførar etter Langleite i 1941.

I 1920- og 1930-åra skjedde eit politisk hamskifte i Skjåk (som mange andre stader). I skogbygda i Skjåk, derunder Åstradalen og Bråtågrenda, vart småbrukarar og skogsarbeidarar sosialistar for ende. Det galdt rett nok ikkje i dei næraste omgivnadene til Tore Ørjasæter. På Slette og fleire av dei andre eldste gardane der vart folket i all hovudsak verande venstrefolk eller dei søkte til det nye Bondepartiet, i den grad dei engasjerte seg partipolitisk. Tore Ørjasæter tenkte neppe nokon gong på seg sjølv som sosialist. Like fullt er det i Gudbrand Langleite fleire dikt som er uttrykkeleg kapitalismekritiske og med visjonar for eit nytt, rettferdig samfunn. Og venen og grannen Kåre Halvorsen kan skrive i si 50-års-omtale av Ørjasæter:

:«... ingen social bevegelse har som den norske arbeiderbevegelse, ligget ham kjærere på hjertet, stått hans idéliv nærmere enn nettopp den [... Ørjasæter får mig] i all sin beskjedne og gode menneskelighet til å tenke på småbrukertypen, der han furet og værbitt, stiger frem av den norske natur.»<ref>Dagningen 7.3.1936.</ref>

Kor treffande var dette? Ørjasæter heldt i alle høve fast ved mykje av norskdoms- og folkehøgskuleidealismen. Han var deltakar på ein forfattarkongress i Tyskland i 1936, same året som Halvorsen forma jubileumsomtalen ovanfor. Nøktern og demokratisk i sitt lynne, er Ørjasæter skeptisk til rituala og militarismen han møter i Hitler-Tyskland. Men han kan ikkje hjelpe for å bli hugteken av nazistanes vekt på bondeyrket, og «... i det heile fekk vi ein god tokke av dei pedagogiske og folkeuppsedane idear åt kultusministeren. Han held fram eit folkeleg syn, ja eg vil segja det fall godt saman med folkehøgskule-synet, hjå oss.»<ref>Årbok for Gudbrandsdalen 1936, s 125-126.</ref>