Torgeir Augundsson (Myllarguten): Forskjell mellom sideversjoner

Torgeir Augundsson (Myllarguten) (vis kilde)

Sideversjonen fra 6. sep. 2018 kl. 13:02

2 369 byte lagt til , 6. sep. 2018

ingen redigeringsforklaring

Chris Nyborg (Cnyborg)

Byråkrater, Grensesnittadministratorer, Veiledere, Administratorer

291 440

redigeringer

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
 {{thumb|No-nb digibok 2014091106036 0143 1.jpg|Torgeir Augundsson (Myllarguten). Fra ''Ljos over Telemark''.}}
-'''[[Torgeir Augundsson (Myllarguten)| Torgeir Augundsson]]''' (fødd [[1801]], død 21. november 1872) best kjend som ''Myllarguten'', var ein spelemann frå [[Akkerhaugen]] i [[Sauherad kommune]] i [[Telemark]]. Han var son av [[Augund Torgeirsson (1769–1842)|Augund Torgeirsson]] (1769–1842) frå Rinde i Sauherad, og kona hans, [[Gunhild Sigurdsdotter (1774–1813)|Gunhild Sigurdsdotter]] (1774–1813). Faren var [[husmann]], og flytte rundt på plassane i Sauherad medan Torgeir var gut. Augund var møllar, og borna hans vart kalla «Møllarungein», og Torgeir vart heitande «Møllarongen» eller «Myllarguten» i [[Øvre Telemark]]. Under dette namnet vart han vidgjeten.
+'''[[Torgeir Augundsson (Myllarguten)| Torgeir Augundsson]]''' (døypt [[1801]], død 21. november 1872) best kjend som ''Myllarguten'', var ein spelemann frå [[Akkerhaugen]] i [[Sauherad kommune]] i [[Telemark]]. Han var son av [[Augund Torgeirsson (1769–1842)|Augund Torgeirsson]] (1769–1842) frå Rinde i Sauherad, og kona hans, [[Gunhild Sigurdsdotter (1774–1813)|Gunhild Sigurdsdotter]] (1774–1813). Faren var [[husmann]], og flytte rundt på plassane i Sauherad medan Torgeir var gut. Augund var møllar, og borna hans vart kalla «Møllarungein», og Torgeir vart heitande «Møllarongen» eller «Myllarguten» i [[Øvre Telemark]]. Under dette namnet vart han vidgjeten.
 ==Fødselsåret og familien ==
-Det har vore usemje om fødselsåret. ''[[Norsk biografisk leksikon]]'' har sett fødselsdatoen til 3. mai 1799. Men det er ikkje råd å finne nokon Torgeir som var døypt i Sauherad det året. Det vi finn er ein «Torger» som vart døypt 1. november 1801, som var son av husmann Ougen Torgersen og Gunnil Sigurdsdotter. På sida føre finn vi giftermålet deira den 8. oktober 1801.<ref>{{digitalarkivet-skann|kb20061211010181|SAKO, Sauherad kirkebøker, F/Fa/L0004: Ministerialbok nr. I 4, 1767-1814}}.</ref> Det er lite truleg at guten skal ha vore to og eit halvt år gamal ved dåpen, uten at det er bemerka av presten, så det er all grunn til å tru at han vart fødd ein gong mellom 8. oktober og 1. november 1801.
+Faren var fyrst gift med ei som vi ikkje kjenner namnet på; ho er nokre gonger nemnd som Dordi og andre gonger som Mari. I ''Bygdebok for Sauherad'' er ho identifisert som [[Mari Nilsdotter (1774–1798)|Mari Nilsdotter]] (1774–1798). Dei fekk to døtrer: Ingeborg (1797–1798) og Anne (f. 1798). Mari Nilsdotter døydde i barselseng. Augund si første dotter med den andre kona, Gunhild, vart kalla Mari, og etter tradisjonen skulle ho kallast opp etter det første kona.
+Det har vore usemje om fødselsåret til Myllarguten. ''[[Norsk biografisk leksikon]]'' har sett fødselsdatoen til 3. mai 1799. Men det er ikkje råd å finne nokon Torgeir som var døypt i Sauherad det året. Det vi finn er ein «Torger» som vart døypt 1. november 1801, som var son av husmann Ougen Torgersen og Gunnil Sigurdsdotter. På sida føre finn vi giftermålet deira den 8. oktober 1801.<ref>{{digitalarkivet-skann|kb20061211010181|SAKO, Sauherad kirkebøker, F/Fa/L0004: Ministerialbok nr. I 4, 1767-1814}}.</ref> Det er lite truleg at guten skal ha vore to og eit halvt år gamal ved dåpen, uten at det er bemerka av presten, så det er ut frå kyrkjeboka sine opplysningar all grunn til å tru at han vart fødd ein gong på hausten 1801. [[Rikard Berge]] skriv i sin biografi at han ikkje er sikker på om guten vart fødd føre eller etter bryllaupet.
+Kvar kjem så datoen 3. mai 1799 frå? Ved konfirmasjonen i 1816 vart dette skrive ned i kyrkjeboka.<ref>{{digitalarkivet-skann|kb20061211310511|SAKO, Sauherad kirkebøker, F/Fa/L0005: Ministerialbok nr. I 5, 1815-1829, s. 238}}.</ref> I ei bok med tekst av [[Jon Hvitsand]] og [[Olav Nordbø]], samla av [[Olav Kvaalen]] og utgjeven i 1972, vert dette trekt fram som prov. Det visast til fleire døme på at det kunne gå langt tid mellom fødsel og dåp. Det kunne det, men det verkar tvilsamt her. Det skulle ha vore mogleg å finne guten i [[folketeljinga 1801]] om han levde då. I same boka vert det sagt at det ikke var Augund som var faren, men ein spelemann ved namn Ole Knutsson Møller, kalla «Ola Mester». At han ikkje står i folketeljinga vert forklara med at han vart ført ein annan stad – men han er ikkje å finne der heller. Sjølv om det finst ein del døme på at ungar ikkje vart døypt før lenge etter fødselen, sjølv om lova kravde dåp innan åtte dagar, er det vel så mange døme på at presten har skrive feil. Konfirmasjonslista er såleis ikkje prov, men tvilen er der.
 Foreldra fekk tre born til etter Torgeir: Mari vart fødd i 1805 og døydde same året, Ingeborg vart fødd i 1807 og døydde året etter, og Sigurd vart fødd i 1810 og døydde i 1840.
-Mora døydde i 1813, og Augund vart gift to gonger til. Første gongen var med Ingri Larsdotter den 6. mars 1814. Dei fekk dottera Gunnil – etter tradisjonen oppkalla etter hans fyrste kone – berre nokre få månader seinare.<ref>Sjå {{hbr-kjelde|pv00000001964083|Augund Torgeirsson}}.</ref>
+Mora døydde i 1813, og Augund vart gift to gonger til. Første gongen var med Ingri Larsdotter den 6. mars 1814. Dei fekk dottera Gunnil – etter tradisjonen oppkalla etter hans førre kone – berre nokre få månader seinare.<ref>Sjå {{hbr-kjelde|pv00000001964083|Augund Torgeirsson}}.</ref> I 1820 fekk dei sonen Lars, som vart rekneskapsførar i [[Oslo|Kristiania]] og dottera Ingebjørg kom til verda i 1825.
 ==Barndom og læretid==
@@ Linje 66: / Linje 70: @@
 ==Litteratur og kjelder==
+* {{WP-lenke|Myllarguten|nn}} – fyrste versjon av denne artikkelen vart henta direkte derifrå.
 * [https://nbl.snl.no/Myllarguten Myllarguten] i ''Norsk biografisk leksikon''.
 * {{hbr1-1|pd00000009022572|Torgeir Augundsson}}.
+* [[Rikard Berge|Berge, Rikard]]: ''Myllarguten ; Haavard Gibøen''. [Skien]]. 1998. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2012112808019}}.
-{{Wikipedia|nn|Myllarguten}}
+* Kirkeby, Birger: ''Bygdebok for Sauherad : gards- og ættesoge. 1 : Gardsnr. 1-17''. Utg. Sauherad kommune. 1980. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2013112738015}}.
+* Kvaalen, Olav (red.): ''Soga om Myllarguten i poesi og prosa : [med] mange nye opplysningar av Jon Hvitsand og Olav Nordbø''. Edland. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2007071900039}}.
 [[Kategori:Spelemenn]]
-[[Kategori:Fødsler i 1801]]
 [[Kategori:Dødsfall i 1872]]
 [[Kategori:Sauherad kommune]]