Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
Utbygging. Mellomlagring
Ingen redigeringsforklaring |
(Utbygging. Mellomlagring) |
||
| Linje 21: | Linje 21: | ||
Og verre ting kjem fram. Tosten i diktet hadde ei svart bikkje som heitte Relsafus, og som folk hadde grunn til å tru eigentleg var den skinnbarlege Satan i hundeskapnad. Tosten blir mistenkt for drap på kona og litt av kvart. | Og verre ting kjem fram. Tosten i diktet hadde ei svart bikkje som heitte Relsafus, og som folk hadde grunn til å tru eigentleg var den skinnbarlege Satan i hundeskapnad. Tosten blir mistenkt for drap på kona og litt av kvart. | ||
Aukrusts dikt om Tosten Raudskjegg står i samlinga ''Hamar i Hellom'', som kom ut berre to år etter modellens død. Diktaren har nok urettvist sverta ettermælet til denne personen. Men ein gjennomgang av bakgrunnen og livsløpet hans Tosten Auale kan gje hint om bakgrunnen for at rykte kunne oppstå om han i samtida. Det var folkeprat som så Aukrust har spunne vidare på og behandla med full diktarisk fridom, utan synderleg personvernomsyn, for å få fram den bodskapen han ville ha fram. | |||
== Trollkunnig? == | == Trollkunnig? == | ||
Det må understrekast at det ikkje er dokumentert ved gjennomgådde kjelder at røyndomens Tosten Auale nokon gong var tiltala for brotsverk. Folk meinte nok at han var trollkunning. Mellom anna hadde hadde han så utruleg god kontroll på buskapen sin (bakgrunnen for diktets «kryter-klumsar»?). Lærar og lokalhistorikar [[Olav T. Kvaale]] refererer forteljingar frå folk som kjende Tosten personleg. I dette materialet kjem ikkje noko av diktets uhygge fram, berre dette ekstra gode laget med dyr. Somme trudde altså det kom av overnaturlege krefter. Men Gunnhild Nørjordet, som hadde Tosten på føderåd så seint som ca. 1920, meinte at det berre var fordi han var så snill og flink med dyra.<ref>Kvaale, O.T. 1975:161.</ref> | Det må understrekast at det ikkje er dokumentert ved gjennomgådde kjelder at røyndomens Tosten Auale nokon gong var tiltala for brotsverk. Folk meinte nok at han var trollkunning. Mellom anna hadde hadde han så utruleg god kontroll på buskapen sin (bakgrunnen for diktets «kryter-klumsar»?). Ho Anne Flatmo (1867-1922) var fødd på plassen Storåi under Staurust i Lom. Ho hugsa frå barndomen at Tosten var budeie på Staurust. Både før og etter at Tosten hadde vore der, hadde dei på Staurust vanskear med å få til smør når dei kinna, og buskapen var umogleg å få heim att frå beite sommarstid. Men Tosten hadde sine rådgjerder, og den tida han var der, var alt i orden med dette. Etter det kalla dei han berre Ronkall-Tosten (Rune-kall = trollmann).<ref>Nyøygard, O. 1974:147-148. Vita for Anne Flatmo frå Kolden, J. 2002:162 og 323.</ref> | ||
Det heiter da også hjå Aukrust at han Tosten var ein | |||
:[...]run-kong av rette slaget | |||
:med dette sløge og treiske draget, | |||
:med denne biven av trollmanns-gjerdi, | |||
:av dulde, glidande kalde kniven | |||
:i augneferdi. | |||
Det høyrde med at Tosten hadde ei dragande makt over kvinnfolka: | |||
:Det stod ein kaldhjelm, ein gufs ifrå han, | |||
:og mang ei jente va' redd å sjå han | |||
:i augo inn; | |||
:men lel so tagg dei og ba'n um trøysti | |||
:når suti kaldkjøvde sjel og sinn... | |||
Diktaren kunne ha kome på dette ut frå historier som gjekk på folkemunne, slik som denne som Ole O. Nyøygard gjev att: | |||
: | |||
Lærar og lokalhistorikar [[Olav T. Kvaale]] refererer forteljingar frå folk som kjende Tosten personleg. I dette materialet kjem ikkje noko av diktets uhygge fram, berre dette ekstra gode laget med dyr. Somme trudde altså det kom av overnaturlege krefter. Men Gunnhild Nørjordet, som hadde Tosten på føderåd så seint som ca. 1920, meinte at det berre var fordi han var så snill og flink med dyra.<ref>Kvaale, O.T. 1975:161.</ref> | |||
== Bakgrunn, slekt og familie == | == Bakgrunn, slekt og familie == | ||