Skribenter
1 560
redigeringer
m
flytta onlyinclud og nokre thumb
Ingen redigeringsforklaring |
m (flytta onlyinclud og nokre thumb) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude> | <onlyinclude> | ||
{{thumb|Vigra Synesvågen 1908 .png|Vigra Synesvågen 1908}} | {{thumb|Vigra Synesvågen 1908 .png|Vigra Synesvågen 1908}} | ||
'''[[Vinterfiskje frå Synesvågen|Vinterfiskja, eller vårtorskefiskja]]''', på sunnmørskysten gjekk før 1900 mykje føre seg frå opne ro- og seglbåtar frå ytterøyane mot havet. | '''[[Vinterfiskje frå Synesvågen|Vinterfiskja, eller vårtorskefiskja]]''', på sunnmørskysten gjekk før 1900 mykje føre seg frå opne ro- og seglbåtar frå ytterøyane mot havet. | ||
'''Synesvågen''' {{koord|62.5418127|N|6.0174135|Ø}} er ein sørvend våg på sørenden av øya Vigra i Giske kommune på Sunnmøre. Vågen er sikker hamn for båtar som ikkje stikk for djupt og er, langt bakover i tid, nytta av fjordafolket som opphaldstad i vinterfiskje. | '''Synesvågen''' {{koord|62.5418127|N|6.0174135|Ø}} er ein sørvend våg på sørenden av øya Vigra i Giske kommune på Sunnmøre. Vågen er sikker hamn for båtar som ikkje stikk for djupt og er, langt bakover i tid, nytta av fjordafolket som opphaldstad i vinterfiskje. | ||
{{thumb|Kart over Vigra 1869 GM.png|Vigra kart 1869}} | |||
{{thumb|Øyahamna med tre fiskebåtar AMUn-001.1695.jpg|Kutterar som kom med i vinterfiskje frå 1906 til 1909. Austefjord Museum}} | |||
{{thumb|AMU-0033 03.jpg|Modell av to ca. 35 fots kutterar til kystfiskje mellom 1905 og 1910. Austefjord Museum}} | |||
Synesvågen ligg med kortast mogeleg veg til fiskefelta, men er grunn og gikk gradvis ut av bruk når båtane endra form og størrelse. Med motor i båtane minka og behovet for nærleik til fiskefelta. | Synesvågen ligg med kortast mogeleg veg til fiskefelta, men er grunn og gikk gradvis ut av bruk når båtane endra form og størrelse. Med motor i båtane minka og behovet for nærleik til fiskefelta. | ||
| Linje 12: | Linje 16: | ||
==Tider og reiskapar i endring== | ==Tider og reiskapar i endring== | ||
Ein del setningar i bøker og lokale notat som forklarar endringane i kjend tid. | Ein del setningar i bøker og lokale notat som forklarar endringane i kjend tid. | ||
{{thumb|AMU-0032 07.jpg|Oline, ein oppborda seksring med dekk og gaffelrigg. Austefjord Museum}} | |||
Hans Geitvik: «På Synesvågen leigde båtmannskapa rom i husa på gardane, på loft med køyer i fleire høgder, så brukte dei «bestestova» til opphaldsrom. Ofte var to mannskap i lag på eit stoveloft, 14 mann om det var to åttringar. Der vart tidvis tung luft i huset når kle skulle turkast og det andre tider var landlege grunna styggever.» | Hans Geitvik: «På Synesvågen leigde båtmannskapa rom i husa på gardane, på loft med køyer i fleire høgder, så brukte dei «bestestova» til opphaldsrom. Ofte var to mannskap i lag på eit stoveloft, 14 mann om det var to åttringar. Der vart tidvis tung luft i huset når kle skulle turkast og det andre tider var landlege grunna styggever.» | ||
| Linje 17: | Linje 22: | ||
Ola Årsetøy: «I 1907 fekk eg for fyrste gong vere med han far i vinterfiskje. Dei hadde Synesvågen på Vigra som basis, og for å halde meg til det eg veit visst so vert det der eg tek seinare samanlikningar. Det var den vinteren 3 motorbåtar og 30 siglarar og tilhøva var truleg dei same andre stadar også. Det var få motorbåtar å sjå på havet mot alle siglarane. I 1915 var der 45 motorbåtar og ingen siglarar på Synes-vågen.» | Ola Årsetøy: «I 1907 fekk eg for fyrste gong vere med han far i vinterfiskje. Dei hadde Synesvågen på Vigra som basis, og for å halde meg til det eg veit visst so vert det der eg tek seinare samanlikningar. Det var den vinteren 3 motorbåtar og 30 siglarar og tilhøva var truleg dei same andre stadar også. Det var få motorbåtar å sjå på havet mot alle siglarane. I 1915 var der 45 motorbåtar og ingen siglarar på Synes-vågen.» | ||
Båtane som fekk motor var for det meste nybygde, eller nesten nye, [[kutter]]ar på 30 - 42 fot. Båthistoriene frå 1905-1910 seier at mange av kutterane var brukte som seglarar fyrste ein eller to sesongane. Dei vart for tungvinte å bruke i stilt ver. Så vart det sett inn motor. Det vart og sett motor i ein del av dei ombyggde robåtane. Saumen, klinkenaglane, synte seg å vere for veik for dei enkel-sylindra motorane. Dunk, dunk, dunk strekte saumen. Ein fekk lekkasjar, og båtane enda på ein naustvegg eller som energirik ved under barkekaret. | Båtane som fekk motor var for det meste nybygde, eller nesten nye, [[kutter]]ar på 30 - 42 fot.</onlyinclude> Båthistoriene frå 1905-1910 seier at mange av kutterane var brukte som seglarar fyrste ein eller to sesongane. Dei vart for tungvinte å bruke i stilt ver. Så vart det sett inn motor. Det vart og sett motor i ein del av dei ombyggde robåtane. Saumen, klinkenaglane, synte seg å vere for veik for dei enkel-sylindra motorane. Dunk, dunk, dunk strekte saumen. Ein fekk lekkasjar, og båtane enda på ein naustvegg eller som energirik ved under barkekaret. | ||
Forrige skifte var frå 1890 og nokre få år fram i tid. Seksringane og åttringane vart borda opp med eitt omfar og lagt dekk i. Omlegging til bruk av gaffelrigg var i full gang og vart nok fullført saman med ombygging til dekksbåtar. | Forrige skifte var frå 1890 og nokre få år fram i tid. Seksringane og åttringane vart borda opp med eitt omfar og lagt dekk i. Omlegging til bruk av gaffelrigg var i full gang og vart nok fullført saman med ombygging til dekksbåtar. | ||
Før 1890 vart det sjeldan brukt dekka båtar frå yttersida, men der var ein del forsøk på å få fiskarane til å bruke dekka båtar. | Før 1890 vart det sjeldan brukt dekka båtar frå yttersida, men der var ein del forsøk på å få fiskarane til å bruke dekka båtar. | ||
| Linje 36: | Linje 41: | ||
Til Synesvågen fyl vi ein fyrstereisgut eitt av siste åra det vart brukt åpen båt. Petter Britanus Eliasson Mek (PM, 1876 – 1966, BsV2 s. 238) fortel på lydband om fyrste fiskja han 14 år gamal er med faren på åttring, vinteren 1890–1891. Ein skøyter på med andre lokale kjelder ved behov. | Til Synesvågen fyl vi ein fyrstereisgut eitt av siste åra det vart brukt åpen båt. Petter Britanus Eliasson Mek (PM, 1876 – 1966, BsV2 s. 238) fortel på lydband om fyrste fiskja han 14 år gamal er med faren på åttring, vinteren 1890–1891. Ein skøyter på med andre lokale kjelder ved behov. | ||
===Båten og det ein finn om rigg=== | ===Båten og det ein finn om rigg=== | ||
{{thumb|AMU-0034 09.jpg|Barmann, ein spisstemna sunnmørsbåt med dekk. Austefjord Museum}} | |||
{{thumb|Segleaattring1.jpg|Segleaattring1}}{{thumb|Olsvikseksringen 1.jpg|Olsvikseksringen}} | |||
{{thumb|Fjørefar teikna av Hans Strøm.jpg|Fjørefar teikna av Hans Strøm}} | |||
Båten er ein '''åttring, 28-alning'''. Lengda er oppgitt i båtalner = 0,55 m. Båtalner er målt etter ripa, til stamnane. Reknar ein breidd 1/3 lengd er båten tilnerma 47 norske fot = 14,8 m (er den smalare er den dermed lenger. Ein er i nærleiken på total lengde). | Båten er ein '''åttring, 28-alning'''. Lengda er oppgitt i båtalner = 0,55 m. Båtalner er målt etter ripa, til stamnane. Reknar ein breidd 1/3 lengd er båten tilnerma 47 norske fot = 14,8 m (er den smalare er den dermed lenger. Ein er i nærleiken på total lengde). | ||