Veiledere, Administratorer, Skribenter
7 166
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Volda_Lindahl.jpg|Volda sentrum ca 1890|Axel Lindahl}}<onlyinclude>Det som i dag blir kalla '''[[Volda (tettstad)| Volda sentrum]]''' består av kjernen i dei gamle gardane (rekna frå søraust): [[Rotset]], [[Øyra (Prestgarden)]] og [[Halkjelsvik]] nede ved fjorden, og så [[Heltnane]], [[Bratteberget]], [[Rotevatn]], [[Engeset]], [[Klepp]] ovafor. Også [[Norddalen]] og [[Strand]] på vegen utover mot Ekset har etter kvart vokse inn i sentrum. Frå gamalt omfatta sentrum gardane Øyra og Halkjelsvik og vart kalla [[Øyralandet]]. | {{thumb|Volda_Lindahl.jpg|Volda sentrum ca 1890|Axel Lindahl}}<onlyinclude>Det som i dag blir kalla '''[[Volda (tettstad)| Volda sentrum]]''' består av kjernen i dei gamle gardane (rekna frå søraust): [[Rotset]], [[Øyra i Volda|Øyra (Prestgarden)]] og [[Halkjelsvik]] nede ved fjorden, og så [[Heltnane]], [[Bratteberget]], [[Rotevatn]], [[Engeset i Volda|Engeset]], [[Klepp i Volda|Klepp]] ovafor. Også [[Norddalen i Volda|Norddalen]] og [[Strand i Volda|Strand]] på vegen utover mot [[Ekset]] har etter kvart vokse inn i sentrum. Frå gamalt omfatta sentrum gardane Øyra og Halkjelsvik og vart kalla [[Øyralandet]]. | ||
Halkjelsvik var opphavleg ein stor gard - nærast eit herresete - mellom [[Vikeneset]] og [[Øyraelva]]. Garden er nemnt i kongesogene til Snorre Sturlasson; Håkon og Eirik Jarl skal ha lege her med heile hæren sin før slaget i Hjørungavåg ein gong sist på 900-talet.</onlyinclude> | Halkjelsvik var opphavleg ein stor gard - nærast eit herresete - mellom [[Vikeneset]] og [[Øyraelva]]. Garden er nemnt i kongesogene til Snorre Sturlasson; Håkon og Eirik Jarl skal ha lege her med heile hæren sin før slaget i Hjørungavåg ein gong sist på 900-talet.</onlyinclude> | ||
| Linje 5: | Linje 5: | ||
Den eldste [[Volda_kyrkje|Voldskyrkja]] stod like ved tunet på Halkjelsvik, og det er sjølvsagt ein av grunnane til at det voks fram eit bygdesentrum her. Utanom dei reint kyrkjelege handlingane var kyrkjebakken ein viktig stad for informasjonsspreiing og kunngjeringar av verdsleg informasjon, m.a. lovar og forordningar. | Den eldste [[Volda_kyrkje|Voldskyrkja]] stod like ved tunet på Halkjelsvik, og det er sjølvsagt ein av grunnane til at det voks fram eit bygdesentrum her. Utanom dei reint kyrkjelege handlingane var kyrkjebakken ein viktig stad for informasjonsspreiing og kunngjeringar av verdsleg informasjon, m.a. lovar og forordningar. | ||
Nabogarden Øyra var prestegard i katolsk tid, medan Halkjelsvik var erkebispegods og krongods (statseigedom) etter reformasjonen. I alle fall frå kring 1600 var Halkjelsvik så prestegard, men i 1662 selde kongen (staten) garden til rådmann i Bergen, [[Hermann Garmann]]. Dermed vart soknepresten i Volda leiglending under eit privatmann og måtte betale landskyld og bygselsavgifter. Dette like ikkje soknepresten frå 1690, [[Otto Finde]], så han kjøpte like godt Halkjelsvik sjølv og beheldt garden som privateigedom. Samstundes søkte han kongen om å få utlagt Øyra og Engeset, som begge var [[prestebordsgods]], til prestegard. Dette vart innvilga, men Finde kjøpte altså Halkjelsvik sjølv og vart buande der medan Øyra vart nytta som kapellanbustad og jorda bortleigd. | Nabogarden Øyra var prestegard i katolsk tid, medan Halkjelsvik var erkebispegods og krongods (statseigedom) etter reformasjonen. I alle fall frå kring 1600 var Halkjelsvik så prestegard, men i 1662 selde kongen (staten) garden til rådmann i Bergen, [[Hermann Garmann]]. Dermed vart soknepresten i Volda leiglending under eit privatmann og måtte betale landskyld og bygselsavgifter. Dette like ikkje soknepresten frå 1690, [[Otto Finde]], så han kjøpte like godt Halkjelsvik sjølv og beheldt garden som privateigedom. Samstundes søkte han kongen om å få utlagt Øyra og Engeset, som begge var [[Leksikon:Prestebord|prestebordsgods]], til prestegard. Dette vart innvilga, men Finde kjøpte altså Halkjelsvik sjølv og vart buande der medan Øyra vart nytta som kapellanbustad og jorda bortleigd. | ||
Etterkomarar etter Finde eigde så Halkjelsvik til 1792 da garden vart seld og delt i tre bruk: [[Skjerva]], [[Røysgarden]] og [[Moritsgarden]]. Det gamle gardstunet vart rive og tre nye tun bygde, men før midten av 1800-talet var det ikkje annan busetnad i området. Da begynte det å kome nye bustadar, først ut mot [[Skjåbergvika]] eller [[Vikeneset]], seinare oppover mot [[Hauane]] og innover mot Øyraelva. Etter kvart kom det dampskipsstoppestad, telegraf- og rikstelefonsentral og fleire handelsmenn. | Etterkomarar etter Finde eigde så Halkjelsvik til 1792 da garden vart seld og delt i tre bruk: [[Skjerva]], [[Røysgarden]] og [[Moritsgarden]]. Det gamle gardstunet vart rive og tre nye tun bygde, men før midten av 1800-talet var det ikkje annan busetnad i området. Da begynte det å kome nye bustadar, først ut mot [[Skjåbergvika]] eller [[Vikeneset]], seinare oppover mot [[Hauane]] og innover mot Øyraelva. Etter kvart kom det dampskipsstoppestad, telegraf- og rikstelefonsentral og fleire handelsmenn. | ||