Vis kilden til Mugg Byklum

{{thumb|Byklum 002.jpg|Muggsloptet under restaurering i 1998. Han som ser til torva er Alf Helge Vatnedalen. Bilete frå Ingebjørg K. Byklum.}}
'''[[Mugg Byklum]]''' er etter segnet rudkallen på garden [[Byklum (Bykle gnr 14)|Byklum]] i [[Bykle kommune]]. [[Johannes Skar]] fortalde i ''Gamalt or Sætesdal'' om han:

{{sitat|Mugg'e Byklum rudd' upp å husa i Byklum. Han sett' upp so svært a [[lopt]]. Syddin hoggj' 'an i tuptinn'. Veggjinn' hoggj' 'an i Byklelii å bar dei heim å herinn; han vassa [[Otra|Ottre]] - de va gule fossen. Dei spurde kvi 'an kjøyre 'kji stokkann'. Mugg'e la ti me heste'. Han lesste på 'an a håv tylvt, so som 'an sjav'e va vani ti drage. Men 'an knita de alli. «E du so roten», sa Mugg å tok 'an i beisleringann'; då sleit han hovu' av heste.

Honnsteinann' før' 'an o Øyrevikjinn' å 'n stut'e. Me [[Lunden (Bykle gnr 13/1)|Lunden]] kom 'n kristen mann. Han krossa seg ive klyvinn'. Då rauk ryggjen av å stute. So vurte steinann' liggjandi me Lunden. De e «Muggsklyv». 

Mugg'e muste me raudt å grønt klæi; de va so de lysti i suo. 
 
Der va so grumt me beiti i Byklelii. So ville Mugg'e leggje bru - de va me «Bruhylen» 'an tenkti. Landskoti klyvja'n på 'n stut'e; åbandsekkjen sill vere grjotkjer. Då spratt soli - då rauk ryggjen av me sam' 'u stakk innå stuten. No liggje steinann' der ti a bisn.|''Gamalt or Sætesdal'' I, s. 237 f.}} 

Om ikkje [[setesdalsmålet]] er så lett for alle, skjøner ein vel at Skar her skriv om ein kjempekar som enorme kreftar. Hatten hans skal ha romma seks [[nottung]]ar, det vil seie rundt 36 liter.

På [[Innistog (Bykle gnr 14/1)|Innistog Byklum]] er det fleire minne etter Mugg. [[Muggsloptet]] er det mest kjente. Dette er eit [[loft|lopt]] frå før 1350. Ein finn òg «Muggsvogge», «Muggsklyv», «Muggsrøys», «Muggsflett» og «Muggsåker». Muggsrøys skal vel vera ei rudningsrøys etter Mugg, og Muggsklyv er nemnd hos Skar som nokre store steinar han lot ligge att i marka. Muggsåker er åkrane nord for Innstog, og Muggsflekk er ein åkerlapp ved [[Utistog (Bykle gnr 14/2)|Utistog Byklum]].

Vi kan seie noko om Muggsloptet: Byklum vart nok rydda i [[bronsealderen]] eller [[yngre steinalder]], altså lenge før loptet vart bygd i [[mellomalderen]]. Så anten var ikkje Mugg rudningsmannen, eller så var det ikkje han som sette opp loptet. Muggsloptet er òg datera til før [[svartedauden]], så det kan nok ikkje vere det at Mugg var rudningsmann etter pesten. Den historiske Mugg er altså ikkje lett å plassere, men ein kan jo tro at segnene har opphav i ein brukar på Byklum som var sterkare enn dei fleste. Olav G. Holen nemner at segnet seier at Mugg og familien overlevde svartedauden, og trur at dei var dei einaste som var att i grenda. Såleis vart han ifølgje Holen stamfar til heile Bykle. Han trur óg at Mugg var med på å byggje den første kyrkja i Bykle. Å knytte han så sikkert til 1300-talet er det ikkje noko hald for i kjeldene, men det kan vere at segnet går attende dit, og om det er rett kan jo Mugg ha stått bak Muggsloptet.

Også i [[Bygland kommune|Bygland]] lenger ned i Setesdal er Mugg kjend. Han skal ha vore faren til Gyro Muggsdotter, som var gift med [[Frutti Frøyrak]] som var rudkallen på [[Frøyrak (Bygland)|Frøyrak]].

==Litteratur==

* {{Byklesoga 2006}}.
* [https://kulturminnesok.no/minne/?queryString=https://data.kulturminne.no/askeladden/lokalitet/86923 Byklum Innstog] på Kulturminnesøk.
* Holen, Olav G.: ''[Bykle-historie]. 2 : Jakt, fiske og fangst og litt av næringa og folkelivet i Bykle''. [Bykle]. 1986. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2007080600033}}.

[[Kategori:Personer]]
[[Kategori:Personer med sagn knyttet til seg]]
[[Kategori:Middelalderen]]
[[Kategori:Bykle kommune]]
{{nn}}