291 440
redigeringer
m
Teksterstatting – «fylke = Aust-Agder» til «fylke = Agder»
(geo.) |
m (Teksterstatting – «fylke = Aust-Agder» til «fylke = Agder») |
||
| (4 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 4: | Linje 4: | ||
| navn = Ørnefjødd | | navn = Ørnefjødd | ||
| bilde = Vatnedalen 45.jpg | | bilde = Vatnedalen 45.jpg | ||
| bildetekst = Ørnefjødd 18.8.2005. Til høgre driftsbygning (oppført 1985) og reiskapshus (oppført 1983). Torgeir D. Bakken bygde desse husa. Til venstre: bustadhuset som Inger Elisabeth Bakken Haugarne bygde i 1987. {{byline|Aanund Olsnes}} | | bildetekst = Ørnefjødd 18.8.2005. Til høgre driftsbygning (oppført 1985) og reiskapshus (oppført 1983). Torgeir D. Bakken bygde desse husa. Til venstre: bustadhuset som Inger Elisabeth Bakken Haugarne bygde i 1987. {{byline|[[Aanund Olsnes]]}} | ||
| altnavn = Der heime | | altnavn = Der heime | ||
| førstnevnt = | | førstnevnt = | ||
| Linje 12: | Linje 12: | ||
| sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | | sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | ||
| kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | | kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | ||
| fylke = [[ | | fylke = [[Agder fylke|Agder]] | ||
| gnr = 6 | | gnr = 6 | ||
| bnr = 5 | | bnr = 5 | ||
| Linje 28: | Linje 28: | ||
{{sitat|Bruket har fått namnet sitt etter fjellet like ved. Namnet er samansett med ''ørn'', f, jfr. gno. ''Ǫrn'', m. Etter at namnet på fjellet hadde gått over til å verta namn på bruket, trongst det eit nytt namn på fjellet, som då fekk namn i relasjon til bruket; det nye namnet på fjellet vart [[Ørnefjøddnuten]] - også dette eit døme på «tautologisk» nylaging.}} | {{sitat|Bruket har fått namnet sitt etter fjellet like ved. Namnet er samansett med ''ørn'', f, jfr. gno. ''Ǫrn'', m. Etter at namnet på fjellet hadde gått over til å verta namn på bruket, trongst det eit nytt namn på fjellet, som då fekk namn i relasjon til bruket; det nye namnet på fjellet vart [[Ørnefjøddnuten]] - også dette eit døme på «tautologisk» nylaging.}} | ||
Stort meir er det ikkje å seia om dette, og me kan då gå over til oppsitjarane. Den fyrste som rudde og bygde her heitte Rikard Gunnarsson, og han kom hit på byrjinga av 1730-talet. Då han kaupte bruket hjå Olav og Jon Vatnedalen i 1747, vart det skrive inn i skøytet at han sjølv hadde rudt opp plassen sin frå rå rot. Men jamvel om han i fylgje skøytet kaupte Ørnefjødd «til Odell och Eigendomb» og betala 80 riksdalar, skulle han svara 1/2 dalar i året i leige til vatnedalsbøndene, står det. | Stort meir er det ikkje å seia om dette, og me kan då gå over til oppsitjarane. Den fyrste som rudde og bygde her heitte Rikard Gunnarsson, og han kom hit på byrjinga av 1730-talet. Då han kaupte bruket hjå Olav og Jon Vatnedalen i 1747, vart det skrive inn i skøytet at han sjølv hadde rudt opp plassen sin frå rå rot. Men jamvel om han i fylgje skøytet kaupte Ørnefjødd «til Odell och Eigendomb» og betala 80 riksdalar, skulle han svara 1/2 dalar i året i leige til vatnedalsbøndene, står det.</onlyinclude> | ||
Her har me altså eit sjølveigande bruk, der det likevel skal svarast årleg leige. Kvifor det vart gjort på denne måten, veit me ikkje visst, men ei fylgje var iallfall at oppsitjaren i Ørnefjødd kom til å verta omtala som [[husmann]] i alle offentlege dokument, og dermed også slapp å matrikulere bruket sitt og svara skatt av det. I bolken om [[Maurlii (Bykle gnr 3/18)|Maurlii]] har me vore inne på eit liknande tilfelle, men der har me oppfatta oppsitjaren som vanleg husmann, endå om liksåvel han hadde kaupt retten til å sitje på plassen sin. Grunnen til at me har tolka stoda ulikt, er at jamvel om Maurlii var eit mindre og ringare bruk, var leiga der 4 gonger så høg, slik at oppsitjaren der sat i røynlege husmannskår. For Rikard Gunnarsson og etterfylgjarane hans i Ørnefjødd tykkjest derimot husmannnsstatusen mest å ha vore ein formalitet. | Her har me altså eit sjølveigande bruk, der det likevel skal svarast årleg leige. Kvifor det vart gjort på denne måten, veit me ikkje visst, men ei fylgje var iallfall at oppsitjaren i Ørnefjødd kom til å verta omtala som [[husmann]] i alle offentlege dokument, og dermed også slapp å matrikulere bruket sitt og svara skatt av det. I bolken om [[Maurlii (Bykle gnr 3/18)|Maurlii]] har me vore inne på eit liknande tilfelle, men der har me oppfatta oppsitjaren som vanleg husmann, endå om liksåvel han hadde kaupt retten til å sitje på plassen sin. Grunnen til at me har tolka stoda ulikt, er at jamvel om Maurlii var eit mindre og ringare bruk, var leiga der 4 gonger så høg, slik at oppsitjaren der sat i røynlege husmannskår. For Rikard Gunnarsson og etterfylgjarane hans i Ørnefjødd tykkjest derimot husmannnsstatusen mest å ha vore ein formalitet. | ||
Kvar han var ifrå veit me ikkje, men så sjeldant som namnet Rikard var, kan det kanskje vera forsvarleg å gjeta på at han kan ha vore skyld ei ætt i [[Edland]], der ein finn eit hittil ikkje forklara Rikardsnamn på 1600- og 1700-talet ( Berge: ''Vinje og Rauland'' II, 387, jfr I, 484, III, 295, 387 og IV, 374). Ein indikasjon på at denne gjetinga kan vera rett, er at ein i den omtala ætta frå Edland også finn kvinnenamnet Kristi, og som me straks kjem til hadde Rikard i Ørnefjødd ei dotter med det namnet. | Kvar han var ifrå veit me ikkje, men så sjeldant som namnet Rikard var, kan det kanskje vera forsvarleg å gjeta på at han kan ha vore skyld ei ætt i [[Edland]], der ein finn eit hittil ikkje forklara Rikardsnamn på 1600- og 1700-talet ( Berge: ''Vinje og Rauland'' II, 387, jfr I, 484, III, 295, 387 og IV, 374). Ein indikasjon på at denne gjetinga kan vera rett, er at ein i den omtala ætta frå Edland også finn kvinnenamnet Kristi, og som me straks kjem til hadde Rikard i Ørnefjødd ei dotter med det namnet. | ||
| Linje 267: | Linje 268: | ||
Bjørgulv sat med bruket her til i 1968, då han overdrog det til Torgeir Bakken, son åt ovannemnde Dreng Tarjeisson på grannebruket. | Bjørgulv sat med bruket her til i 1968, då han overdrog det til Torgeir Bakken, son åt ovannemnde Dreng Tarjeisson på grannebruket. | ||
* '''Torgeir Drengsson Bakken''', f 1937, d | * '''Torgeir Drengsson Bakken''', f 1937, d 1994 | ||
: g m Berit Laate Berntsen, f 1944. Born: | : g m Berit Laate Berntsen, f 1944. Born: | ||
:* Inger Elisabeth, f 1964, gbr, g m Knut Haugarne, [[Haukeli]], born: | :* Inger Elisabeth, f 1964, gbr, g m Knut Haugarne, [[Haukeli]], born: | ||
| Linje 275: | Linje 276: | ||
Berit Laate Bakken er frå [[Odda kommune|Odda]]. Foreldra henne var Birger William Berntsen og kona, Ingegerd Kristine, fødd Laate. Berit har arbeidd som arkivleiar i Bykle kommune. | Berit Laate Bakken er frå [[Odda kommune|Odda]]. Foreldra henne var Birger William Berntsen og kona, Ingegerd Kristine, fødd Laate. Berit har arbeidd som arkivleiar i Bykle kommune. | ||
Torgeir arbeidde mykje av tida på anlegg, men han var også aktiv gardbrukar. Då han overtok bruket var her eit dyrka areal på 30 mål. Han dyrka opp 70 til, slik at her nå er 100 mål jordbruksland. Vidare skal nemnast at han har stelt opp stoga på bruket, og at han på 1990-talet fekk seg opp ny, stor driftsbygning og reidskapshus. | Torgeir arbeidde mykje av tida på anlegg, men han var også aktiv gardbrukar. Då han overtok bruket var her eit dyrka areal på 30 mål. Han dyrka opp 70 til, slik at her nå er 100 mål jordbruksland. Vidare skal nemnast at han har stelt opp stoga på bruket, og at han på 1990-talet fekk seg opp ny, stor driftsbygning (1985) og reidskapshus (1983). | ||
Berit bur framleis på bruket. Etter at Torgeir døydde hadde ho nokre år ein forpaktar, som heiter Steinar Haugen. Han hadde kring 90 vinterfora sauer, men slutta med gardsdrifta i 2002. Han har kaupt seg tomt og sett seg opp hus på garden, så me tek den nærare presentasjonen av han i avsnittet om den nye heimen hans ([[Trudvang (Bykle gnr 6/103)|Trudvang]], bnr 103). | Berit bur framleis på bruket. Etter at Torgeir døydde hadde ho nokre år ein forpaktar, som heiter Steinar Haugen. Han hadde kring 90 vinterfora sauer, men slutta med gardsdrifta i 2002. Han har kaupt seg tomt og sett seg opp hus på garden, så me tek den nærare presentasjonen av han i avsnittet om den nye heimen hans ([[Trudvang (Bykle gnr 6/103)|Trudvang]], bnr 103). | ||
| Linje 300: | Linje 301: | ||
{{artikkelkoord|59.49486|N|7.38639|Ø}} | {{artikkelkoord|59.49486|N|7.38639|Ø}} | ||
{{F2}} | {{F2}} | ||
{{nn}} | |||