Byklum (Bykle gnr 14): Forskjell mellom sideversjoner

| bgfarge      =  

| navn          = Byklum

| altnavn      =  

| førstnevnt    =  

| sokn          = [[Bykle sokn|Bykle]]

| kommune      = [[Bykle kommune|Bykle]]

| gnr          = 14

| bnr          =  

| postnr        =  

}}

Når det gjeld gardsnamnet Byklum, slår Amund B. Larsen fast at det er dativ, fleirtal, av innsjønamnet [[Bykil]]. Sjø-, fjord- og elvenamn «antager ofte flertal, naar de gaar over til Gaardnavne», skriv han. (''Norske Gaardnavne'' VIII, 213). Dette har, såvidt me kan sjå, ikkje vore omstridt. Meir uvisst er det med tydingsinnhaldet. Larsen meiner at ordet «kanskje [kan] høre sammen med Verberne boka og bauka i Betydningen: pladske, skvulpe.». Eivind Vågslid (N A, 2, 689) aksepterer Larsens etymologi, men vil setje verbet bauka til å tyde 'grava'. [[Tarald Nomeland]] i den gamle gards- og ættesoga (216) satsar i staden på at grunnordet er ''bygill'', m, som i gamalnorsk tyder noko som er buge eller bøygt på form: «Det høver på Bykilen, som ligg noko bugen midt i dalen», seier han. Alt det hermde høyrest i og for seg plausibelt ut, men me trur endå at det einaste ein kan vera nokonlunde trygg på, er konklusjonen frå ''Norsk Stadnamnleksikon'' (1975, 85), der det heiter at Bykil «ikkje er sikkert tolka.»  

   

{{sitat|Mugg'e Byklum rudd' upp å husa i Byklum. Han sett' upp so svært a [[lopt]]. Syddin hoggj' 'an i tuptinn'. Veggjinn' hoggj' 'an i Byklelii å bar dei heim å herinn; han vassa [[Otra|Ottre]] - de va gule fossen. Dei spurde kvi 'an kjøyre 'kji stokkann'. Mugg'e la ti me heste'. Han lesste på 'an a håv tylvt, so som 'an sjav'e va vani ti drage. Men 'an knita de alli. «E du so roten», sa Mugg å tok 'an i beisleringann'; då sleit han hovu' av heste.

Såleis held det fram vidare. Mugg var stor og sterk som eit troll. Alt han bygde var ovstort og hatten hans tok 6 [[nottung]]ar. Han sette mange merke etter seg på garden, det er m.a. «[[Muggsloptet]]», «Muggsvogge», «Muggsklyv» og «Muggsåker». Sjølvsagt er forteljingane om Mugg eventyr, eller villsegner, om ein vil, men dei har vorte fortalde gjennom lange tider, og kven veit om ein ikkje attom alle eventyrdraga kan skimte eitt og anna av historisk røyndom?  

Muggsloptet er iallfall ein realitet, der det framleis står i [[Innistog (Bykle gnr 14/1)|Innistog]]. Det vert tidfest til å vera eldre enn 1350, og dersom det nå verkeleg var ein Mugg Byklum som sette det opp, så må den mannen ha livd då. Men garden lyt, som me har vore inne på, vera endå langt eldre, så at Mugg skulle vera fyrste rudningsmannen, kan ein nok sjå bort ifrå.  

Den eldste verestaden er heilt sikkert [[Innistog (Bykle gnr 14/1)|Innistog]], bnr 1, og den fyrste drifts- og bustadeininga me nokså sikkert kan rekne med har vore utskilt er det som vart kalla [[Lunden under Byklum|Lunden]]. Ein høyrer også gjete noko som vart kalla Bykletveit, men om det var eit bruk eller berre namnet på eit visst område innanfor gardsvaldet, er meir på vona.  

Sidan har det vorte dela ifrå ein god del bustadtomter.  

==Bruk, plassar og tomter under gnr 14 Byklum==

|-

|  

|

|Heggjeslettune  

Bjørn Jonsson, som overtok eigedomen i Byklum hjå Gunnar Roaldsson og Askjell Gunnarsson i 1504, er også nemnd i eit par eldre brev, frå 1478 og 1482. Liksåvel desse er skøyte, innhaldet i det eldre av dei er at Bjørn Jonsson i det nemnde året har kaupt halve Vatnedalen og halve Hoslemo hjå ein Asbjørn Helgesson, medan det yngre av dei, i fylgje det som vert opplyst i den gamle gards- og ættesoga (127), viser at Bjørn Jonsson i 1482 «kjøpte både Gjerden og Kylendet for 4 merker gull». «Kylendet» er nok eit gamalt artsnamn, men ingen kan i dag seia kvar den parten låg, i Byklum, [[Gjerden (Bykle gnr 15)|Gjerden]] eller andre stader.  

I den gamle gards- og ættesoga (108) les me at «det ser ut som Kjetil Byklum var frå Jåro, og at han fekk garden med kona». Ein skal ikkje sjå bort ifrå at han kan ha gift seg til garden, men me har ikkje sett noko som tyder på at han kom frå Jåro, og vil difor fylgje ''Vallesoga'' når det gjeld opphavet hans.  

* '''Åsmund Kjetilsson Byklum''', n 1580-85, 1624, d fyre 1644(?)  

: g m Ingebjørg Tallaksdtr., n 1645. Born, iallfall:  

:* '''Folke''', g m N N Tallaksdtr. Berg (?), sjå [[Utistog (Bykle gnr 14/2)|Utistog]], bnr 2 nedanfor  

:* '''Knut''', f ca 1601, n 1644-66 sjå [[Utistog (Bykle gnr 14/2)|Utistog]], bnr 2 nedanfor  

   

Då [[sorenskrivar]]en rekna dette i hop etter 4 ort i dalaren og 24 skilling i orta, kom han til ein sum på 148 rd. 1 ort og 1/2 sk. Han rekna ikkje heilt rett ser me, det rette skulle vera 149 rd 1 ort 19 skill, så han fekk 1 rd 18 skill for lite. Snodigast er likevel den halve skillingen, som tykkjest vore henta or lufta. Då skrivaren dela summen sin på 2 for å finne skatten Åsmund skulle ut med, fekk han 74 rd 12 skilling 3 peningar, som er nesten rett, berre 1 pening (=1/8 skilling) for mykje.  

Etter straffeskattelista å døme var Åsmund utan samanlikning den rikaste mannen i Bykle. Jamvel om denne lista kanskje ikkje er den mest pålitelege mælestaven, er det interessant å leggje merke til at han måtte ut med meir enn dobbelt så mykje som dei som kom etter han på lista, Tarjei Gjerden og Svein Trydal, og at han åleine måtte yte bortimot tredjeparten av den samla straffeskatten i Bykle, som var på omlag 250 rd.  

Iallfall fekk dei tre åsmundssønene, Jon, Folke og Knut, i 1642 saman skøyte på 1 1/2 hud Byklum-eigedom frå ein Torleiv Taraldsson på «Mo i Mo sokn» ([[Mo prestegard|Prestegarden]]?, jfr ''Mo bygdebok'' I, 174). Denne gardparten hadde Torleiv fått som arv etter Margit Byklum, står det, og det ser ut til at han har vore bortsett til brukarar. Desse meiner me sat i [[Lunden under Byklum|Lunden]], og me viser difor til bolken om det bruket.  

Etter ei jordebok frå 1661 var det framleis berre tre brukseieingar og tre bønder i Byklum, med ei samla skyldeige på 42 skinn. Oppsitjarane i 1661 var Olav Jonssson i Innistog, Kjetil Folkesson i Utistog og Knut Åsmundsson i Austistog. Dette tek me som teikn på at både Jon og Folke Åsmundssøner då var døde, og at sønene deira hadde teke over.  

Når me i den vidare framstillinga freistar å taka kvart bruk for seg (sjå tabell ovanfor) frå kring 1650, må ein altså ha in mente at dei bruka det dreiar seg om, den fyrste tida må oppfattast som ein slags mellomting mellom ideelle eigardelar og fast definerte bruk.  

[[Kategori:Garder]]

[[Kategori:Bykle kommune]]