Veiledere, Administratorer
9 032
redigeringer
Utbygging. F1 merking
m (lenkeretting) |
(Utbygging. F1 merking) |
||
| Linje 5: | Linje 5: | ||
{{thumb høyre|Olav Aukrust (1883-1929).jpg|Olav Aukrust (1883-1929).|L. Forbechs eftf. (Kristiania)}} | {{thumb høyre|Olav Aukrust (1883-1929).jpg|Olav Aukrust (1883-1929).|L. Forbechs eftf. (Kristiania)}} | ||
<onlyinclude>Skulen var særmerkt av dei kjende kulturpersonlegdomane som var lærarar der og/eller som støtta opp om han på anna vis. Miljøet som utvikla seg der, kan seiast å ha vore eit møte mellom på den eine sida det grundtvigianske norskdomsmiljøet som hadde blomstra i [[Gudbrandsdalen]] frå 1860-åra av, og på den andre sida den spirande [[antroposofi|antroposofiske]] rørsla i Noreg fyrst på 1900-talet. Den eldre norskdomsrørsla var direkte representert ved [[Andreas Austlid]]. Fremst i den nye generasjonen stod diktaren [[Olav Aukrust]] og kunstmålaren [[Hallvard Blekastad]]. Dei to var nære vener, tremenningar og svograr frå det ein med god rett kan kalle eit norskdomsdynasti i dalen, familiane Blekastad, Ofigsbø og Aukrust. Både Olav Aukrust og Hallvard Blekastad vart sterkt inspirerte av antroposofien.</onlyinclude> Ein annan markant personlegdom ved skulen var forfattaren [[Ingeborg Møller]], som var ein sentral pioner for den antroposofiske rørsla her til lands. Forretningsmannen og mesénen [[Einar Lunde]], som bygde opp det antroposofiske miljøet på [[Lillehammer]], støtta opp om tiltaket. Hovudæra for at skulen kom til Dovre, hadde ordføraren der, [[Bjørner Vigerust]]. Det kan gje eit frampeik mot ein avart av den gudbrandsdalske norskdomsrørsla. Vigerust var alt frå 1933 ein sentral person i det etter måten sterke NS-miljøet på Dovre.<ref>Moren, G. 2006.</ref> | <onlyinclude>Skulen var særmerkt av dei kjende kulturpersonlegdomane som var lærarar der og/eller som støtta opp om han på anna vis. Miljøet som utvikla seg der, kan seiast å ha vore eit møte mellom på den eine sida det grundtvigianske norskdomsmiljøet som hadde blomstra i [[Gudbrandsdalen]] frå 1860-åra av, og på den andre sida den spirande [[antroposofi|antroposofiske]] rørsla i Noreg fyrst på 1900-talet. Den eldre norskdomsrørsla var direkte representert ved [[Andreas Austlid]]. Fremst i den nye generasjonen stod diktaren [[Olav Aukrust]] og kunstmålaren [[Hallvard Blekastad]]. Dei to var nære vener, tremenningar og svograr frå det ein med god rett kan kalle eit norskdomsdynasti i dalen, familiane Blekastad, Ofigsbø og Aukrust. Både Olav Aukrust og Hallvard Blekastad vart sterkt inspirerte av antroposofien.</onlyinclude> Ein annan markant personlegdom ved skulen var forfattaren [[Ingeborg Møller]], som var ein sentral pioner for den antroposofiske rørsla her til lands. Forretningsmannen og mesénen [[Einar Lunde]], som bygde opp det antroposofiske miljøet på [[Lillehammer]], støtta opp om tiltaket. Hovudæra for at skulen kom til Dovre, hadde ordføraren der, [[Bjørner Vigerust]]. Det kan gje eit frampeik mot ein avart av den gudbrandsdalske norskdomsrørsla. Vigerust var alt frå 1933 ein sentral person i det etter måten sterke NS-miljøet på Dovre.<ref>Moren, G. 2006.</ref> | ||
== Det mytiske Dovre == | |||
Både iniativtakar Vigerust og skulestyrar Aukrust var spesielt motiverte for valet av Dovre som stad for ein folkehøgskule. Dovre-namnet har ein mytisk status i norsk historie, frå Harald Hårfagres tid til og med Eidsvoll 1814. «''Dovre'' kan vekkje tankar um ein utgamal norrøn visdoms-skule eller "høgskule"» skriv Aukrust i ein artikkel om dette.<ref>Aukrust, O. 1915.</ref> Som Jarl fekk opplæring av Rig (i det norrøne kvadet Rigstula) «soleis lærde Harald visdom av risen ''Dovre'', og ''Dovre'' er, meiner Sophus Bugge, ingen annan enn Odin sjølv [...]». Så kan Aukrust konkludere om dette: | |||
:«Held ein dette mystiske, mytisk-religiøse, historiske, national-symbolske og kristelege fast, - og ser ein so på landet med eit ørnesyn, ovanifrå, eller med eit hugsyn, innanifrå, - då vil Dovre straks bjode seg fram som ein høveleg stad for nationalt og religiøst nykbeikjingsarbeid, for norsk folkehøgskule på gamal grunn.» | |||
== Oppstarten == | == Oppstarten == | ||
| Linje 25: | Linje 30: | ||
== Nedlegging på Dovre og eit etterspel på Sel == | == Nedlegging på Dovre og eit etterspel på Sel == | ||
Ingeborg Møller hadde tankar om å kjøpe ein gard | Som Aukrust og Vigerust var Ingeborg Møller oppteken av det mytiske Dovre. Ho hadde tankar om å kjøpe ein gard der, og å byggje opp ein skule oppe på fjellet ved Hjerkinn. Austlid, gamle Ivar Blekastad og Einar Lunde var med henne i dette arbeidet. Det vart ikkje noko av desse planane. Men sommaren 1918 kjøpte Møller Kleivmillom på Nord-Sel, og ivra for å flytte skulen dit. For Bjørner Vigerust og også for mange som var knytta til skulen på Dovre, var dette eit vonbrot. Kristian Tordhol mislikte dette sterkt, og framstiller det i ettertid som eit solospel og nærast som eit kupp frå Møllers side, men let seg overtale til å arbeide den fyrste vinteren der.<ref>For to noko ulike framstillingar av hendingsgangen sjå Tordhol, K. 1965 side 36-38 og Blekastad, M. 1983 side 119-121.</ref> | ||
Det vart ikkje til at skulen flytta til Kleivmillom. I staden leigde dei den fyrste vinteren (1918-1919) lokale i [[Bjørkheim hotell]] på [[Otta (tettstad)|Otta]]. Austlid heldt fram som styrar ei tid. Kristian Tordhol hadde trass i sinnet som flyttinga hadde sett han i, overtala til å bli med som lærar i eitt år. Frå nyttår vart [[Margit Blekastad]], syster til Hallvard, med. | Det vart ikkje til at skulen flytta til Kleivmillom. I staden leigde dei den fyrste vinteren (1918-1919) lokale i [[Bjørkheim hotell]] på [[Otta (tettstad)|Otta]]. Austlid heldt fram som styrar ei tid. Kristian Tordhol hadde trass i sinnet som flyttinga hadde sett han i, overtala til å bli med som lærar i eitt år. Frå nyttår vart [[Margit Blekastad]], syster til Hallvard, med. | ||
| Linje 37: | Linje 42: | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
*Aukrust, Olav: «Dovre folkehøgskule» i ''Skaldespor. Artiklar, talar, brev, dikt.'' (Utg. ved Leiv Mæhle.) Gyldendal, Oslo 1965. | |||
*Blekastad, Milada: ''Hallvard Blekastad. Glimt frå eit kunstnarliv''. Universitetsforlaget 1983. | *Blekastad, Milada: ''Hallvard Blekastad. Glimt frå eit kunstnarliv''. Universitetsforlaget 1983. | ||
*Moren, Gudmund: «Nasjonal Samling i Dovre 1933-1945» i ''Årbok for Gudbrandsdalen 2006'', Dølaringen Boklag 2006. | *Moren, Gudmund: «Nasjonal Samling i Dovre 1933-1945» i ''Årbok for Gudbrandsdalen 2006'', Dølaringen Boklag 2006. | ||
| Linje 47: | Linje 53: | ||
[[Kategori:Sel kommune]] | [[Kategori:Sel kommune]] | ||
[[Kategori:Etableringer i 1915]] | [[Kategori:Etableringer i 1915]] | ||
{{F1}} | |||