Veiledere, Administratorer
164 188
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(meir om høgsetetavla) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (5 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|Stue fra Grøsli i Flesberg Norsk Folkemuseum 22.JPG|Grøslistua på Norsk Folkemuseum.|[[Bruker:Cnyborg|Chris Nyborg]] (2008)}}</onlyinclude> | |||
{{thumb|Stue fra Grøsli i Flesberg Norsk Folkemuseum 22.JPG|Grøslistua på Norsk Folkemuseum.|[[Bruker:Cnyborg|Chris Nyborg]] (2008) | {{thumb|Stue fra Grøsli i Flesberg Norsk Folkemuseum 22 (3).JPG|Grøslistua var ei av dei fyrste peisestuene i [[Numedal]].|[[Bruker:Cnyborg|Chris Nyborg]] (2008)}} | ||
{{thumb|Stue fra Grøsli i Flesberg Norsk Folkemuseum 22 (3).JPG|Grøslistua var ei av dei fyrste peisestuene i [[Numedal]].|[[Bruker:Cnyborg|Chris Nyborg]] (2008) | {{thumb|Stue fra Grøsli i Flesberg Norsk Folkemuseum 22 (2).JPG|Vogga og senga i stua. Panela øvst på senga skal opphavlig vera frå [[Flesberg stavkyrkje]].|[[Bruker:Cnyborg|Chris Nyborg]] (2008)}} | ||
{{thumb|Stue fra Grøsli i Flesberg Norsk Folkemuseum 22 (2).JPG|Vogga og senga i stua. Panela øvst på senga skal opphavlig vera frå [[Flesberg stavkyrkje]].|[[Bruker:Cnyborg|Chris Nyborg]] (2008) | <onlyinclude>'''[[Grøslistua]]''' på [[Norsk Folkemuseum]] er ei stue frå søre Grøsli i [[Flesberg kommune|Flesberg]]. Ho er ei treroms [[peisestue]], med forstue, stue og kove. Ho var ei av dei fyrste peisestuene i [[Numedal]]. </onlyinclude> | ||
'''[[Grøslistua]]''' på [[Norsk Folkemuseum]] er ei stue frå søre Grøsli i [[Flesberg kommune|Flesberg]]. Ho er ei treroms [[peisestue]], med forstue, stue og kove. Ho var ei av dei fyrste peisestuene i [[Numedal]]. | |||
== Historie == | == Historie == | ||
Stua vart antakelig bygd av Hallvard eller Halvord Grøsli, som eigde garden frå [[1604]] til [[1653]]. Hallvard var ein rik bonde: Under [[Kalmarkrigen]] var han ein av tre menn i Flesberg som ikkje berre betalte vanlege skattar, men også utstyrte ein soldat, <ref>Vinger, 1989, side 502.</ref> og i 1626 åtte han partar i fjorten gardar, fem av dei i andre bygder enn Flesberg, og til saman var verdien på desse gardpartane 8 [[hud]]er, 3 skinn og 15 lispund.<ref>Flatin, 1923, side 198.</ref> Hallvard var gift med Barbru Sjurdsdotter, og dei fekk tre born. | <onlyinclude>Stua vart antakelig bygd av Hallvard eller Halvord Grøsli, som eigde garden frå [[1604]] til [[1653]]. Hallvard var ein rik bonde: Under [[Kalmarkrigen]] var han ein av tre menn i Flesberg som ikkje berre betalte vanlege skattar, men også utstyrte ein soldat</onlyinclude>, <ref>Vinger, 1989, side 502.</ref> og i 1626 åtte han partar i fjorten gardar, fem av dei i andre bygder enn Flesberg, og til saman var verdien på desse gardpartane 8 [[hud]]er, 3 skinn og 15 lispund.<ref>Flatin, 1923, side 198.</ref> Hallvard var gift med Barbru Sjurdsdotter, og dei fekk tre born. | ||
Det er ikkje kjent akkurat kva år Hallvard bygde stua, men dendrokronologisk datering har påvist at tømmeret åt stua vart hogd i [[1631]].<ref>Eidem, 1955/1956, side 152.</ref> Museet opplyser «ca. 1650» som byggeår, men det er meir sannsynleg at ho vart bygd i løpet av 1630-talet. Stua har ei høgsetetavle frå 1633, og man har freista å datere stua til det året på det grunnlaget, noko som slett ikkje er sikkert.<ref>Hauglid, 1945, side 63.</ref> | Det er ikkje kjent akkurat kva år Hallvard bygde stua, men dendrokronologisk datering har påvist at tømmeret åt stua vart hogd i [[1631]].<ref>Eidem, 1955/1956, side 152.</ref> Museet opplyser «ca. 1650» som byggeår, men det er meir sannsynleg at ho vart bygd i løpet av 1630-talet. Stua har ei høgsetetavle frå 1633, og man har freista å datere stua til det året på det grunnlaget, noko som slett ikkje er sikkert.<ref>Hauglid, 1945, side 63.</ref> | ||
| Linje 17: | Linje 16: | ||
== Interiør == | == Interiør == | ||
Da Grøslistua vart flytta til Norsk Folkemuseum kom | Da Grøslistua vart flytta til Norsk Folkemuseum, kom etter kvart også det meste av interiøret som hadde vori i stua der ho stod.<ref>Stigum, 1957/1958, side 112.</ref> Det meste av dette er frå enten 1700-talet eller 1800-talet. I sjølve stua i dag står det ein skåpseksjon til høgre når ein kjem inn, der det midterste skåpet kan slåst ut til ei seng. Vidare mot sola finn ein høgsetet og eit kråskåp i hjørnet, eit langbord og ein langbenk, vidare ei golvklokke og ei vogge. I hjørnet diagonalt motsett for inngangsdøra står senga, og til venstre står eit par stolar og ei «skivju», som er eit bord som kan slåst opp til veggen når det ikkje er i bruk. I det siste hjørnet står peisen. Både peisen og sjølve storleiken på stua vitnar om kor rik Hallvard Grøsli var. | ||
Interiøret omfattar nokre element som har komi frå [[Flesberg stavkyrkje]], nemlig høgsetetavla, panela på senga, og to identiske dører. Den eine av dørene leder frå stua inn til kova, mens den andre opphavlig leda ut i forstua - denne er no tatt ut og erstatta av ei gitterdør med tanke på formidlinga. Høgsetetavla ber inskripsjonen: «Herren er ner hos ale dem som kale paa ham. Den 14 september Anno 1633.» Seinare riksantikvar [[Roar Hauglid]] meinte det trulig var ovannemnte Sjurd Hellekson Grøsli som fekk skaffa ho i 1735, da kyrkja vart ombygd. Under eit lag med rosemåling som mest sannsynlig er frå 1780-åra er tavla umåla, og sidan kyrkja vart måla innvendig i 1737, er det sannsynlig at Sjurd fekk tavla med seg før den tid.<ref>Hauglid, 1945, side 67-68.</ref> | Interiøret omfattar nokre element som har komi frå [[Flesberg stavkyrkje]], nemlig høgsetetavla, panela på senga, og to identiske dører. Den eine av dørene leder frå stua inn til kova, mens den andre opphavlig leda ut i forstua - denne er no tatt ut og erstatta av ei gitterdør med tanke på formidlinga. Høgsetetavla ber inskripsjonen: «Herren er ner hos ale dem som kale paa ham. Den 14 september Anno 1633.» Seinare riksantikvar [[Roar Hauglid]] meinte det trulig var ovannemnte Sjurd Hellekson Grøsli som fekk skaffa ho i 1735, da kyrkja vart ombygd. Under eit lag med rosemåling som mest sannsynlig er frå 1780-åra er tavla umåla, og sidan kyrkja vart måla innvendig i 1737, er det sannsynlig at Sjurd fekk tavla med seg før den tid.<ref>Hauglid, 1945, side 67-68.</ref> | ||
Dørene er i ganske rein renessansestil, men likevel datert til 1735 ifylgje Hauglid. Han meinte dette var eit eksempel på korleis enkelte handverkarar kunne vera meir tradisjonsbundne enn andre. Ei tredje, heilt makan dør finst bevart i kyrkja.<ref>Hauglid, 1945, side 65-66 og 69.</ref> Hauglid argumenterte vidare for at korkje dørene eller høgsetetavla kan ha vori del av det opphavlige interiøret i stua, og underbygde det med at dei hadde merke etter å ha vorti flytta.<ref>Hauglid, 1945, side 64-65.</ref> | |||
Vindauga stua har i dag er frå tidlig 1800-tal, og har tresprossar. Opphavlig hadde stua vindauge med blysprossar, og desse var mindre. Hallvard skal ha dregi til [[Amsterdam]] for å skaffe seg dei. | |||
== Referansar == | == Referansar == | ||
| Linje 33: | Linje 36: | ||
[[Kategori:Bygninger fra 1600-tallet]] | [[Kategori:Bygninger fra 1600-tallet]] | ||
[[Kategori:Museumsbygninger]] | |||
[[Kategori:Våningshus]] | |||
[[Kategori:Flesberg kommune]] | [[Kategori:Flesberg kommune]] | ||
[[Kategori:Norsk Folkemuseum]] | [[Kategori:Norsk Folkemuseum]] | ||
{{F1}} | |||