Gulatinget: Forskjell mellom sideversjoner

← Forrige endring

Gulatinget (vis kilde)

Sideversjonen fra 24. nov. 2022 kl. 13:33

423 byte lagt til , 24. nov. 2022

→‎Gulating i lokal tradisjon: lenke

Siri Rutledal Iversen (Siri Iversen)

Administratorer

49 952

redigeringer

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
-'''[[Gulatinget]]''' var tingstaden for [[Gulatingslagen]], det vil seie området der [[Gulatingslagen]] var gjeldande rett. På tigstaden samla folk seg kvar vår for å  avgjera tvister og døme i saker. Namnet kjem frå [[Gulen kommune|Gulen]], der den opphavlege tingstaden låg frå 900-talet. Kring 1300, etter at [[Landslova]] hadde teke over for landskapslovane, vart tingstaden flytta til [[Bergen|Bjørgvin]], og frå 1604 vart området kalla [[Bergen lagting]].
+{{thumb|Gulatinget oversikt.jpeg|Dagens Gulatinget med scene og Bård Breiviks installasjon.|Siri Rutledal Iversen|2022}}
+[[Fil:Gulatinget inngang.jpeg|miniatyr|347x347pk|Porten til Gulatinget i dag. Foto: Siri Rutledal Iversen, 2022. ]]
+'''[[Gulatinget]]''' var tingstaden for [[Gulatingslagen]], det vil seie området der [[Gulatingslagen]] var gjeldande rett. På tingstaden samla folk seg kvar vår for å  avgjera tvister og døme i saker. Namnet kjem frå Guløy på Flolid, der den opphavlege tingstaden låg frå 900-talet. Kring 1300, etter at [[Landslova]] hadde teke over for landskapslovane, vart tingstaden flytta til [[Bergen|Bjørgvin]], og frå 1604 vart området kalla [[Bergen lagting]].
 Namnet er teke vare på i form av [[Gulating lagmannsrett]] i [[Bergen]], som dekker eit noko mindre område enn den gamle Gulatingslagen.
@@ Linje 19: / Linje 21: @@
 Arkeologi, namnegransking og skriftlege kjelder fortel ikkje nok til at ein kan vere sikker på nøyaktig kor tinget møtte i tida før 1300. Knut Helle skriv i boka ''Gulatinget og Gulatingslova'' at Gulatinget vart «halde på minst tre ulike stader i mellomalderen: Fyrst «I Gulen», så «i Guløy» og til slutt i Bergen». Han meiner at kjeldene gjer grunnlag for å anta minst to ulike tingstader før tinget vart flytta til kongsgarden i Bergen.
-I drøftinga går Helle gjennom historikken til argumentasjonen for dei ulike tingstadskandidatane. Konklusjonen hans er at Eivindvik er ein god kandidat for den fyrste tida, mens området rundt Flolid er ein god kandidat for ein seinare tingstad, før Gulatinget flytta til Bergen kring 1300.<ref>Knut Helle, ''Gulatinget og gulatingslova'', Leikanger: Skald 2001. Side 52. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2012011306082}}</ref>
+I drøftinga går Helle gjennom historikken til argumentasjonen for dei ulike tingstadskandidatane. Konklusjonen hans er at Eivindvik er ein god kandidat for den fyrste tida, mens området rundt Flolid er ein god kandidat for ein seinare tingstad, før Gulatinget flytta til Bergen kring 1300.<ref>Knut Helle, ''Gulatinget og gulatingslova'', Leikanger: Skald 2001. Side 52. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2012011306082}}</ref>[[Fil:Gulatinget sverdet Kvernbit.jpeg|miniatyr|349x349pk|Sverdet Kvernbit. Foto Siri Rutledal Iversen, 2022.]]
 ===I Gulen===
@@ Linje 86: / Linje 88: @@
 Håkon Håkonson,regjeringstid 1217-1263, bygde ut på Holmen, Bergenhus festning i dag.Bergen vart hovudstad i landet og Holmen og Kristkyrkja det politiske sentrum. Kristkyrkja vart brukt til møter og kyrkjegarden til tingstad og kongehyllingar.(wikipedia). I "under kirke og kongemakt" skriv Knut helle at dei sat i Bergen og reviderte Gulatingslova, og den felles lova for Eidsivating og Borgarting. Dette arbeidet var ferdig i 1268. Sentrum for lovarbeidet var kongsgarden i Bergen.
-I Håkon Håkonson saga står: "Hann let gera kirkju i Guley nodr frå Bjørgyn ok færdi tangat Gulathing." Han bygde kyrkje nord for Bergen der dei reist/ hadde reist på Gulating. Denne bygde han truleg etter at tinget vart flytta. Dette er orginalversjonen av soga om Håkon Håkonson, skrive av Sturlu Thordarson på oppdrag frå Magnus Håkonson, kjent som Magnus Lagabøte, få år etter Håkons død. Ut frå historia og utviklinga på den tida, er det rimeleg å tru at Gulatinget vart flytta til Bergen i Håkon Håkonson si regjeringstid.
+I Håkon Håkonson saga står: "Hann let gera kirkju i Guley nodr frå Bjørgyn ok færdi tangat Gulathing." Han bygde kyrkje nord for Bergen der dei reist/ hadde reist på Gulating. Denne bygde han truleg etter at tinget vart flytta. Dette er originalversjonen av soga om Håkon Håkonson, skrive av Sturlu Thordarson på oppdrag frå Magnus Håkonson, kjent som Magnus Lagabøte, få år etter Håkons død. Ut frå historia og utviklinga på den tida, er det rimeleg å tru at Gulatinget vart flytta til Bergen i Håkon Håkonson si regjeringstid.
 ==Gulating i lokal tradisjon==
-[[Stora-Marjo (1797-1868)]] var frå [[Lavik]] i [[Eksingedalen]]. Ho kunne mange viser og segner og var flink å fortelje. I ein bånsull etter henne nemnast Fjolid som tingstad, noko som vitnar om ein levande tradisjon i lokalmiljøet om Fjolid som tingstad.
+[[Stora-Marjo (1797–1868)]] var frå [[Lavik (Vaksdal)|Lavik]] i [[Eksingedalen]], [[Vaksdal kommune]]. Ho kunne mange viser og segner og var flink å fortelje. I ein bånsull etter henne nemnast Fjolid som tingstad, noko som vitnar om ein levande tradisjon i lokalmiljøet om Fjolid som tingstad.
 Visa stod på trykk i boka ''På Klårfjell'' som [[Lars Eskeland]] gav ut i 1938. Gjengjeve under er dei fyrste ni strofane, av totalt 17.<ref>Lars Eskeland, ''På Klårfjell : og annan gamal ervesong ifrå ei fjellbygd på Vestlandet''. Lunde, Bergen 1938. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2015051908050}}</ref>
@@ Linje 134: / Linje 136: @@
 * [https://snl.no/Gulating Gulating] i ''Store norske leksikon''.
 * {{WP-lenke|Gulatinget|nb}}.
+{{artikkelkoord|60.96911|N|5.12016|E}}
 [[Kategori:Ting]]