49 952
redigeringer
→Gulating i lokal tradisjon: lenke
(-) |
(→Gulating i lokal tradisjon: lenke) |
||
| (3 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Gulatinget oversikt.jpeg|Dagens Gulatinget med scene og Bård Breiviks installasjon.|Siri Rutledal Iversen|2022}}'''[[Gulatinget]]''' var tingstaden for [[Gulatingslagen]], det vil seie området der [[Gulatingslagen]] var gjeldande rett. På tingstaden samla folk seg kvar vår for å avgjera tvister og døme i saker. Namnet kjem frå Guløy på Flolid, der den opphavlege tingstaden låg frå 900-talet. Kring 1300, etter at [[Landslova]] hadde teke over for landskapslovane, vart tingstaden flytta til [[Bergen|Bjørgvin]], og frå 1604 vart området kalla [[Bergen lagting]]. | {{thumb|Gulatinget oversikt.jpeg|Dagens Gulatinget med scene og Bård Breiviks installasjon.|Siri Rutledal Iversen|2022}} | ||
[[Fil:Gulatinget inngang.jpeg|miniatyr|347x347pk|Porten til Gulatinget i dag. Foto: Siri Rutledal Iversen, 2022. ]] | |||
'''[[Gulatinget]]''' var tingstaden for [[Gulatingslagen]], det vil seie området der [[Gulatingslagen]] var gjeldande rett. På tingstaden samla folk seg kvar vår for å avgjera tvister og døme i saker. Namnet kjem frå Guløy på Flolid, der den opphavlege tingstaden låg frå 900-talet. Kring 1300, etter at [[Landslova]] hadde teke over for landskapslovane, vart tingstaden flytta til [[Bergen|Bjørgvin]], og frå 1604 vart området kalla [[Bergen lagting]]. | |||
Namnet er teke vare på i form av [[Gulating lagmannsrett]] i [[Bergen]], som dekker eit noko mindre område enn den gamle Gulatingslagen. | Namnet er teke vare på i form av [[Gulating lagmannsrett]] i [[Bergen]], som dekker eit noko mindre område enn den gamle Gulatingslagen. | ||
| Linje 19: | Linje 21: | ||
Arkeologi, namnegransking og skriftlege kjelder fortel ikkje nok til at ein kan vere sikker på nøyaktig kor tinget møtte i tida før 1300. Knut Helle skriv i boka ''Gulatinget og Gulatingslova'' at Gulatinget vart «halde på minst tre ulike stader i mellomalderen: Fyrst «I Gulen», så «i Guløy» og til slutt i Bergen». Han meiner at kjeldene gjer grunnlag for å anta minst to ulike tingstader før tinget vart flytta til kongsgarden i Bergen. | Arkeologi, namnegransking og skriftlege kjelder fortel ikkje nok til at ein kan vere sikker på nøyaktig kor tinget møtte i tida før 1300. Knut Helle skriv i boka ''Gulatinget og Gulatingslova'' at Gulatinget vart «halde på minst tre ulike stader i mellomalderen: Fyrst «I Gulen», så «i Guløy» og til slutt i Bergen». Han meiner at kjeldene gjer grunnlag for å anta minst to ulike tingstader før tinget vart flytta til kongsgarden i Bergen. | ||
I drøftinga går Helle gjennom historikken til argumentasjonen for dei ulike tingstadskandidatane. Konklusjonen hans er at Eivindvik er ein god kandidat for den fyrste tida, mens området rundt Flolid er ein god kandidat for ein seinare tingstad, før Gulatinget flytta til Bergen kring 1300.<ref>Knut Helle, ''Gulatinget og gulatingslova'', Leikanger: Skald 2001. Side 52. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2012011306082}}</ref> | I drøftinga går Helle gjennom historikken til argumentasjonen for dei ulike tingstadskandidatane. Konklusjonen hans er at Eivindvik er ein god kandidat for den fyrste tida, mens området rundt Flolid er ein god kandidat for ein seinare tingstad, før Gulatinget flytta til Bergen kring 1300.<ref>Knut Helle, ''Gulatinget og gulatingslova'', Leikanger: Skald 2001. Side 52. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2012011306082}}</ref>[[Fil:Gulatinget sverdet Kvernbit.jpeg|miniatyr|349x349pk|Sverdet Kvernbit. Foto Siri Rutledal Iversen, 2022.]] | ||
===I Gulen=== | ===I Gulen=== | ||
| Linje 91: | Linje 91: | ||
==Gulating i lokal tradisjon== | ==Gulating i lokal tradisjon== | ||
[[Stora-Marjo ( | [[Stora-Marjo (1797–1868)]] var frå [[Lavik (Vaksdal)|Lavik]] i [[Eksingedalen]], [[Vaksdal kommune]]. Ho kunne mange viser og segner og var flink å fortelje. I ein bånsull etter henne nemnast Fjolid som tingstad, noko som vitnar om ein levande tradisjon i lokalmiljøet om Fjolid som tingstad. | ||
Visa stod på trykk i boka ''På Klårfjell'' som [[Lars Eskeland]] gav ut i 1938. Gjengjeve under er dei fyrste ni strofane, av totalt 17.<ref>Lars Eskeland, ''På Klårfjell : og annan gamal ervesong ifrå ei fjellbygd på Vestlandet''. Lunde, Bergen 1938. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2015051908050}}</ref> | Visa stod på trykk i boka ''På Klårfjell'' som [[Lars Eskeland]] gav ut i 1938. Gjengjeve under er dei fyrste ni strofane, av totalt 17.<ref>Lars Eskeland, ''På Klårfjell : og annan gamal ervesong ifrå ei fjellbygd på Vestlandet''. Lunde, Bergen 1938. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2015051908050}}</ref> | ||