Hemsedal: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>'''[[Hemsedal]]''' er ei fjellbygd i Hallingdal i [[Buskerud fylke]]. Ho samsvarar geografisk med '''[[Hemsedal kommune]]''', eigen kommune sidan [[1897]], og er den nørdste bygdi og kommunen i fylket. Senteret i bygdi er [[Trøim]] (eller Trøym), som er både kommunesenter og kyrkjestad, og som har mykje av det lokale forretningslivet. Tettstaden hadde 774 innbyggjarar i 2012. Dessutan bur det ein del folk i grendene [[Tuv]] og [[Ulsåk]]. Kyrkjeleg svarar bygdi til [[Hemsedal sokn]], som frå gamalt av har høyrt til [[Nes prestegjeld (Hallingdal)|Nes prestegjeld]], seinare [[Gol prestegjeld]].  Geografisk fell bygdi saman med mesteparten av Hemsedalen, som er ein sidedal til Hallingdalen. Hemsedalen har også ein del sidedalar, og ved [[Tuv]] deler dalen seg i [[Grøndalen]] og [[Mørkedalen]]. Her renn [[Grøndøla]] og [[Mørkedøla]] saman og dannar [[Hemsil]]. Ifylgje ''[[Store norske leksikon]]'' er det ''Hemsa'', eit eldre namn på Hemsil, som har gjeve dalen namnet sitt - medan [[Sophus Bugge]] utleda namnet frå ''hemsa'', ''hefnsa'', ''hofn'', som tyder «hamnegang».<noinclude><ref>Flaten 1914, side 6.</ref></noinclude> Lokalt kallast Hemsil også ''Åné''. Ved grensa åt Gol kommune ligg Hemsil på om lag 550 meter over havet, og dette er det lågaste punktet i kommunen. Hemsedal er elles ei utprega fjellbygd, åtti prosent av arealet ligg over 900 meter over havet. Høgste punktet i kommunen er Høgeloft, på 1920 meter over havet, andre høge fjell er Raudebergnuten og Skogshorn (''Skogshødn'') på høvesvis 1818 og 1728 meter over havet. Hovudnæringi er jordbruket, framfor alt husdyrhald. Hovudvegen gjennom dalen er riksveg 52, som bind saman riksveg 7 (ved Gol) og europaveg 16 (ved Borlaug i Lærdal kommune).</onlyinclude>

Ifylgje lokalhistorikaren [[Hans Flaten]] må Hallingdal ha vore tynt folkesett i forhistorisk tid, fordi folk i dalen ikkje er nemnd i ''[[Heimskringla]]''. Det er funne gjenstandar frå steinalderen i Hol og Vang, og det er derfor sannsynleg at det budde folk også i Hemsedal på denne tidi.<ref>Flaten 1914, side 6.</ref> Det er også blitt funne trekol i bygda, det eldste er frå 200- og 300-talet, noko som vitnar om jernutvinning i området.<ref>{{WP-lenke|Hemsedal}}.</ref>

Bygda fikk kyrkje då Hemsedal stavkyrkje vart bygd rundt 1207-1224. Kyrkja er fyrste gong nemnd i rekneskaps- og dagbøker som pavelege nuntier (sendebod) førte når dei krav inn tiende i Norden i perioden 1282-1324, og kyrkja er då kalla «Ecclesia Aamsodal». Stavkyrkja sto rett søraust for garden Kyrkjebøen, som tidlegare heitte Skodvin eller Skadengård, og kyrkja er då òg nemnt som «Skodvinar Kirkja i Hemsudali» i 1327. Stavkyrkja stod fram til 1882, då ho vart riven og erstatta med nye Hemsedal kyrkje.<ref>{{WP-lenke|Hemsedal}}. Namnet «Ecclesia Aamsodal» er nemnt i ''Pavelige Nuntiers Regnskabs- og Dagböger, førte under Tiende-Opkrævningen i Norden 1282-1334'', udgivne efter Offentlig Foranstaltning ved [[P.A. Munch]], med et Anhang af Diplomer.</ref>

== Kjente hemsedølar ==

* [[Oddvar Grøthe]] (1953-), lokalpolitikar ([[Senterpartiet]]), ordførar 1995-1999 og 2003-.

* [[Tom W. Lund]], lokalpolitikar, ordførar 1999-2003.

Fil:Megarden, Buskerud - Riksantikvaren-T057 01 0016.jpg|Motiv frå Megarden i 1938. {{byline|Halvor Vreim.}}

Fil:Megarden, Buskerud - Riksantikvaren-T057 01 0014.jpg|Motiv frå Megarden i 1938. {{byline|Halvor Vreim.}}

</gallery>

* {{arkivportalen|aktør=no-IKAK_arkiv000000061878|Hemsedal kommune}}.

[[Kategori:Hemsedal kommune]]

{{f1}}