Skribenter
1 560
redigeringer
m
Redigering
m (Nye bilete) |
m (Redigering) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|Holsvik notlag.jpg|Kart over indre del av Austefjorden|}}'''[[Holsvik notlag]]''' og kalla ''Holmenotalaget'', var eit av fleire [[notlag]] i [[Notlag i Austefjordområdet|Austefjorden]] eigd av gardane [[Holsvik]], [[Sundalsås]], [[Skare]], [[Åslid]], begge bruka i [[Djuvika]], [[Skinvika]] (Høgset) og begge bruka på [[Løfolla]] då det vart avvikla på [[1960-tallet|1960-talet]]. | <onlyinclude>{{thumb|Holsvik AMUg-2025.0001.jpg|Holsvikholmen med båtar i bøye rundt 1960}}{{thumb|Holsvik notlag.jpg|Kart over indre del av Austefjorden|}}'''[[Holsvik notlag]]''' og kalla ''Holmenotalaget'', var eit av fleire [[notlag]] i [[Notlag i Austefjordområdet|Austefjorden]] eigd av gardane [[Holsvik]], [[Sundalsås]], [[Skare]], [[Åslid]], begge bruka i [[Djuvika]], [[Skinvika]] (Høgset) og begge bruka på [[Løfolla]] då det vart avvikla på [[1960-tallet|1960-talet]]. | ||
Ein har ikkje skriftlege opplysingar av særleg omfang for dette laget (2010). Stykket er i hovedsak basert på det etterkomarane av siste eigarane av det no nedlagde notlaget kan hugse. | Ein har ikkje skriftlege opplysingar av særleg omfang for dette laget (2010). Stykket er i hovedsak basert på det etterkomarane av siste eigarane av det no nedlagde notlaget kan hugse. | ||
| Linje 5: | Linje 5: | ||
<noinclude>==Organisering==</noinclude> | <noinclude>==Organisering==</noinclude> | ||
Holsvik notlag hadde i lang tid to notbruk med litt ulik partseigarskap: [[Lissjenota]] åtte partar; Holsvik, Sundalsåsen, Skare, Åslid, begge bruk Djuvik, Skinvik (Høgset, etter at Skinvika var delt i to bruk i 1952) og Løfoll brn 1. [[Storenota]] hadde ti partar, her var Løfoll bruk 2 og Sundalsfoll bruk 1 med i tillegg til eigarane i Lissjenota. Dette med ti mann vart nytta til namn på gavlbåten «Timann» M 46 VA då den vart kjøpt etter krigen.</onlyinclude>{{thumb|Holsvik notlag ca 1910 a.jpg|Holsvik notlag}}. Kven av dei to notbruka som eigde [[Seidenota]] er uklart. | Holsvik notlag hadde i lang tid to notbruk med litt ulik partseigarskap: [[Lissjenota]] åtte partar; Holsvik, Sundalsåsen, Skare, Åslid, begge bruk Djuvik, Skinvik (Høgset, etter at Skinvika var delt i to bruk i 1952) og Løfoll brn 1. [[Storenota]] hadde ti partar, her var Løfoll bruk 2 og Sundalsfoll bruk 1 med i tillegg til eigarane i Lissjenota. Dette med ti mann vart nytta til namn på gavlbåten «Timann» M 46 VA då den vart kjøpt etter krigen.</onlyinclude>{{thumb|Holsvik notlag ca 1910 a.jpg|Holsvik notlag}}. Kven av dei to notbruka som eigde [[Seidenota]] er uklart. | ||
{{thumb|Holsvik notlag ca 1910 b.jpg|Holsvik notlag}} | |||
Kva tid Holsvik notlag vart starta og kva namn det hadde i byrjinga er det ingen som veit. Den muntlege overleveringa fortel at notlaget hadde hus til båt og bruk i Grasneset/Grusneset i lag med fleire andre notlag og at det fekk flytte til Holmen mot at Holsvika fekk setrerett på Skinvikstøylen. Tidspunktet for dette er ukjent, men flytting til Holmen har nok skjedd før Holsvik leigde ut Grasneset/Grusneset til Grasnes/[[Grusnes notlag]] i 1880. At notlaget er av dei eldste grunna Holsvika si sentrale plassering som «Austefjorden sitt spiskammers», er det god grunn til å tru. | Kva tid Holsvik notlag vart starta og kva namn det hadde i byrjinga er det ingen som veit. Den muntlege overleveringa fortel at notlaget hadde hus til båt og bruk i Grasneset/Grusneset i lag med fleire andre notlag og at det fekk flytte til Holmen mot at Holsvika fekk setrerett på Skinvikstøylen. Tidspunktet for dette er ukjent, men flytting til Holmen har nok skjedd før Holsvik leigde ut Grasneset/Grusneset til Grasnes/[[Grusnes notlag]] i 1880. At notlaget er av dei eldste grunna Holsvika si sentrale plassering som «Austefjorden sitt spiskammers», er det god grunn til å tru. | ||
| Linje 11: | Linje 11: | ||
For bruk av landnot på Holsvika var arbeidsdelinga slik at brukaren på Sundalsåsen fylgde med om det kom fisk opp på Holsvika og melde til Holsvika som hadde ansvar for å setje not. Denne arbeidsdelinga kalla ein «å rope ut i nota»: «La nota gå» høyrde ein frå Åsekammen, då rodde ein til ny ordre, «krøkje no», då var ein klar av fiskestimen og kunne svinge mot land. Var det fleire notlag på vika samstundes brukte dei avtalte signal for setjing (på moderne språk, kode). | For bruk av landnot på Holsvika var arbeidsdelinga slik at brukaren på Sundalsåsen fylgde med om det kom fisk opp på Holsvika og melde til Holsvika som hadde ansvar for å setje not. Denne arbeidsdelinga kalla ein «å rope ut i nota»: «La nota gå» høyrde ein frå Åsekammen, då rodde ein til ny ordre, «krøkje no», då var ein klar av fiskestimen og kunne svinge mot land. Var det fleire notlag på vika samstundes brukte dei avtalte signal for setjing (på moderne språk, kode). | ||
{{thumb|Holsvik notlag AMUf-001.0210.jpg|Holsvik notlag i kast i Grasneset rundt 1950}} | |||
Varsling for oppmøte for partseigarane vart ei kvit fjøl for Lissjenota og to kvite fjøler for Storenota sett ut i hammaren vest om Holsvikløa. | Varsling for oppmøte for partseigarane vart ei kvit fjøl for Lissjenota og to kvite fjøler for Storenota sett ut i hammaren vest om Holsvikløa. | ||
| Linje 44: | Linje 44: | ||
==Naust, hengje, framtrekk, barkekar og barking== | ==Naust, hengje, framtrekk, barkekar og barking== | ||
{{thumb|Holsvik notlag Naust Nothengje MB «Timann» M 46 VA b.jpg|Holsvik notlag |}} | |||
* Lissjenotanaustet: Det fyrst kjende, stod 90 grader på dagens plassering til storenotanaustet skulle byggjast, då vart det snudd. Holsvika hadde oppgåva å setje nota når det var fisk på vika, dei sette det kravet at renna skulle vere så bratt at båten glei til sjøs av seg sjølv når ein løyste haldetauet, då slapp ein å ha båten liggande ute med attelet for fortøying og ausing. | * Lissjenotanaustet: Det fyrst kjende, stod 90 grader på dagens plassering til storenotanaustet skulle byggjast, då vart det snudd. Holsvika hadde oppgåva å setje nota når det var fisk på vika, dei sette det kravet at renna skulle vere så bratt at båten glei til sjøs av seg sjølv når ein løyste haldetauet, då slapp ein å ha båten liggande ute med attelet for fortøying og ausing. | ||
{{thumb|Holsvik notlag | {{thumb|Holsvik notlag Nothengje og Storenotanaustet .jpg|Holsvik notlag}} | ||
* Det gamle «Storenotanaustet» stod nord av dagens naust. Kan ein tillate seg å tolke ''[[Voldasoga]]'' b. II, s. 434 om [[kyrkjebåtar]]: Åsen, Skare, Åslid, Holsvik og Djuvik hadde «Tispa» og naust i Holsvikholmen så kan kyrkjebåtnaustet godt vere det som seinare fekk namn Storenotanaustet. Når ein ser kor flinke dei gamle var til å nytte vel desse sameige-tinga sine er det lett å tru at kyrkjebåtane vart brukt til not- og fiskebåtar yrkedagane og til kyrkjebåt med helga når vegna hang til turk. | * Det gamle «Storenotanaustet» stod nord av dagens naust. Kan ein tillate seg å tolke ''[[Voldasoga]]'' b. II, s. 434 om [[kyrkjebåtar]]: Åsen, Skare, Åslid, Holsvik og Djuvik hadde «Tispa» og naust i Holsvikholmen så kan kyrkjebåtnaustet godt vere det som seinare fekk namn Storenotanaustet. Når ein ser kor flinke dei gamle var til å nytte vel desse sameige-tinga sine er det lett å tru at kyrkjebåtane vart brukt til not- og fiskebåtar yrkedagane og til kyrkjebåt med helga når vegna hang til turk. | ||
* Storenotanaustet: Dagens naust bygd ????, påbygt under krigen. Størrelse l/b/h førebels ukjend. | * Storenotanaustet: Dagens naust bygd ????, påbygt under krigen. Størrelse l/b/h førebels ukjend. | ||
{{thumb|MB «Rolf» M 10 VA c.jpg|MB «Rolf»}} | |||
* Notahengjet: Ferdig seinast våren 1951 då ein i rekneskapen til [[Årset notlag]] finn at dei leigde turking til si not her medan dei bygde nothengje på Aurstad. Hengjet var omlag 20 m langt og 10 m høgt til bjelkane. Her var omlag 1,5 meter med bordkledning frå rafta og nedover, ellers var hengjet ope. Blekktaket var av utretta 200-liters oljefat som på mange andre nothengje og naust på denne tid. På sidene var gode gangvegar for dei som styrde nota rett på "spjakane" (tversgåande stenger for kvar "notbukt"). I begge endar og på ein eller to plassar i mellom var der rullar på omlag 0,5 meter diameter i hengjet si breidd minus gangvegar. Enderullane hadde elektrisk drift (usikkert for midtrull) for opptrekk av nota. Her var godt tilflot på vestenden. | * Notahengjet: Ferdig seinast våren 1951 då ein i rekneskapen til [[Årset notlag]] finn at dei leigde turking til si not her medan dei bygde nothengje på Aurstad. Hengjet var omlag 20 m langt og 10 m høgt til bjelkane. Her var omlag 1,5 meter med bordkledning frå rafta og nedover, ellers var hengjet ope. Blekktaket var av utretta 200-liters oljefat som på mange andre nothengje og naust på denne tid. På sidene var gode gangvegar for dei som styrde nota rett på "spjakane" (tversgåande stenger for kvar "notbukt"). I begge endar og på ein eller to plassar i mellom var der rullar på omlag 0,5 meter diameter i hengjet si breidd minus gangvegar. Enderullane hadde elektrisk drift (usikkert for midtrull) for opptrekk av nota. Her var godt tilflot på vestenden. | ||
| Linje 69: | Linje 70: | ||
* Seidenota:I kjøpekontrakt ved eigarskifte på Sundalsåsen med "tiltredelse" i 1926 står om eigarskap til notlag: "Med paa kjøpet fylgjer daa: Ein halvpart i notpart i stornot, veslenot og seidnot". Dermed har notlaget hatt storbunden seidenot og, truleg organisert som bolkenot. Seidenøtene var og dei det var minst arbeid å binde grunna stort "omfar", derfor truleg og den eldste landnot-typa (om ein tek seg fridom og synsar litt). | * Seidenota:I kjøpekontrakt ved eigarskifte på Sundalsåsen med "tiltredelse" i 1926 står om eigarskap til notlag: "Med paa kjøpet fylgjer daa: Ein halvpart i notpart i stornot, veslenot og seidnot". Dermed har notlaget hatt storbunden seidenot og, truleg organisert som bolkenot. Seidenøtene var og dei det var minst arbeid å binde grunna stort "omfar", derfor truleg og den eldste landnot-typa (om ein tek seg fridom og synsar litt). | ||
* Storenota: Partseigarane varsla med to fjøler i hammaren nedom Holsvikløda. (Måla er usikre, meinar å ha vore fram på mål frå 125 famner og oppover ) Ca. 155 – 160 famner lang, 8 -10 famner djup. Lengda tilpassa Follabugen frå ”Kuen” (ein stor stein med ein del mindre steinar rundt seg i Folla-/Løfollfjøra) til ”Skinvikreina” ved Skinvikelva. Nota er då og lang nok til andre setjeplassar rundt fjorden. Ikkje minst tung nok, dette var bomullsnot. Sjå omslagsbiletet på Busetnadssoga for Volda bind III, fotograf Styrkar Skare ca. 1910. | * Storenota: Partseigarane varsla med to fjøler i hammaren nedom Holsvikløda. (Måla er usikre, meinar å ha vore fram på mål frå 125 famner og oppover ) Ca. 155 – 160 famner lang, 8 -10 famner djup. Lengda tilpassa Follabugen frå ”Kuen” (ein stor stein med ein del mindre steinar rundt seg i Folla-/Løfollfjøra) til ”Skinvikreina” ved Skinvikelva. Nota er då og lang nok til andre setjeplassar rundt fjorden. Ikkje minst tung nok, dette var bomullsnot. Sjå omslagsbiletet på Busetnadssoga for Volda bind III, fotograf Styrkar Skare ca. 1910. | ||
| Linje 96: | Linje 97: | ||
==Bilde frå Holsvik notlag== | ==Bilde frå Holsvik notlag== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Bilde:Holsvik notlag ca 1910 a.jpg|Holsvik notlag | Bilde:Holsvik notlag ca 1910 a.jpg|Holsvik notlag | ||
Bilde:Holsvik notlag ca 1910 b.jpg|Holsvik notlag | Bilde:Holsvik notlag ca 1910 b.jpg|Holsvik notlag | ||
Bilde:MB «Holsvik-loddebåten» M 46 VA a.jpg|MB «Holsvik-loddebåten» | Bilde:MB «Holsvik-loddebåten» M 46 VA a.jpg|MB «Holsvik-loddebåten» | ||
Bilde:MB «Holsvik-loddebåten» M 46 VA b.jpg|MB «Holsvik-loddebåten» | Bilde:MB «Holsvik-loddebåten» M 46 VA b.jpg|MB «Holsvik-loddebåten» | ||
Bilde: MB «Rolf» M 10 VA a.jpg|MB «Rolf» | Bilde: MB «Rolf» M 10 VA a.jpg|MB «Rolf» | ||
</gallery> | </gallery> | ||