50 075
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
({{nn}}) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (4 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 74: | Linje 74: | ||
* '''Storenotanaustet''': Dagens naust bygd ????, påbygt under krigen. Størrelse l/b/h førebels ukjend. | * '''Storenotanaustet''': Dagens naust bygd ????, påbygt under krigen. Størrelse l/b/h førebels ukjend. | ||
{{thumb|MB «Rolf» M 10 VA c.jpg|MB «Rolf»}} | {{thumb|MB «Rolf» M 10 VA c.jpg|MB «Rolf»}} | ||
* '''Notahengjet''': Ferdig seinast våren 1951 då ein i rekneskapen til [[Årset notlag]] finn at dei leigde turking til si not her medan dei bygde nothengje på Aurstad. Hengjet var omlag 20 m langt og 10 m høgt til bjelkane. Her var omlag 1,5 meter med bordkledning frå rafta og nedover, ellers var hengjet ope. Blekktaket var av utretta 200-liters oljefat som på mange andre nothengje og naust på denne tid. På sidene var gode gangvegar for dei som styrde nota rett på "spjakane" (tversgåande stenger for kvar "notbukt"). I begge endar og på ein eller to plassar i mellom var der rullar på omlag 0,5 meter diameter i hengjet si breidd minus gangvegar. Enderullane hadde elektrisk drift (usikkert for midtrull) for opptrekk av nota. Her var godt tilflot på vestenden. | * '''Notahengjet''': Ferdig seinast våren 1951 då ein i rekneskapen til [[Årset notlag]] finn at dei leigde turking til si not her medan dei bygde [[nothengje]] på Aurstad. Hengjet var omlag 20 m langt og 10 m høgt til bjelkane. Her var omlag 1,5 meter med bordkledning frå rafta og nedover, ellers var hengjet ope. Blekktaket var av utretta 200-liters oljefat som på mange andre nothengje og naust på denne tid. På sidene var gode gangvegar for dei som styrde nota rett på "spjakane" (tversgåande stenger for kvar "notbukt"). I begge endar og på ein eller to plassar i mellom var der rullar på omlag 0,5 meter diameter i hengjet si breidd minus gangvegar. Enderullane hadde elektrisk drift (usikkert for midtrull) for opptrekk av nota. Her var godt tilflot på vestenden. | ||
* '''Notakassa''': Kasse med skått lok, stod for austende på | * '''Notakassa''': Kasse med skått lok, stod for austende på [[nothenge]]t. Loket vart opna med talje mot enden på nothengjet. Dekt med grøn tjørepapp. Størrelse l/b/h, 5/3/3 m. Her lagra dei turr not som til dømes Vintersnurpa om sommaren og Snurpa om vinteren. Her var og lagra stengjenøter. For å få nøtene i notkassa vart nøtene køyrd gjenom nothengjet mellom båt og notkassa. | ||
* '''Barkekaret''': Vedfyrt. Står omlag ti meter aust av tufta til notakassa og 6 - 7 meter nordaust av Storenotanaustet slik til at not kunne dragast i karet både frå bakre ende av nothengje og frå Storenotanaustet. Eit støypt kar ca. 2 x 2 x 2 m med avtappingsrør og plugg i botnen. Borka vart kokt på ved at ein fyrte i ei grue midt under karet. Her var sikkert gruer i tillegg der det vart kokt "barke" i koparkjelar. Det gjekk mykje ved til dette. "Rollo"/Vandring enda sine dagar som energirik (full av tjøre) ved under barkekaret. Då barkekaret vart for lite kjøpte notlaget ein stor koparkjel med skraphandlar Holck, skar ut eine enden og skøytte den til tidlegare betongkar. Dette var ein isolert tank for flybensin frå krigen. MB «Lissjeveren» M 20 VA var til Ålesund og henta ein slik til Årset notlag og ein til Holsvik notlag. Det var mykje arbeid å gjere denne rein for isolasjon utvendig (noko bekstoff med seglduk på utsida) og hogge ut skvalpeveggar/forsterkingar inni. | * '''Barkekaret''': Vedfyrt. Står omlag ti meter aust av tufta til notakassa og 6 - 7 meter nordaust av Storenotanaustet slik til at not kunne dragast i karet både frå bakre ende av nothengje og frå Storenotanaustet. Eit støypt kar ca. 2 x 2 x 2 m med avtappingsrør og plugg i botnen. Borka vart kokt på ved at ein fyrte i ei grue midt under karet. Her var sikkert gruer i tillegg der det vart kokt "barke" i koparkjelar. Det gjekk mykje ved til dette. "Rollo"/Vandring enda sine dagar som energirik (full av tjøre) ved under barkekaret. Då barkekaret vart for lite kjøpte notlaget ein stor koparkjel med skraphandlar Holck, skar ut eine enden og skøytte den til tidlegare betongkar. Dette var ein isolert tank for flybensin frå krigen. MB «Lissjeveren» M 20 VA var til Ålesund og henta ein slik til Årset notlag og ein til Holsvik notlag. Det var mykje arbeid å gjere denne rein for isolasjon utvendig (noko bekstoff med seglduk på utsida) og hogge ut skvalpeveggar/forsterkingar inni. | ||
| Linje 86: | Linje 86: | ||
==Nøter== | ==Nøter== | ||
{{thumb|Lissjenotabåten Tispa i Holsvik Notlag i Notanaustet på Bjørke a.JPG|Lissjenotabåten Tispa i Holsvik Notlag i Notanaustet på Bjørke a}} | {{thumb|Lissjenotabåten Tispa i Holsvik Notlag i Notanaustet på Bjørke a.JPG|Lissjenotabåten Tispa i Holsvik Notlag i Notanaustet på Bjørke a}} | ||
Hugs ved lesing at dette er hamp- eller bomullsnøter. For at nøtene ikkje skulle «gå varme» og byrja å rotne måtte dei hengjast til turk ofte. Hadde du fyrst «bløytt not» måtte du halde nota gjenomvåt til neste gong den skulle «hengjast». Sume tider ausa dei vatn på nota, andre gonger møttest notlaget for å gjere eit «våsekast». Det vil sei at ein kastar for å bløyte nota utan å sjå fisk, så vonar ein at der er såpass med «botnafisk» at det blir «kokfisk» på deltakarane for umaken. For landnøtene er der eit par ting ein må ha i tankane når ein les. Nøtene var ikkje djupare enn det sårt trengdest. Dermed hadde dei godt med stein under nota og brukte færingar og folk | Hugs ved lesing at dette er hamp- eller bomullsnøter. For at nøtene ikkje skulle «gå varme» og byrja å rotne måtte dei hengjast til turk ofte. Hadde du fyrst «bløytt not» måtte du halde nota gjenomvåt til neste gong den skulle «hengjast». Sume tider ausa dei vatn på nota, andre gonger møttest notlaget for å gjere eit «våsekast». Det vil sei at ein kastar for å bløyte nota utan å sjå fisk, så vonar ein at der er såpass med «botnafisk» at det blir «kokfisk» på deltakarane for umaken. For landnøtene er der eit par ting ein må ha i tankane når ein les. Nøtene var ikkje djupare enn det sårt trengdest. Dermed hadde dei godt med stein under nota og brukte færingar og folk for å styre på overflata. Dette kalla dei : "Å steine nota til botn". Om dette vart gjort heile eller deler av sesongen veit ein ikkje. | ||
* '''Bolkenota''': Frå lydband etter Martinus Holsvik f. 1887: Partshavarane kjøpte bomull- eller hampetråd og batt nota sjølve. Så sette dei saman bolkane og laga på denne måten ei not. Kvar hadde trespiler med bumerket eller svimerket sitt på kavlen (kavlen vart kalla korken etterkvart dei byrja bruke kork til "fljøt") for sin bolk. <br />Bolkenot var nok meir namn på organisasjonsforma av notlaget enn på nota. I og med at den som ville delta i eit notbruk måtte legge ned eit stort arbeid for å lage sin «bolk» var det ikkje berre å verte med. Fyrste tida kjøpte dei hamp og konene spann tråd, den var stiv og vanskeleg å spinne. Å binde småmauska not tok mykje tid. Det måtte lagast mykje tau og alt skulle vedlikehaldast ved bruk. Namnet «Bolkenota» vart brukt lenge etter den vart vedlikehalden på «fellesen» saman med dei andre nøtene. | * '''Bolkenota''': Frå lydband etter Martinus Holsvik f. 1887: Partshavarane kjøpte bomull- eller hampetråd og batt nota sjølve. Så sette dei saman bolkane og laga på denne måten ei not. Kvar hadde trespiler med bumerket eller svimerket sitt på kavlen (kavlen vart kalla korken etterkvart dei byrja bruke kork til "fljøt") for sin bolk. <br />Bolkenot var nok meir namn på organisasjonsforma av notlaget enn på nota. I og med at den som ville delta i eit notbruk måtte legge ned eit stort arbeid for å lage sin «bolk» var det ikkje berre å verte med. Fyrste tida kjøpte dei hamp og konene spann tråd, den var stiv og vanskeleg å spinne. Å binde småmauska not tok mykje tid. Det måtte lagast mykje tau og alt skulle vedlikehaldast ved bruk. Namnet «Bolkenota» vart brukt lenge etter den vart vedlikehalden på «fellesen» saman med dei andre nøtene. | ||
| Linje 99: | Linje 99: | ||
*'''Vintersnurpa''': Det notlaget kalla vintersnurpa var mest truleg ei "forfangstnot" (med band mellom sommar- og vintersnurpe) og var og ei [[Bruk av snurpenot, endesnurpe/øyresnurpe|endesnurpe/øyresnurpe]], laga eller kjøpt ferdig, truleg i 1950 eller 1951. Den vart brukt med tidlegare omtala snurpedorisen (-dorry) på ca. 30 fot. Anten var kunnskap i bruk for liten eller så hadde nota eit uheldig skap og var lite "fiskja", som dei sa. Eine året tok nota botn og vart ille tilreidd utfor Rivjehornet sør for Sørevaulen ved Fosnavåg med dyr reparasjon ved notbøteri i Spjelkavika. I januar 1954 skriv Hans Langvatn i dagboka si at sonen Mass var med Holmenota på vintersilda. Dei hadde gjort fleire kast utan å få sild. Her er konklusjonen at nota er ganglaus. | *'''Vintersnurpa''': Det notlaget kalla vintersnurpa var mest truleg ei "forfangstnot" (med band mellom sommar- og vintersnurpe) og var og ei [[Bruk av snurpenot, endesnurpe/øyresnurpe|endesnurpe/øyresnurpe]], laga eller kjøpt ferdig, truleg i 1950 eller 1951. Den vart brukt med tidlegare omtala snurpedorisen (-dorry) på ca. 30 fot. Anten var kunnskap i bruk for liten eller så hadde nota eit uheldig skap og var lite "fiskja", som dei sa. Eine året tok nota botn og vart ille tilreidd utfor Rivjehornet sør for Sørevaulen ved Fosnavåg med dyr reparasjon ved notbøteri i Spjelkavika. I januar 1954 skriv Hans Langvatn i dagboka si at sonen Mass var med Holmenota på vintersilda. Dei hadde gjort fleire kast utan å få sild. Her er konklusjonen at nota er ganglaus. | ||
* '''Stengjenot''': Fire nøter: Bolkenota (her er den gamle nota framleis i bruk, no i felles eige), Framtakarnota (orkastnota), Storestengjenota, Lissjestengjenota. Laga som ei vanleg landnot, vart sett ut med «fljøt»/kagge/lita tynne, seinare blåser, med stengjefot | * '''Stengjenot''': Fire nøter: Bolkenota (her er den gamle nota framleis i bruk, no i felles eige), Framtakarnota (orkastnota), Storestengjenota, Lissjestengjenota. Laga som ei vanleg landnot, vart sett ut med «fljøt»/kagge/lita tynne, seinare blåser, med stengjefot på hjørna og begge notendane på land. Ein må sikre at nota botnar også på full flo. Stengjenøtene nytta inst i Austefjorden måtte vere ekstra lange lange grunna lang fjøre. | ||
* '''Stengjeposar'''/Merde: Notpose, kvadratisk med «fljøt» i fire hjørner på «normalposane» brukt i Austefjorden. Normalt brukt med to stengjeføter og to «landtog». Kan og setjast med fire stengjeføter. Ein ser og brukt posar med rektangulær form. Der var fleire størrelsar der ein valde stengjenotstørrelse etter fangst. | * '''Stengjeposar'''/Merde: Notpose, kvadratisk med «fljøt» i fire hjørner på «normalposane» brukt i Austefjorden. Normalt brukt med to stengjeføter og to «landtog». Kan og setjast med fire stengjeføter. Ein ser og brukt posar med rektangulær form. Der var fleire størrelsar der ein valde stengjenotstørrelse etter fangst. | ||
| Linje 133: | Linje 133: | ||
== Eksterne lenker == | == Eksterne lenker == | ||
* [https://youtu.be/QVLGrRLjiSY Youtube: Holsvik Notlag i Volda kommune AMU 2012. ''(Video: Austefjord Museumslag)''] | * [https://youtu.be/QVLGrRLjiSY Youtube: Holsvik Notlag i Volda kommune AMU 2012. ''(Video: Austefjord Museumslag)''] | ||
{{Kulturminne i Volda}} | |||
[[Kategori:Austefjord Museumslag]] | [[Kategori:Austefjord Museumslag]] | ||