49 952
redigeringer
m
Teksterstatting – «Kategori:Eid kommune» til «Kategori:Stad kommune Kategori:Eid»
Ingen redigeringsforklaring |
m (Teksterstatting – «Kategori:Eid kommune» til «Kategori:Stad kommune Kategori:Eid») |
||
| (10 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Lasse Trædal.jpg|Lasse Trædal.}} | <onlyinclude>{{thumb|Lasse Trædal.jpg|Lasse Trædal.}} | ||
'''[[Lasse Trædal|Lasse Torkjellson Trædal]]''' (fødd 20. desember 1857 i [[Lavik]], død 14. oktober 1924 | '''[[Lasse Trædal|Lasse Torkjellson Trædal]]''' (fødd 20. desember 1857 i [[Lavik (Høyanger)|Lavik]], død same stad 14. oktober 1924) var lærar, folkehøgskulemann, målmann, skyttarlagsmann og [[Venstre]]-politikar. </onlyinclude> | ||
==Unge år== | ==Unge år== | ||
| Linje 10: | Linje 10: | ||
==Lærar i Eid== | ==Lærar i Eid== | ||
I 1879 (eller 1880) flytte Trædal til [[Eid]]. I åra 1881-83 hadde han eit vikariat som lærar og kyrkjesongar for [[Klaus Jørgen Langeland]]. Men då Langeland døydde i 1883, vart [[Martinus Syltevik]] tilsett i posten. | I 1879 (eller 1880) flytte Trædal til [[Eid kommune (Møre og Romsdal)|Eid]]. I åra 1881-83 hadde han eit vikariat som lærar og kyrkjesongar for [[Klaus Jørgen Langeland]]. Men då Langeland døydde i 1883, vart [[Martinus Syltevik]] tilsett i posten. | ||
På Eid engasjerte han seg politisk, og han var med og skipa ordskiftelaget [[Eids folkesamlag]]. Sokneprest i Eid var grundtvigianaren [[Wilhelm Andreas Wexelsen]], og Eid danna i desse åra eit sentrum for den radikale fløya i Venstre i amtet. Trædal gifte seg seinare med prestedottera Ingeborg Wexelsen som hadde gått [[Vonheim]] folkehøgskule i 1880. | På Eid engasjerte han seg politisk, og han var med og skipa ordskiftelaget [[Eids folkesamlag]]. Sokneprest i Eid var grundtvigianaren [[Wilhelm Andreas Wexelsen (1828–1904)|Wilhelm Andreas Wexelsen]], og Eid danna i desse åra eit sentrum for den radikale fløya i Venstre i amtet. Trædal gifte seg seinare med prestedottera Ingeborg Wexelsen som hadde gått [[Vonheim]] folkehøgskule i 1880. | ||
I tida på Eid var han med og skipa til det fyrste store folkemøtet i Nordre Bergenhus i [[Holmedal]] i 1880 og det fyrste store politiske folkemøtet i 1882 i Førde, og han heldt føredrag på båe. Han var òg med og skipa [[Firda og Sygnafylkets Folkevæpningssamlag]] i Eid 1. november 1882 der han var formann fram til 1884. På Eid var han òg mellom dei fyrste som arbeidde for målsaka, og i 1882 deltok han på det viktige [[lærarkurset i Sogndal 1882|lærarkurset i landsmål]] ved [[Sogndal folkehøgskule]]. | I tida på Eid var han med og skipa til det fyrste store folkemøtet i Nordre Bergenhus i [[Holmedal]] i 1880 og det fyrste store politiske folkemøtet i 1882 i Førde, og han heldt føredrag på båe. Han var òg med og skipa [[Firda og Sygnafylkets Folkevæpningssamlag]] i Eid 1. november 1882 der han var formann fram til 1884. På Eid var han òg mellom dei fyrste som arbeidde for målsaka, og i 1882 deltok han på det viktige [[lærarkurset i Sogndal 1882|lærarkurset i landsmål]] ved [[Sogndal folkehøgskule]]. | ||
| Linje 21: | Linje 21: | ||
Ei tid i 1883 var Trædal lærar på ein privat folkehøgskule og jordbruksskule som [[Asbjørn Olavson]] dreiv på [[Lillestrøm]], og i 1884 tok han over [[Alvheim folkehøgskule]] i Østfold. Skulen var skipa av [[Nicolai Julius Sørensen]] i 1878, og Trædal dreiv skulen i lag med [[Peder Velde]] til 1886. Deretter dreiv Trædal skulen åleine til 1888 då han vart lagt ned. | Ei tid i 1883 var Trædal lærar på ein privat folkehøgskule og jordbruksskule som [[Asbjørn Olavson]] dreiv på [[Lillestrøm]], og i 1884 tok han over [[Alvheim folkehøgskule]] i Østfold. Skulen var skipa av [[Nicolai Julius Sørensen]] i 1878, og Trædal dreiv skulen i lag med [[Peder Velde]] til 1886. Deretter dreiv Trædal skulen åleine til 1888 då han vart lagt ned. | ||
Svigerfaren [[Wilhelm Andreas Wexelsen]] hadde vorte sokneprest i [[Oppdal]] i 1884. Trædal gifte seg i Oppdal 15. september 1886 med Ingeborg Louise Hermana Wexelsen (1861-1939), og i 1888-89 heldt Trædal ein folkehøgskule her, truleg etter initiativ frå Wilhelm Wexelsen. Etter eit år i Oppdal drog han vidare til [[Ulvik]] i Hardanger der han òg styrte ein folkehøgskule (1889-91). Skulane i Oppdal og Ulvik eksisterte truleg berre den tida Trædal dreiv dei. | Svigerfaren [[Wilhelm Andreas Wexelsen (1828–1904)|Wilhelm Andreas Wexelsen]] hadde vorte sokneprest i [[Oppdal]] i 1884. Trædal gifte seg i Oppdal 15. september 1886 med Ingeborg Louise Hermana Wexelsen (1861-1939), og i 1888-89 heldt Trædal ein folkehøgskule her, truleg etter initiativ frå Wilhelm Wexelsen. Etter eit år i Oppdal drog han vidare til [[Ulvik]] i Hardanger der han òg styrte ein folkehøgskule (1889-91). Skulane i Oppdal og Ulvik eksisterte truleg berre den tida Trædal dreiv dei. | ||
==Gardbrukar og politikar i Lavik== | ==Gardbrukar og politikar i Lavik== | ||
Trædal var odelsgut og tok i mars 1891 tok han over farsgarden i Lavik. Han slutta no med skulearbeidet bortsett frå ein vinter som lærar på | Trædal var odelsgut og tok i mars 1891 tok han over farsgarden i Lavik. Han slutta no med skulearbeidet bortsett frå ein vinter som lærar på [[framhaldsskule]]n i [[Stryn]] 1894-95. I Lavik fekk Trædal raskt ein sentral posisjon i bygda. Han var skattekomissær 1892-94, medlem av kommunestyret frå 1894, ordførar 1905-1913 og direktør i [[Nordre Bergenhus Amts Dampskibe]] 1895-97 og seinare revisor for selskapet. | ||
I Lavik var Trædal sentral i språkskiftet til nynorsk i kommuen, som valda lite strid. Han var formann i skulestyret då nynorsk vart innførd i skulane med skulestyrevedtak 31.12.1900, og han tok til å nytte nynorsk i saksførehavinga til skulestyret på same tid. Som nyvald ordførar tok han i februar 1905 til å føre møteboka for kommunestyret på nynorsk. | <onlyinclude>I Lavik var Trædal sentral i språkskiftet til nynorsk i kommuen, som valda lite strid. Han var formann i skulestyret då nynorsk vart innførd i skulane med skulestyrevedtak 31.12.1900, og han tok til å nytte nynorsk i saksførehavinga til skulestyret på same tid. Som nyvald ordførar tok han i februar 1905 til å føre møteboka for kommunestyret på nynorsk.</onlyinclude> | ||
Han skreiv ein god del i aviser, som [[Firda- og Sygnafylkets avis]] (til 1893), [[Den 17de Mai]] og [[Verdens Gang]]. Han var ein mykje nytta talar, mellom anna var han på føredragsferd i Danmark og Sverige i 1889. | Han skreiv ein god del i aviser, som [[Firda- og Sygnafylkets avis]] (til 1893), [[Den 17de Mai]] og [[Verdens Gang]]. Han var ein mykje nytta talar, mellom anna var han på føredragsferd i Danmark og Sverige i 1889. | ||
| Linje 36: | Linje 36: | ||
Frå han møtte i 1910, kravde Trædal å bli referert på nynorsk i Stortingstidende, og han skreiv sjølv om alle talane sine til nynorsk. Dette var med på å presse fram regelen om at representantane som ynskte det, frå 1913 kunne be om å bli refererte på nynorsk. | Frå han møtte i 1910, kravde Trædal å bli referert på nynorsk i Stortingstidende, og han skreiv sjølv om alle talane sine til nynorsk. Dette var med på å presse fram regelen om at representantane som ynskte det, frå 1913 kunne be om å bli refererte på nynorsk. | ||
Da saka om oppretting av [[landsgymnas]]a vart handsama av Stortinget i 1911 og 1914, var Trædal ein forkjempar for det nye skuleslaget. | |||
Trædal ivra sterkt for det som vart kalla [[Trædals-lina]], ein vestlandsk stamjarnbane. Gjennom Sogn og Fjordane skulle lina i grove drag fylgje traseen som E39 fylgjer idag. | Trædal ivra sterkt for det som vart kalla [[Trædals-lina]], ein vestlandsk stamjarnbane. Gjennom Sogn og Fjordane skulle lina i grove drag fylgje traseen som E39 fylgjer idag. | ||
| Linje 55: | Linje 57: | ||
==Kjelder== | ==Kjelder== | ||
*{{folketelling | *{{folketelling|pf01038252000296|Lasse Thorkelsen|1865|Lavik prestegjeld}}. | ||
*{{folketelling | *{{folketelling|pf01037340000972|Lasse Torkellsen Trædal|1900|Lavik og Brekke herred}}. | ||
*{{folketelling | *{{folketelling|pf01036714001314|Lasse Trædal|1910|Lavik herred}}. | ||
*''Norsk Forfatter-Lexikon 1814-1880'', bd. 5 (1901), s. 814-815. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2006111601041}}. | *''Norsk Forfatter-Lexikon 1814-1880'', bd. 5 (1901), s. 814-815. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2006111601041}}. | ||
| Linje 64: | Linje 66: | ||
*Omtale (av Kaare Haukaas) i ''Norsk biografisk leksikon'', bd. 17, 1975, s. 158-159. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2007060701010}}. | *Omtale (av Kaare Haukaas) i ''Norsk biografisk leksikon'', bd. 17, 1975, s. 158-159. {{bokhylla|NBN:no-nb_digibok_2007060701010}}. | ||
*[http://www.nrk.no/sf/leksikon/index.php/Lasse_Tr%C3%A6dal Omtale i Fylkesleksikon, NRK Sogn og Fjordane] | *[http://www.nrk.no/sf/leksikon/index.php/Lasse_Tr%C3%A6dal Omtale i Fylkesleksikon, NRK Sogn og Fjordane] | ||
==Eksterne lenkjer== | |||
* {{hbr1-1|pf01036714001314|Lasse Trædal}}. | |||
{{DEFAULTSORT:Trædal, Lasse}} | {{DEFAULTSORT:Trædal, Lasse}} | ||
| Linje 71: | Linje 77: | ||
[[Kategori:Oppdal kommune]] | [[Kategori:Oppdal kommune]] | ||
[[Kategori:Personer]] | [[Kategori:Personer]] | ||
[[Kategori:Ulvik kommune]] | [[Kategori:Ulvik herad]] | ||
[[Kategori:Eid | [[Kategori:Stad kommune]] | ||
[[Kategori:Eid]] | |||
[[Kategori:Lærere]] | [[Kategori:Lærere]] | ||
[[Kategori:Venstrepolitikere]] | [[Kategori:Venstrepolitikere]] | ||
| Linje 78: | Linje 85: | ||
[[Kategori:Fødsler i 1857]] | [[Kategori:Fødsler i 1857]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1924]] | [[Kategori:Dødsfall i 1924]] | ||
[[Kategori:Skulehistorie i Sogn og Fjordane]] | |||
{{F1}} | |||
{{nn}} | |||