lokalhistoriewiki.no

Roholt kyrkje: Forskjell mellom sideversjoner

Side Samtale

Roholt kyrkje (vis kilde)

Sideversjonen fra 1. feb. 2023 kl. 08:18

87 byte fjernet ,  1. feb. 2023
m
Teksterstatting – «Kategori:Kirker» til «»
m (Teksterstatting – «Kategori:Kirker» til «»)
Tagger: Mobilredigering Mobilwebredigering
 
(5 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
{{thumb|Roholt kyrkje (postkort).jpg|Postkort av Roholt kyrkje, her kalla Vraadals gamle kirke, Telemarken.}}
{{thumb|Roholt kyrkje (postkort).jpg|Postkort av Roholt kyrkje, her kalla Vraadals gamle kirke, Telemarken.}}
'''[[Roholt kyrkje]]''' sine tufter og kyrkjegard ligg ved garden [[Roholt (Kviteseid gnr 14/3|(vestre) Roholt]] i [[Kviteseid kommune|Kviteseid]]. Kyrkja er og kjend som '''Vrådal gamle kyrkje'''. Vest og syd for tuftene ligg to [[gravhaug|rundhaugar]] frå [[jarnalderen]]. Den åttekanta kyrkja vart [[lafting|lafta]] i grovt malmtømmer frå området rundt, med økser som dei viktigaste reiskapa. I 1685 var ho ferdig, og året etter vart kyrkja vigsla. På denne tida var herr [[Amund Morland|Amund]] prest i soknet. Som seg hør og bør hadde kyrkja og ein [[gapestokk]], ein tre meter lang steinbjelke med jarnring hol i mannshøgde. Eit informasjonsskilt ved kyrkjegarden fortel at dette var den fyrste åttekanta kyrkja i Noreg. Det fortel og at kyrkja hadde eit spontekt tårn, sjølve skipet var tømra og kledd med plank utanpå medan [[sakristi]]et og vapenhuset var bygd i reisverk. Den siste gudstenesta vart heldt 19. mai 1887, så vart mykje av inventaret flutt til [[Vrådal kyrkje]] og tømmeret nytta i andre bygg. Kyrkjetuftene er verna.  
'''[[Roholt kyrkje]]''' sine tufter og kyrkjegard ligg ved garden [[Roholt (Kviteseid gnr. 14/3)| Roholt vestre]] i [[Kviteseid kommune|Kviteseid]]. Kyrkja er og kjend som '''Vrådal gamle kyrkje'''. Vest og sør for tuftene ligg to [[gravhaug|rundhaugar]] frå [[jarnalderen]]. Den åttekanta kyrkja vart [[lafting|lafta]] i grovt malmtømmer frå området rundt, med økser som dei viktigaste reiskapa. I 1685 var ho ferdig, og året etter vart kyrkja vigsla. På denne tida var herr [[Amund Morland|Amund]] prest i soknet. Som seg hør og bør hadde kyrkja og ein [[gapestokk]], ein tre meter lang steinbjelke med jarnring hol i mannshøgde. Eit informasjonsskilt ved kyrkjegarden fortel at dette var den fyrste åttekanta kyrkja i Noreg. Det fortel og at kyrkja hadde eit spontekt tårn, sjølve skipet var tømra og kledd med plank utanpå medan [[sakristi]]et og vapenhuset var bygd i reisverk. Den siste gudstenesta vart heldt 19. mai 1887, så vart mykje av inventaret flutt til [[Vrådal kyrkje]] og tømmeret nytta i andre bygg. Kyrkjetuftene er verna.  


== Forfall og sal ==
== Forfall og sal ==
Linje 19: Linje 19:
I 1885 stod [[Vrådal kyrkje|nykyrkja på Sanden]] som arkitekt [[Christian Heinrich Grosch|C.H. Grosch]] hadde teikna klar, om lag 2,5 kilometer lengre vest. Etter at den siste gudstenesten var forretta 19. mai 1887 vart kyrkja taken ut av bruk og eit stort flyttelass gjekk til [[Sanden (Kviteseid gnr 14/3)|Sanden]]. Mykje av inventaret i gamlekyrkja reiste dit, preikestolen, altartavla, døypefonten, salmetavler, altarbord, krusifikset, ljosestakar og eit skrin til oblatane, båe klokkene reiste og – om enn den eine var sprukken. Til og med hengsle og dørhella fekk plass på lasset, saman med låsen og lykjelen til kyrkjedøra. Når innboet hadde reist, var kom turen til tømmeret. Det vart mellom anna stall og stoge ved nykyrkja. Gapestokken reiste ikkje langt, den stend no på tunet til vestre Roholt.
I 1885 stod [[Vrådal kyrkje|nykyrkja på Sanden]] som arkitekt [[Christian Heinrich Grosch|C.H. Grosch]] hadde teikna klar, om lag 2,5 kilometer lengre vest. Etter at den siste gudstenesten var forretta 19. mai 1887 vart kyrkja taken ut av bruk og eit stort flyttelass gjekk til [[Sanden (Kviteseid gnr 14/3)|Sanden]]. Mykje av inventaret i gamlekyrkja reiste dit, preikestolen, altartavla, døypefonten, salmetavler, altarbord, krusifikset, ljosestakar og eit skrin til oblatane, båe klokkene reiste og – om enn den eine var sprukken. Til og med hengsle og dørhella fekk plass på lasset, saman med låsen og lykjelen til kyrkjedøra. Når innboet hadde reist, var kom turen til tømmeret. Det vart mellom anna stall og stoge ved nykyrkja. Gapestokken reiste ikkje langt, den stend no på tunet til vestre Roholt.


== Stavkyrkja på Roholdt ==
== Stavkyrkja på Roholt ==
Den lafta kyrkja var den andre på denne staden, den vart truleg bygd på staden der den fyrste stod. Det var ei [[stavkyrkje]] som må ha vore vigsla føre [[11. november]] [[1395]] då [[Eystein Aslaksson|biskop Eystein]] av Oslo nemner henne i det [[hyrdebrev]]et som og er kjend som «lokalstatutt for Øvre Telemark».<ref>Mørch 2007.</ref>
Den lafta kyrkja var den andre på denne staden, den vart truleg bygd på staden der den fyrste stod. Det var ei [[stavkyrkje]] som må ha vore vigsla føre [[11. november]] [[1395]] då [[Eystein Aslaksson|biskop Eystein]] av Oslo nemner henne i det [[hyrdebrev]]et som og er kjend som «lokalstatutt for Øvre Telemark».<ref>Mørch 2007.</ref>
[[Riksantikvaren]] sin database [[Kulturminnesøk]] fortel at «På 1570-tallet låg det ein skyldpart (v thønnr Korn) i Krageness til [[Leksikon:Prestebordsgods|mensa]] ved [[Kviteseid gamle kyrkje|Kviteseid hovedkirke]] (St. 225), ein indikasjon på eit tidlegare [[prestebol]] til Roholt kyrkje.»<ref>{{kulturminne|213276-1}}</ref> Biskop [[Jens Nilssøn]] kom på [[visitas]] til «Roeli» i 1595 medan kyrkja var [[anneks]] til Kviteseid. På den tida var det «1 mijl» til hovedkyrkja, og gudsteneste i Vrådal kvar fjerde sundag.  
[[Riksantikvaren]] sin database [[Kulturminnesøk]] fortel at «På 1570-tallet låg det ein skyldpart (v thønnr Korn) i Krageness til [[Leksikon:Prestebordsgods|mensa]] ved [[Kviteseid gamle kyrkje|Kviteseid hovedkirke]] (St. 225), ein indikasjon på eit tidlegare [[prestebol]] til Roholt kyrkje.»<ref>{{kulturminne|213276-1}}</ref> Biskop [[Jens Nilssøn]] kom på [[visitas]] til Kviteseid prestegjeld i 1595 og nemner «Roeli» bland [[anneks]]kyrkjene. På den tida var det «1 mijl» til hovedkyrkja, og gudsteneste i Vrådal kvar fjerde sundag.  


Det kan tykkjast noko merkeleg at denne kyrkja låg berre sju kilometer frå den [[Kviteseid gamle kirke|gamle kyrkja i Kviteseid]], men på den tida var det ikkje så enkelt å reise til eller frå Vrådal. Mellom Kviteseid og Vrådal ligg eit høgdedrag som stig minst 200 meter opp, og nedturen på nordsida går no i 2017 i hårnålssvingar ned Kviteseid-kleivane. Om me legg til (mykje) snø og kanskje vind om vinteren seier det seg at det ikkje var ein enkel sundagstur.
Det kan tykkjast noko merkeleg at denne kyrkja låg berre sju kilometer frå den [[Kviteseid gamle kirke|gamle kyrkja i Kviteseid]], men på den tida var det ikkje så enkelt å reise til eller frå Vrådal. Mellom Kviteseid og Vrådal ligg eit høgdedrag som stig minst 200 meter opp, og nedturen på nordsida går no i 2017 i hårnålssvingar ned Kviteseid-kleivane. Om me legg til (mykje) snø og kanskje vind om vinteren seier det seg at det ikkje var ein enkel sundagstur.
Linje 56: Linje 56:


== Kjelder og litteratur ==
== Kjelder og litteratur ==
* [http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/diplom_vise_tekst_2016.prl?b=8361&s=n&str= DN IX nr. 186].
* [https://www.dokpro.uio.no/cgi-bin/middelalder/diplom_vise_tekst.cgi?b=8361&s=n&str= DN IX nr. 186].
* Bakken, Olav 1962: Øy, side 53 i ''Kviteseid bygdesoge II: Gardsoga'', Eigi forlag.
* Bakken, Olav 1962: Øy, side 53 i ''Kviteseid bygdesoge II: Gardsoga'', Eigi forlag.
* Løvenskiold, Bartholomæus Herman von 1746/1998: ''Beskrivelse over Bratsberg amt'', sidene 109. Bogen, Kristian (omsetjing), Porsgrunn : Forl. Grenland, 1998, ISBN 8291986053.
* Løvenskiold, Bartholomæus Herman von 1746/1998: ''Beskrivelse over Bratsberg amt'', sidene 109. Bogen, Kristian (omsetjing), Porsgrunn : Forl. Grenland, 1998, ISBN 8291986053.
* Mørch, Endre og Lars Ivar Hansen 2007: «[Oversettelse av] Biskop Eysteins lokalstatutt for Øvre Telemark (11.11.1395; DN IX, nr. 186)» på side 12&ndash;17 i ''[[Sjå deg attyvi]]''. Årsskrift for [[Fyresdal Sogelag]].
* Mørch, Endre og Lars Ivar Hansen 2007: «[Oversettelse av] Biskop Eysteins lokalstatutt for Øvre Telemark (11.11.1395; DN IX, nr. 186)» på side 12&ndash;17 i ''[[Sjå deg attyvi]]''. Årsskrift for [[Fyresdal Sogelag]].
* [http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesside&bokid=biskopjn&sideid=193&innhaldid=7&storleik= Nilsen, Yngvar: Biskop Jens Nilssøns Visitatsbøger og reiseoptegnelser 1574–1597]'' side 387, Kristiania: A.W. Brøggers Bogtrykkeri 1885.
*Nilssøn, Jens: ''Biskop Jens Nilssøns visitatsbøger og reiseoptegnelser 1574-1597''. Utg. Carl Zakariasson. 1981. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2013101408066}}.
* [http://www.soge.kviteseid.no/lag/skrift/tema/vradal-kyrkje-100-ar/ Sanden, Tor O. 1986: «Vrådal kyrkje 100 år»] særtrykk av artikkelen på side 52-68 i ''[[Årbok for Telemark]]''.
* [http://www.soge.kviteseid.no/lag/skrift/tema/vradal-kyrkje-100-ar/ Sanden, Tor O. 1986: «Vrådal kyrkje 100 år»] særtrykk av artikkelen på side 52-68 i ''[[Årbok for Telemark]]''.
* [http://www.soge.kviteseid.no/lag/kulturminne/vradal/den-gamle-kyrkjegarden/ Gamlekyrkja på Kviteseid historielag sine nettsider]. Sett 30. juli 2017.
* [http://www.soge.kviteseid.no/lag/kulturminne/vradal/den-gamle-kyrkjegarden/ Gamlekyrkja på Kviteseid historielag sine nettsider]. Sett 30. juli 2017.
*{{kulturminne|213276-1}}
*{{kulturminne|213276-1}}


[[Kategori:Kirker]]
 
[[Kategori:Middelalderkirker]]
[[Kategori:Middelalderkirker]]
[[Kategori:Stavkirker]]
[[Kategori:Stavkirker]]
Hentet fra «https://dev.lokalhistoriewiki.no/wiki/Spesial:Mobildiff/914407...1822376»