Byråkrater, checkuser, editaccount, Grensesnittadministratorer, staff, Sidefjernere, Administratorer
25 486
redigeringer
kat
Ingen redigeringsforklaring |
(kat) |
||
| (13 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|11699cr samisk salmebok.jpg|Salmebok på [[umesamisk]], det eldste samiske litteraturspråket.}} | <onlyinclude>{{thumb|11699cr samisk salmebok.jpg|Salmebok på [[umesamisk]], det eldste samiske litteraturspråket.}} | ||
'''[[Samiske språk]]''' er den språkgruppa innanfor [[uralske språk]] som blir snakka av [[samar]]. Dei samiske språka viser nærmast slektskap med [[østersjøfinske språk]], som blant anna inkluderer [[finsk]]/[[kvænsk]], men slektskapet er ikkje nærmare enn at vi ikkje greier å skilje eit hypotetisk proto-samisk/finsk ut frå det generelle uralske rekonstruerte protospråket. Dei samiske språka kan inndelast i tre hovudgrupper: ''austsamiske språk'', ''sentralsamiske språk'' og ''sørsamiske språk''. I Noreg har [[sørsamisk]], [[lulesamisk]] og [[nordsamisk]] morsmålstalarar og [[Det samiske forvaltningsområdet | '''[[Samiske språk]]''' er den språkgruppa innanfor [[uralske språk]] som blir snakka av [[samar]]. Dei samiske språka viser nærmast slektskap med [[østersjøfinske språk]], som blant anna inkluderer [[finsk]]/[[kvænsk]], men slektskapet er ikkje nærmare enn at vi ikkje greier å skilje eit hypotetisk proto-samisk/finsk ut frå det generelle uralske rekonstruerte protospråket. Dei samiske språka kan inndelast i tre hovudgrupper: ''austsamiske språk'', ''sentralsamiske språk'' og ''sørsamiske språk''. I Noreg har [[sørsamisk]], [[lulesamisk]] og [[nordsamisk]] morsmålstalarar og offisiell status på kommunalt og fylkeskommunalt nivå innanfor [[Det samiske forvaltningsområdet]]. [[Pitesamisk]] og [[skoltesamisk]] er lokalt utdøydd som morsmål, men revitalisering i nokon grad er aktuelt. [[Umesamisk]] er heilt utdøydd i Norge. I [[Sverige]] har sørsamisk, umesamisk, pitesamisk, lulesamisk og nordsamisk morsmålstalarar. [[Förvaltningsområdet för samiska språket]], som dekkjer 19 kommunar per [[2014]], sikrar samiske tilbod i førskulen og eldreomsorgen, og i tillegg har ein rett til å bruke sitt samiske språk i møte med forvaltninga. Det finst likevel ikkje tilbod om grunnskuleutdanning med samisk som opplæringsspråk i Sverige. </onlyinclude> | ||
== Inndeling == | == Inndeling == | ||
| Linje 6: | Linje 6: | ||
== Historie == | == Historie == | ||
== | == Forvaltningsområdet for samisk språk == | ||
Samisk og norsk vart jamstilte språk «med lov av 1990 (etter reglene i kap. 3 i Sameloven)».<ref>Eira, Inger-Marie Gaup/Miggal-Niillasa Issát-Niillasa Inger Márjá. 2004: Sámegiella Davviriikkain. Stáhtus- ja domenačielggadeapmi / Sami language in Nordic countries. Status- and domain clarification / Samisk språk i Norden. Status- og domeneutredning, s. 25, 179. Dieđut 4/2004. Guovdageaidnu: Sámi Instituhtta.</ref> Samelova gjev heimel for å opprette eit forvaltingsområde for samisk språk.<ref>Skogvang, Susann Funderud 2002: Samerett. Om samenes rett til en fortid, nåtid og framtid, s. 135. Oslo: Universitetsforlaget</ref> «I dette området skal det være en fullstendig likestilling av det samiske og det norske språk i offisielle sammenhenger» (Skogvang 2002:135). Språkreglane i sameloven vart iverksette i 1992. I dag desse kommunane med i det samiske forvaltningsområdet i Noreg: Guovdageainnu suohkan/Kautokeino kommune, Kárášjoga gielda/Karasjok kommune, Deanu gielda/Tana kommune, Unjárgga gielda/Nesseby kommune, Porsáŋggu gielda/Porsanger kommune, Gáivuona suohkan/Kåfjord kommune og Loabága suohkan/Lavangen kommune i Troms og Finnmark, Hábmera suohkan/Hamarøy kommune og Aarborten tjïelte/Hattfjelldal kommune i Nordland, Snåasen tjïelte/Snåsa kommune, Raarvihken Tjielte/Røyrvik kommune og Røros kommune i Trøndelag. Dei tre nordlegaste fylkeskommunane, Troms og Finnmark, Nordland og Trøndelag høyrer også til i forvaltingsområdet for samisk språk.<ref>https://www.regjeringen.no/no/tema/urfolk-og-minoriteter/samepolitikk/samiske-sprak/samelovens-sprakregler-og-forvaltningsom/id633281/</ref> | |||
== Samisk som forvaltningsspråk i Guovdageainnu suohkan/Kautokeino kommune == | |||
Kautokeino har vore ein del av det samiske forvaltningsområdet frå det vart oppretta, og samisk hadde også vore brukt som administrasjonsspråk i kommunen i nokre før lova kom. I 1981 vart det nemnt i eit forslag til tillegg til eit vedtak om tolketeneste i Kautokeino at kommunestyret i Kautokeino “gjennom generalplan og ved enkelte vedtak [hadde] sagt at samisk bør bli likestilt med norsk som administrasjonsspråk".<ref>Møtebok for Kautokeino kommunestyre, møtedato 18. og 21.12. 1981)</ref> I møte 12.2.1982 vedtar kommunestyret å tilsetja kommunal tolk og opnar på det viset for at innlegg i kommunestyret kan haldast på samisk utan at talaren sjølv måte tolke til norsk.<ref>Møtebok for Kautokeino kommunestyremøte 121.2.1982</ref> Også i den førre kommunestyreperioden hadde det komme framlegg om å tilsetja tolk, men da fekk ikkje framlegget fleirtal. Sámi álbmotlistu / Samefolkets liste hadde tilsetjing av tolk som et punkt i arbeidsprogrammet,<ref>Sámiálbmotlistu 1979</ref> og i 1981 fekk dei fleirtal for dette synet i kommunestyret, 10 år før dette vart nedfelt i nasjonale lovar. Samisk er i det heile tatt styrkt som bruksspråk i Noreg i det offentlege rommet i åra etter at det vart opna for samiskundervisning i norsk grunnskule i 1963, eit vedtak som førte til at det vart sett i gang byrjarundervisning på samisk i Kautokeino og Karasjok i 1967. <ref>Dannemark, Nils I.S. 2010: Variasjon og mønster, s. 10. Dr.avh, UiT.</ref> | |||
== Bibliografi == | == Bibliografi == | ||
== | == Kjelder == | ||
{{reflist}} | {{reflist}} | ||
{{spire}} | {{spire}} | ||
[[ | [[Kategori:Samiske språk| ]] | ||
[[ | [[Kategori:Samisk historie og kultur|Språk]] | ||
{{f0}} | {{f0}} | ||
{{nn}} | |||