291 440
redigeringer
Vatnedalen (Bykle gnr 6): Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
m
Teksterstatting – «fylke = Aust-Agder» til «fylke = Agder»
m (Teksterstatting – «fylke = Aust-Agder» til «fylke = Agder») |
|||
| (6 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 3: | Linje 3: | ||
| bgfarge = | | bgfarge = | ||
| navn = Vatnedalen | | navn = Vatnedalen | ||
| bilde = | | bilde = Vatnedalen 1b.jpg | ||
| bildetekst = | | bildetekst = Dette biletet av Vatnedalen vart teke av August Abrahamson, truleg kring 1910. Frå Setesdalsmuseet. | ||
| altnavn = | | altnavn = | ||
| førstnevnt = | | førstnevnt = | ||
| Linje 12: | Linje 12: | ||
| sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | | sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | ||
| kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | | kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | ||
| fylke = [[ | | fylke = [[Agder fylke|Agder]] | ||
| gnr = 6 | | gnr = 6 | ||
| bnr = | | bnr = | ||
| Linje 21: | Linje 21: | ||
| postnr = | | postnr = | ||
}} | }} | ||
<onlyinclude><includeonly>{{thumb|Vatnedalen 1b.jpg|Dette biletet av Vatnedalen vart teke av August Abrahamson, truleg kring 1910. Frå Setesdalsmuseet.}}</includeonly> | |||
'''[[Vatnedalen (Bykle gnr 6)|Vatnedalsgardane]]''' låg på rad og rekkje på ei landstripe på nordsida av [[Vatnedalsvatnet]] i [[Bykle kommune]], nesten heilt oppe i vestenden av vatnet. I dag er jorda neddemde, men tuftene syner att. Frå aust kjem ein fyrst til det nyaste bruket, som er [[Åsen (Vatnedalen)|Åsen]]. Dinest fylgjer [[Der hite (Bykle gnr 6/4)|Der hite]], som er nr 2 i rudningsrekkja og [[Nordstog Dalen (Bykle gnr 6/1)|Der sø]], som er den eldste verestaden og det opphavlege hovudbølet. Vestom Der hite ligg [[Haugo (Bykle gnr 6/2)|Haugo]] og lengst i vest kjem ein til [[Plassen (Bykle gnr 6/6)|Plassen]], eller Vatnedalsplassen, som det står i ein del kjelder. | '''[[Vatnedalen (Bykle gnr 6)|Vatnedalsgardane]]''' låg på rad og rekkje på ei landstripe på nordsida av [[Vatnedalsvatnet]] i [[Bykle kommune]], nesten heilt oppe i vestenden av vatnet. I dag er jorda neddemde, men tuftene syner att. Frå aust kjem ein fyrst til det nyaste bruket, som er [[Åsen (Vatnedalen)|Åsen]]. Dinest fylgjer [[Der hite (Bykle gnr 6/4)|Der hite]], som er nr 2 i rudningsrekkja og [[Nordstog Dalen (Bykle gnr 6/1)|Der sø]], som er den eldste verestaden og det opphavlege hovudbølet. Vestom Der hite ligg [[Haugo (Bykle gnr 6/2)|Haugo]] og lengst i vest kjem ein til [[Plassen (Bykle gnr 6/6)|Plassen]], eller Vatnedalsplassen, som det står i ein del kjelder. | ||
| Linje 29: | Linje 30: | ||
Når det gjeld gardsnamnet, har Olav Haslemo ei grei utleggjing i hovudoppgåva si i norsk frå 1968. Me tek henne inn slik ho står: | Når det gjeld gardsnamnet, har Olav Haslemo ei grei utleggjing i hovudoppgåva si i norsk frå 1968. Me tek henne inn slik ho står: | ||
{{sitat|Namneutviklinga er at dalen frå først av har heitt *Vatndalr. Uttalen 'Vatnedalen' kjem av at trekonsonantismen i eit opphavleg *Vatndalr er tung og vanskeleg å uttale, og dette fører til at ein «hjelpevokal» vert skoten inn mellom to av konsonantane. Då det seinare vart bruk for eit namn på vatnet i dalen, fekk dette naturleg namn etter dalen det låg i. Dette krev ikkje at vatnet først må ha hatt eit namn som dalen vart nemnd etter, dalen fekk namnet fordi det karakteristiske ved han var at vatnet oppfylte så å seie heile dalbotnen - dalen var ein 'vatndal'. Ein kan difor ikkje som T. Nomeland [i den gamle gards- og ættesoga, 222] kalle slike (tilsynelatande) tautologiske namn, som Vatnedalsvatnet for «heimløyser», det er å setje ei altfor firkanta ramme for det psykologiske grunnlaget for namnelaginga.}} | {{sitat|Namneutviklinga er at dalen frå først av har heitt *Vatndalr. Uttalen 'Vatnedalen' kjem av at trekonsonantismen i eit opphavleg *Vatndalr er tung og vanskeleg å uttale, og dette fører til at ein «hjelpevokal» vert skoten inn mellom to av konsonantane. Då det seinare vart bruk for eit namn på vatnet i dalen, fekk dette naturleg namn etter dalen det låg i. Dette krev ikkje at vatnet først må ha hatt eit namn som dalen vart nemnd etter, dalen fekk namnet fordi det karakteristiske ved han var at vatnet oppfylte så å seie heile dalbotnen - dalen var ein 'vatndal'. Ein kan difor ikkje som T. Nomeland [i den gamle gards- og ættesoga, 222] kalle slike (tilsynelatande) tautologiske namn, som Vatnedalsvatnet for «heimløyser», det er å setje ei altfor firkanta ramme for det psykologiske grunnlaget for namnelaginga.}}</onlyinclude> | ||
Det som her vert sagt kan me utan vidare slutte oss til. Me skal berre leggje innåt at eit gamalnorsk namneopphav vil peike i retning av busetnad i høgmellomalderen, dvs. fyre 1350. Arkeologiske funn som kan stadfeste denne tanken er det dårleg med. Det me har funne registrert er berre ein bladforma pilespiss av jern frå [[merovingartida]] (600-800 f Kr.) som vart funnen ved [[Urarvatn]] sør for Vatnedalsvatnet, og ein buplass i same området som iallfall daterer seg attende til eldre jernalder (fyre år 600), men som kan vera mykje eldre. Om denne buplassen har noko samband med den seinare gardsbusetnaden ved Vatnedalsvatnet, er høgst usikkert. | Det som her vert sagt kan me utan vidare slutte oss til. Me skal berre leggje innåt at eit gamalnorsk namneopphav vil peike i retning av busetnad i høgmellomalderen, dvs. fyre 1350. Arkeologiske funn som kan stadfeste denne tanken er det dårleg med. Det me har funne registrert er berre ein bladforma pilespiss av jern frå [[merovingartida]] (600-800 f Kr.) som vart funnen ved [[Urarvatn]] sør for Vatnedalsvatnet, og ein buplass i same området som iallfall daterer seg attende til eldre jernalder (fyre år 600), men som kan vera mykje eldre. Om denne buplassen har noko samband med den seinare gardsbusetnaden ved Vatnedalsvatnet, er høgst usikkert. | ||
| Linje 146: | Linje 147: | ||
|1 | |1 | ||
|6/1 | |6/1 | ||
| | |1970 | ||
|Bustadtomt | |Bustadtomt | ||
| | | | ||
| Linje 164: | Linje 165: | ||
==Den udela garden == | ==Den udela garden == | ||
{{thumb|Vatnedalen 1.jpg|Utsyn vestetter frå toppen av Vatnedalsdammen 5.8.2005.|Aanund Olsnes}} | |||
Lat det då det fyrst vera nemnt at me har opplysningar om at Vatnedalen sto folketomt frå ein gong på 1580-talet og tom. 1615. Når det var folketomt i 1580-åra, hadde det truleg ikkje vore nokon her sidan fyre [[Svartedauden]]. | Lat det då det fyrst vera nemnt at me har opplysningar om at Vatnedalen sto folketomt frå ein gong på 1580-talet og tom. 1615. Når det var folketomt i 1580-åra, hadde det truleg ikkje vore nokon her sidan fyre [[Svartedauden]]. | ||
| Linje 210: | Linje 212: | ||
Iallfall er han og Olav, yngstebroren, i [[matrikkelen frå 1723]] oppførde som oppsitjararar på kvar sitt bruk, kvart av dei på 3 kalveskinn, og ettersom bruket åt Såve står fyrst, vil me tru at det var hovudbruket, medan Olav då har hatt Der hite. På denne bakgrunnen skal me i framhaldet taka eitt bruk om gongen (sjå lenkjer i tabellen ovanfor). | Iallfall er han og Olav, yngstebroren, i [[matrikkelen frå 1723]] oppførde som oppsitjararar på kvar sitt bruk, kvart av dei på 3 kalveskinn, og ettersom bruket åt Såve står fyrst, vil me tru at det var hovudbruket, medan Olav då har hatt Der hite. På denne bakgrunnen skal me i framhaldet taka eitt bruk om gongen (sjå lenkjer i tabellen ovanfor). | ||
{{Byklesoga}} | {{Byklesoga|[[Skogly (Bykle gnr 5/32)|Skogly]]|[[Nordstog Dalen (Bykle gnr 6/1)|Nordstog Dalen (Der sø)]] }} | ||
[[Kategori:Garder]] | [[Kategori:Garder]] | ||
[[Kategori:Bykle kommune]] | [[Kategori:Bykle kommune]] | ||
{{F1}} | |||
{{nn}} | |||